Kriptoda MEV Ne Demek?

Yazar

Mehmet Ali Güder

Yazar

Mehmet Ali Güder

Yazar Profili

paylaş

Kopyalandı

Ortaklık Açıklaması

Ortaklık Açıklaması

Biz, okuyucularımızla tam şeffaflık içinde olmayı önemsiyoruz. İçeriğimizin bir kısmı ortaklık (affiliate) bağlantıları içerebilir. Bu ortaklıklardan komisyon kazanabiliriz. Ancak, bu olası gelir hiçbir zaman analizlerimizi, görüşlerimizi veya incelemelerimizi etkilemez. Editoryal içeriklerimiz, pazarlama ortaklıklarımızdan bağımsız olarak hazırlanmakta olup, puanlamalarımız yalnızca belirlediğimiz değerlendirme kriterlerine dayanmaktadır. Daha fazla bilgi edinin

Last updated: 

Mart 25, 2025

Neden Cryptonews’e Güvenebilirsiniz?

On yılı aşkın süredir kripto para dünyasını kapsamlı bir şekilde takip eden Cryptonews, güvenebileceğiniz yetkin analizler sunar. Gazetecilikte ve analizde deneyimli ekibimiz, derin piyasa bilgilerini blockchain teknolojilerinin pratik testleriyle birleştirir. Gerçeklere dayalı doğruluk ve tarafsız raporlama konusunda katı editoryal yönergeleri koruyoruz; hem köklü kripto paralar hem de yeni projeler hakkında bilgilendirici içerikler sunuyoruz. Sektördeki uzun süredir varlığımız ve kaliteli gazeteciliğe olan bağlılığımız, Cryptonews'i dijital varlıklar dünyasında güvenilir bir kaynak haline getiriyor. Cryptonews hakkında daha fazla bilgi edinin.

MEV ne demek sorusu özellikle blok zincir teknolojisi ve kripto para işlemleriyle ilgilenenler için merak edilen temel konulardan biridir.

Maksimum Çıkarılabilir Değer (MEV), blok zincir işlemlerinden kâr elde etmek için madencilerin ve doğrulayıcıların kullandığı bir yöntemdir. Bu işlemleri belirli bir sırayla düzenleyerek ve seçerek yapılır.

Doğrulayıcılar bekleyen işlemleri dahil etme, çıkarma ve yeniden sıralama yetkisine sahiptir. Bu yetkiyi finansal kazanç için kullanabilirler. MEV ne demek ve herkes bu fırsattan yararlanabilir mi?

Blok zincir işlemlerinden kar elde etmek için özel MEV botları vardır. Bu botlar, fırsatları otomatik olarak araştırır ve karı maksimize etmeyi hedefler. Ancak, bu botların kullanımı teknik bilgi gerektirir. Bu nedenle MEV’in nasıl çalıştığını anlamak önemlidir.

MEV hakkında bilgi sahibi olmanın diğer bir önemli nedeni olası olumsuz etkileridir. Blok içindeki işlemlerin manipülasyonu son kullanıcıların daha yüksek gas ücretleri ödemesine yol açabilir. Bu durum, merkeziyetsiz finans (DeFi) piyasalarında adaletsiz koşulların oluşmasına neden olur.

Bugün MEV büyük blok zincirlerde önemli bir rol oynuyor. Özellikle Ethereum’un DeFi ve Web3’teki güçlü konumundan kaynaklanıyor. MEV başlangıçta “Madenci Çıkarılabilir Değer” (Miner Extractable Value) olarak adlandırılıyordu.

Madencilerin işlemleri sıralama yetkisini ifade ediyordu. Ethereum, iş kanıtı (PoW) sisteminden hisse kanıtı (PoS) sistemine geçti. Bu değişimle “Maksimum Çıkarılabilir Değer” terimi güncellendi. Böylece, PoS zincirlerinde doğrulayıcıların rolü daha iyi yansıtıldı.

Finansal terminolojide sıkça duyduğumuz mev ne demek? Cevabını hemen öğrenin ve keşfetmeye başlayın.

