Kriptoda MEV Nedir? Teknik