MEV Nasıl Çalışır?

Maksimum Çıkarılabilir Değer (MEV), blok zincirinin merkeziyetsiz yapısı sayesinde oluşur. Doğrulayıcılar işlem sıralamasını kontrol edebilir.

Blok zincirdeki tüm işlemler, ilk olarak “mempool” adı verilen ve herkese açık olan bir alana düşer. Bu alan doğrulayıcılar ve madenciler için yeni bloklar eklenmeyi bekleyen bir bekleme odasıdır.

Doğrulayıcılar bu odada kimin önce geçeceğine karar veren kapı görevlileri rolündedir. Teorik olarak doğrulayıcıların en yüksek gas ücretini teklif eden işlemleri önceliklendirmesi beklenir. Bu durum çoğu zaman da gerçekleşir.

Mempool herkesin görebileceği bir alandır. Bağımsız ağ katılımcıları olan araştırmacıların arbitraj ve diğer MEV fırsatlarını bulmak için gelişmiş botlar kullanmalarına olanak tanır.

Araştırmacılar bazı işlemleri öncelikle bir sonraki blokta ve belirli bloklarda işlemeye çalışır. DeFi’deki arbitraj fırsatları açısından işlem sıralaması kritik öneme sahiptir. Bu durum token fiyatlarını etkileyebilir.

Fiyat kaymaları ve tasfiyeler de ortaya çıkabilir. MEV stratejilerine daha sonra değineceğiz. Araştırmacılar, bazı işlemleri doğrulayıcılar tarafından önceliklendirilip göz ardı edilerek finansal kazanç sağlar.

MEV fırsatlarını bulunca doğrulayıcılara yüksek gas ücretleri ödeyerek işlemlerini öncelikli hale getirir. Bu ücretler doğrulayıcılar için bir teşvik olarak işlev görür ve onların MEV gelirlerine katkıda bulunur.

Ara sıra araştırmacılar doğrudan doğrulayıcılarla işbirliği yaparak MEV’den kazanç sağlayabilir. Sonuç olarak, doğrulayıcılar bir sonraki blokta hangi işlemlerin öncelikli olacağına karar verir. İşlemlerden elde edilen maksimum kazanç genellikle araştırmacılara gider.

Araştırmacılar, gelişmiş algoritmalar kullanarak bu kazançları elde eder ve doğrulayıcılarla karlarını paylaşır.

MEV, ayrıcalıklı erişimi kullanarak kazanç sağlamak açısından içeriden bilgiye dayalı ticarete benzer. Ancak blok zincir ortamında bu yasal olmayan bir faaliyet olarak kabul edilmez.

Arbitraj Nedir?

Profesyonel yatırımcılar, MEV (Maksimum Çıkarılabilir Değer) çıkarımını genellikle arbitraj fırsatları için kullanır.

Arbitraj, farklı piyasalardaki fiyat farklarından kar elde etme yoludur. Örneğin, Bitcoin’in A borsasında 100.000 dolar, B borsasında 100.500 dolar olduğunu varsayalım.

A borsasından daha ucuz Bitcoin alıp, B borsasında daha pahalıya satabilirsiniz. Bu işlemle anında 500 dolar kazanırsınız.

Yatırımcılar, DeFi (Merkeziyetsiz Finans) alanında Uniswap gibi merkeziyetsiz borsalarda fiyat farklarını inceler. Bu fiyat farkları yukarıdaki örnekteki kadar büyük değildir. Ama yüksek hacimli işlemlerle önemli kazançlar sağlamak mümkündür.

Yakında, DeFi’de MEV’yi daha iyi anlayacağız. Arbitraj ve diğer stratejileri inceleyeceğiz. MEV ne demek detaylandıracağız.

MEV ve Normal İşlemler Arasındaki Fark

MEV işlemleri ve normal işlemler teknik olarak aynıdır. Ancak, piyasaya etkileri ve belirli aktörlere sağladıkları finansal kazançlar açısından farklılık gösterir.

Normal işlemler gas ücretlerine dayalı standart bir süreç izler. Buna karşılık, MEV işlemleri, işlemlerin sıralamasını değiştirerek doğrulayıcılara ve araştırmacılara ek kazanç sağlar.

İşte MEV işlemlerinin normal işlemlerden farkı:

Sıradan kullanıcılar daha az şeffaf ve adil bir blok zincirde işlem yapınca olumsuz etkilenebilir. Bu durum da merkeziyetsizlik ilkeleriyle çelişir.

Temelde kullanıcılar, MEV nedeniyle görünmeyen bir vergi ödemiş olur. Yine de MEV çıkarımı merkeziyetsizliğin bir sonucu olarak varlığını sürdürmektedir.

Piyasaların bunu kontrol etmeyi öğrenmesi ve yeni koşullara uyum sağlaması gerekir.

Yaygın MEV Stratejileri

MEV (Maksimum Çıkarılabilir Değer) elde etmek için kullanılan başlıca stratejilere aşağıdaki örnekler göz atabilirsiniz.

Arbitraj

Arbitraj, aynı tokenin farklı merkeziyetsiz borsalarda (DEX) fiyat farklarını bulmaktır. Bu farklılıklardan yararlanma sürecidir. Araştırmacılar, bu fiyat boşluklarından yüksek frekanslı işlemlerle kar sağlar.

Örneğin, bir tokenin Uniswap’taki fiyatı Balancer ve SushiSwap’tan daha düşükse, araştırmacılar özel botlar kullanır. Bu botlarla Uniswap’tan token alıp, diğer DEX’lerde satarak kar ederler.

Araştırmacılar aynı DEX’teki farklı likidite havuzlarının fiyat farklarını kullanabilir. Mesela, Uniswap’ta bulunan on binlerce havuzdan birçoğu aynı ETH tokenini içerir.

Fiyat farkları genellikle sadece birkaç saniye milisaniye süresince mevcut olabilir. Ancak, bu kısa süreler otomatik botların bu fırsatları tespit edip değerlendirmesi için yeterlidir.

Önden Koşma

Bu strateji kapsamında özel botlar mempool’daki büyük işlemleri ve potansiyel olarak karlı işlemleri tarar. Benzer işlemlerini daha yüksek gas ücreti ödeyerek blokta öncelikli olarak işlemeye sokmaya çalışır.

Örneğin, bir araştırmacı Uniswap’ta büyük bir meme coin alım emri fark eder. Bu durumda, araştırmacı ilk emirden önce aynı tokeni satın alır.

Talep artışı sonucu slippage yaşandığında daha yüksek fiyattan satış yaparak kar elde eder. Önden koşma (front-running), genellikle etik dışı kabul edilir ve geleneksel finans piyasalarında tamamen yasaktır.

Blok zincirde bu stratejiyi sınırlandırmak şu anda mümkün değildir ve MEV çıkarımı için popüler bir yöntemdir. Bu strateji özellikle düşük likiditeli yeni tokenler için popülerdir.

Çünkü tek bir büyük işlem fiyat kaymalarına neden olabilir. Hatta bazı botlar başka önden koşma (front-running) yapan botları öne geçmeye çalışır.

Sandviç Saldırıları

Önden koşma (front-running) ve arka koşunun (back-running) bir kombinasyonu olan bu etik dışı strateji büyük işlemleri hedef alarak onları sıkıştırır. Örneğin, sandviç botu Uniswap’ta büyük bir meme coin alım emrini tespit eder.

Bot, bu emirden hemen önce tokeni satın alır. (front-running) Slippage sonucu fiyat artışından sonra tokeni daha yüksek fiyattan satar. (back-running)

Bu yaklaşım üç adımdan oluşur.

1. Araştırmacı, bekleyen büyük emirden hemen önce bir alım emri vererek token fiyatını slippage yoluyla yükseltir.

2. Mağdur kullanıcı farkında olmadan yükselmiş fiyatla token alır.

3. Araştırmacı, yükselen fiyatla tokeni DEX üzerinde satarak fiyat farkından kar sağlar.

Bu senaryoda araştırmacı (searcher) ve mağdur kullanıcı aynı tokeni satın alıyor. Ancak, MEV botu düşük bir fiyattan alım yapar. Bu durumda mağdur, kullanıcı tokeni daha yüksek bir fiyattan almak zorunda kalıyor.

2023’te bir araştırmacı, sandviç saldırıları yapan MEV botlarıyla bir günde 1 milyon dolardan fazla kazandı. Bu kişinin Ethereum adresi o gün harcanan toplam gas ücretlerinin %7’sinden sorumluydu.

Araştırmacı, stratejilerini geliştirerek 2024 yılında da aktif olmaya devam etti. MEV sadece Ethereum ile sınırlı değildir.

Geçen yıl, “arsc” adlı popüler bir MEV botu, Solana kullanıcılarına saldırılar düzenledi. Bu saldırılarla iki ayda yaklaşık 30 milyon dolar kazandı.

Likidasyon Avcılığı

Aave ve Compound gibi DeFi borç verme platformları kullanıcıların kredi almak için kripto teminat yatırmasını ister.

Eğer borç geri ödenmezse ve teminat belirli bir eşiğin altına düşerse, bu teminat likide edilir. Bu protokoller tasfiye işlemini gerçekleştirenlere bir tasfiye ücreti önerir.

Araştırmacılar bu borç verme protokollerini ve bellek havuzu (mempool) verilerini analiz etmek için MEV botlarını kullanır. Likidasyona uğrayabilecek borçluları tespit eder.

Amaç öncelikle tasfiye işlemi yapmaktır. Bunun ardından önden koşma (front-running) gibi teknikler kullanarak tasfiye ücretini toplamaktır.

Farklı Blok Zincir Ağlarında MEV

MEV (Maksimal Çıkarılabilir Değer) stratejileri, merkeziyetsiz uygulamalar (dApps) için fırsatlar sunar.

Zira bu stratejiler, alım satım ve kredi verme işlemlerinde kârlı olabilir ve akıllı sözleşme yeteneği olan blok zincirlerde daha etkilidir. Bu yüzden, Ethereum, Solana ve BNB Chain gibi aktif blok zincir ağları arayıcılar için öncelikli hedefdir.

Ethereum ve MEV

Ethereum, dApp dostu yapıda en büyük blok zincir ağıdır. DeFi’deki toplam kilitli değerin (TVL) yarısından fazlasını barındırır. Bu durum ağdaki MEV etkinliğinin neden bu kadar yoğun olduğunu gösterir.

Ethereum’da MEV çıkarımı, ağın İş Kanıtı (Proof of Work – PoW) algoritmasını kullanmaya başladığı ilk dönemlerde ortaya çıkmıştır. Bu dönemde arayıcılar, madencileri bir sonraki bloğa dahil etmek için daha yüksek gaz ücretleri ödemeye teşvik etti.

“The Merge” güncellemesinden önce, Ethereum Hisse Kanıtı’na (PoS) geçti. Bu geçişle, blok zincirinden çıkarılan toplam MEV miktarı 675 milyon doları aştı. Bu büyük miktar, Ethereum ağının ne kadar cazip bir hedef olduğunu bir kez daha ortaya koymaktadır.

Toplamda arayıcılar MEV stratejileri için madencilere 240 milyon dolardan fazla ödeme yapmıştır. Günümüzde bu görevi madenciler yerine doğrulayıcılar yürütür.

Ethereum, MEV botlarının etkisini azaltmak için organize bir çaba gösteren ilk ağ oldu. Flashbots adında bir araştırma ve geliştirme organizasyonu kuruldu. Bu organizasyon normal kullanıcılar üzerindeki olumsuz etkileri azaltmayı hedefliyor.

Ethereum için MEV faaliyetleri büyük önem taşımaktadır. MEV ne demek sorusu bu faaliyetlerin etkisini daha iyi anlamak için sıkça sorulmaktadır.

Ağ zaten yüksek işlem ücretleri ve yoğunlukla mücadele etmekte ve MEV bu sorunları daha da ağırlaştırabilmektedir.

Flashbots, MEV’nin olumsuz etkilerini azaltmak için çalışıyor. MEV-Geth ve MEV-Relay çözümleri ile işlemleri zincir dışına taşıyor. Böylece mempool üzerindeki yükü azaltmayı hedefliyor.

Ethereum, PoS sistemine geçti. Bu geçişle birlikte, Flashbots, önerici-inşa edici ayrımı (PBS) prensibini uygulayan MEV-Boost’u geliştirdi. Böylece MEV-Geth’in yerini almış oldu.

PBS sayesinde doğrulayıcılar blok inşa sürecini dışarıdan üçüncü taraflara devredebilir ve blok alanını satabilirler. Bu yöntem, stake’in merkezileşmesini önler ve MEV’nin olumsuz etkilerini azaltır.

Blok oluşturma süreci arayıcılar, inşa ediciler ve yönlendiriciler olmak üzere üç ayrı aktörün ortak çalışmasıyla gerçekleşir.

The Merge sonrası dönemde toplamda 526.000’den fazla ETH çıkarılmıştır. Bu miktar bugünkü fiyatlarla yaklaşık 1 milyar dolara denk gelmektedir.

Merkeziyetsiz borsalarda (DEX) yapılan tüm MEV arbitraj işlemlerinin %93’ü Uniswap’ta gerçekleşiyor. Bu işlemlerin çoğu WETH üzerinden yapılıyor.

Diğer Zincirlerde MEV

MEV’in diğer ağlarda da faaliyetleri oldukça yoğundur. Özellikle işlem hacmi ve aktif kullanıcı adresi sayısı bakımından lider konumda olan Solana’da bu durum göze çarpmaktadır.

2025’in başlarında meme coin ekosistemi, Solana’nın DeFi pazarındaki payını %10’un üstüne çıkardı ve yeni bir rekor olarak kaydedildi.

İlginç bir şekilde Solana’nın tasarımı, MEV’nin olumsuz etkilerini azaltacak şekilde yapılmıştır. Bu yüksek performanslı zincirde bir mempool bulunmamaktadır.

Bunun yerine blok üreticileri önceden atanmakta, bu da doğrulayıcıların işlem sıralarını manipüle etmesini zorlaştırmaktadır.

Ethereum’un aksine işlemleri tek tek işlemek yerine, Solana birden fazla işlemi aynı anda işleyebilir. Bu da front-running gibi MEV stratejilerini uygulamayı zorlaştırır.

Son olarak, Solana’nın tarih kanıtı (PoH) özelliği, işlemlerin sıralamasını kârlı olacak şekilde yeniden düzenlemeyi zorlaştırır.

Yine de, Solana’da MEV faaliyetleri devam etmektedir. Hatta şu anda elde edilen MEV kârları Ethereum’dan daha fazladır.

Solana üzerindeki MEV’nin neredeyse tamamı Jito adlı bir protokolle ilişkilidir. Jito, Solana doğrulayıcısının özel bir versiyonu olan Jito-Solana’yı sunar.

İstemci aracılığıyla arayıcılar ve tüccarlar işlemleri paket halinde düzenleyebilir. Solana arayıcıları bu istemci ile işlem paketlerini ana ağa gönderirken doğrulayıcılara büyük bahşişler ödemektedir.

Ekim 2024’te Solana’da harcanan MEV miktarı Ethereum’u geçti. Bu tarihten sonra Solana MEV alanında öne çıktı.

Ocak 2025’te, Solana arayıcıları ve tüccarlar, doğrulayıcılara rekor düzeyde 108.6 milyon dolar bahşiş vermiştir.

Jito’nun MEV hizmetleri özellikle arbitraj stratejileri için kullanılmaktadır. Bu işlemlerde SOL ve USDC en kârlı tokenler olarak öne çıkar.

BNB Chain de MEV açısından önemli bir ağ olmasına rağmen, Ethereum ve Solana kadar yoğun değildir. Bu ağda, Puissain, TxBoost ve BloxRoutes gibi çeşitli büyük MEV hizmet sağlayıcıları doğrulayıcılarla doğrudan iş birliği yapmışlardır.

Şubat 2025’te yapılan BNB Chain DAO oylamasına göre zararlı MEV’yi azaltma çalışmaları devam ediyor. Bu yüzden faaliyetlerin azalması bekleniyor.

2025’te zararlı MEV’yi önlemek için ağın mempool yapısını değiştiren yeni bir öneri sunulması planlanıyor.

MEV’nin Etkileri

MEV (Maksimal Çıkarılabilir Değer), blok zincir ekosistemleri üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri olan karmaşık bir konudur.

Olumlu Etkiler

Olumlu tarafıyla MEV, DeFi (Merkeziyetsiz Finans) sektörünün daha verimli hale gelmesine yardımcı oluyor.

DEX’ler ve sürekli işlem platformları arbitraj sayesinde adil fiyatlar sunar. Bu fiyatlar tüm piyasadaki talebi yansıtır.

DEX’ler merkeziyetsiz havuzlara dayandığı için piyasa oynaklığına daha yavaş tepki verebilir. Bu da geçici fiyat boşlukları oluşturur.

Arbitraj tüccarları bu boşlukları kapatır ve DeFi ekosistemini daha sağlam hale getirir. MEV kaynaklı tasfiyeler, DeFi borç verenlerine alacaklarını geri alma imkanı sunar. Bu, borç alanların teminatları gerekli oranların altına düştüğünde gerçekleşir.

Zamanında yapılan tasfiyeler stablecoin sabitlerinin korunmasına da yardımcı olur. MEV savunucuları bu uygulamanın blokzincir güvenliğini artırdığını söyler.

Doğrulayıcıları blok üretimi için rekabete teşvik ettiğini belirtir. Bu durum daha sağlıklı bir ağ oluşumuna katkı sağlar.

MEV, arbitraj, tasfiye gibi nötr süreçlerde kullanıldığında doğrulayıcılar ve ağ katılımcıları için önemli bir ekonomik teşvik kaynağıdır. 2025’in başında, Solana doğrulayıcıları MEV kaynaklı ücretlerden büyük kazançlar elde etti.

Olumsuz Etkiler

MEV, DeFi alanını daha verimli kılar. Ama bu, sofistike botların sıradan kullanıcılar üzerinden kazanç sağlamasına yol açar.

Önceleme (front-running) ve sandviç saldırıları (sandwich attacks) sıkça kullanılır. Bu yöntemler adil olmayan piyasa koşulları yaratır.

Özellikle yeni başlayanlar bu saldırılara karşı savunmasızdır. Çünkü blok zincir işlemlerini tam olarak anlamamış olabilirler.

Adaletsizlik Web3 uygulamalarını benimsemeyi yavaşlatabilir. Kullanıcılar da bu yüzden çekimser kalabilir.

EigenPhi verilerine göre, Mart 2025’te 101 aktör, 33.000’den fazla kurbanla sandviç saldırıları gerçekleştirdi. Bu saldırılar, Ethereum üzerindeki DEX’lerdeki işlem hacminde gözle görülür bir paya sahiptir.

Yazının yazıldığı sırada haftalık yaklaşık 1 milyar dolarlık işlem hacmi bu saldırılara bağlıydı. Kötü niyetli aktörler piyasa güvenini zedelemeye devam ederse, MEV Ethereum için büyük bir tehdit olur.

MEV yüzünden sıradan kullanıcılar gizli bir vergi öder. Çünkü önceleme ve benzeri yöntemler işlem ücretlerini yapay olarak artırır.

Aynı zamanda MEV, ana ağlarda tıkanıklığa yol açarak kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyebilir.

Ethereum, mimarisini tamamen değiştirmese de MEV’yi azaltabilir. Sandviç saldırıları ve diğer zararlı MEV uygulamaları için çözümler geliştirebilir.

Özetlemek gerekirse, MEV’in artıları ve eksileri şunlardır.

MEV’nin Azaltılması ve Çözümler

Arayıcılar, mempool’ları kendi çıkarları için kullanırlar. Ancak kriptoda MEV (Maximal Extractable Value) koruması nedir? Mev ne demek ve gerçekten bir koruma var mı?

İyi haber şu ki, MEV’nin olumsuz etkilerini azaltmak için piyasa genelinde çözümler ve bireysel yöntemler mevcuttur. Flashbots, Ethereum üzerindeki MEV etkisini azaltmaya çalışan en büyük organizasyondur.

MEV-Boost adlı sistemi tanıttı. Sistem işlemlerin doğrudan doğrulayıcılara gönderildiği özel bir işlem aktarım (relay) ağı sunar. Bu sayede işlemler kamuya açık mempool’a düşmeden iletilir ve önden çalıştırma (front-running) riski azaltılır.

Flashbots Protect, öne çıkan bir üründür. Bu araç, sıradan kullanıcılar için özel MEV engelleyici işlevi sunar. Böylece önden çalıştırma koruması sağlar.

Kripto sahipleri, cüzdanlarında Flashbots Protect RPC desteğini açarak bu ürünü kullanabilir.

Ürün piyasaya sürüldüğünden bu yana yaklaşık 2,4 milyon kullanıcıyı korumuştur. Flashbots yalnızca MEV etkinliğini azaltmakla kalmaz. Aynı zamanda onu düzenlemeye de çalışır.

Flashbots Auction, arayıcıların işlem paketlerini doğrulayıcılara iletmek için adil bir yarışma sunar. Ürün, doğrulayıcıların blok alanını üçüncü parti blok oluşturuculara devretmesini sağlar. Bu sayede fazladan kazanç elde etmeyi hedefler. Böylece optimal işlem sıralaması sağlanır.

PBS (Proposer-Builder Separation) mekanizması sayesinde, Flashbots Auction sistemi blok oluşturma sürecine dahil olan üç aktörden oluşur. Arayıcılar (searchers), oluşturucular (builders) ve aktarımcılar (relayers).

Arayıcılar ve oluşturucular, kârlılığı artıracak şekilde blokları birleştirirken aktarımcılar bu blokları doğrulayıcılara iletir.

MEV botlarından korunmanın bir diğer yolu da özel mempool’lar kullanmaktır. Bu sistemler, bekleyen işlemleri kamuya kapalı tutarak önden çalıştırma ve “sandviç saldırılarını” engeller.

Bazı hizmet sağlayıcılar ücret karşılığında özel mempool hizmeti sunmaktadır. Blocknative verilerine göre, 2024 yılının ikinci yarısında Ethereum işlemlerinin neredeyse yarısı özel hale gelmiştir.

MetaMask, en büyük Web3 cüzdanıdır. Yeni akıllı işlemler (smart transaction) özelliği ile kullanıcılar, işlemlerini özel bir sanal bellek havuzu (sanal mempool) üzerinden gönderebilir. Bu özellik, kötü niyetli MEV riskini azaltmayı amaçlar.

Arbitrum ve Base gibi Katman 2 (L2) ölçeklendirme çözümleri, Ethereum üzerinde çalışır. Çözümler, önden çalıştırma risklerine karşı daha az hassastır.

Rolluplar, işlemleri ana ağın kamuya açık mempool’u dışında çözen merkezi sıralayıcılara dayanır.

Sıralayıcılar kendi çıkarları için MEV elde edebilse de, iyi bir itibarı koruma konusunda isteklidir. Yatırımcılar ayrıca bazı bireysel yöntemlerle MEV etkisini azaltabilir.

Örneğin işlemleri daha küçük parçalara bölebiliriz. Her işlemde kayma toleransını (slippage) manuel olarak ayarlamak da bu etkileri azaltır.

MEV’nin Geleceği

MEV, avantajları ve dezavantajlarıyla Ethereum gibi akıllı kontrat zincirlerinin önemli bir parçasıdır.

MEV ne demek sorusu da bu bağlamda sıkça gündeme gelmektedir. Bu durum gelişiminin devam edeceğini gösteriyor.

Ethereum, Proof of Stake’e (PoS) geçtikten sonra üçüncü büyük güncellemesini yaptı. Bu güncelleme Pectra yükseltmesi olarak biliniyor. Kripto topluluğu bu yükseltme ile MEV çıkarımını daha da optimize etmeyi umuyor.

Ethereum, bir süredir Flashbots’un sunduğu benzer bir yapı olan proposer-builder separation ( teklif edici-oluşturucu ayrımını- PBS) mekanizmasını ağ seviyesinde uygulamaya hazırlanmaktadır. Bu gelişme blok zincirin sansür ve kötü niyetli MEV davranışlarına karşı savunmasını güçlendirmesi beklenir.

Pectra, doğrulayıcı gelirlerini çeşitlendirerek daha düzenli bir yapı oluşturacaktır. Bu güncelleme ile gaz ödemelerini USDC ve DAI gibi tokenlerle yapabilirsiniz. Ayrıca üçüncü taraf ücret sponsorlukları da mümkün olacaktır.

Diğer yandan MEV, önemli düzenleyici kurumlar tarafından dikkatle izleniyor. Bazen bu pratiklerin sınırlandırılması da gündeme geliyor.

Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi (ESMA) örneğin, MiCA düzenlemeleri kapsamında MEV’yi yasadışı piyasa suistimali olarak nitelendirmiştir.

Kripto topluluğu, MEV’nin her zaman adaletsiz olmadığını belirtiyor. Bu yüzden daha incelikli bir yaklaşım istiyorlar.

Aralık 2024’te yayımlanan raporda, ESMA’ya göre, kamu danışmanlığına katılan 14 taraf, MEV’nin otomatik piyasa suistimali sayılmasına itiraz etti. Bu durum Avrupa Birliği’nin MEV’ye daha dengeli bir yaklaşım benimsemesi gerektiğini göstermiştir.

MEV’nin tamamen yasaklanması kripto piyasası için kötü sonuçlar doğurabilir. Bu durum doğrulayıcıları ve diğer blok zincir katılımcılarını olumsuz etkileyebilir.

Birleşik Krallık’ta Finansal Davranış Otoritesi (FCA) MEV üzerine dengeli ve tarafsız bir yaklaşım sergiliyor.

Yapılan araştırma notunda:

“Literatür taraması ve mülakatlar, MEV üretme stratejilerinin ‘iyi’ ve ‘kötü’ yönleri hakkında farklı görüşler sunduğunu gösteriyor.”

Düzenleyiciler MEV’yi daha iyi anladıkça, zararlı etkilerini azaltma yollarını bulacaklardır. Bunun yanında faydalı yönlerini korumak için dengeli önlemler alabilirler.

Kapsamlı bir yasak yerine özellikle front-running ve sandwich saldırıları gibi zararlı MEV stratejilerine odaklanılması beklenir.

MEV, Ethereum gibi zincirlerde işlemlerin nasıl sıralandığını ve önceliklendirildiğini belirleyen kaçınılmaz bir ekonomik faktör olarak kalacaktır.

Doğrulayıcılar için bu yeni yöntemlerle birlikte ek bir gelir kaynağı anlamına gelir. Ancak, MEV’nin çift yönlü doğası göz önünde bulundurulduğunda, piyasa verimliliği ile adaletsiz istismar arasındaki doğru dengeyi bulmak kritik önem taşır.

Gelecek yıllarda kripto endüstrisi, MEV’nin pozitif katkılarını artırırken zararlı etkilerini azaltma konusunda hassas bir denge kurmak zorunda kalacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular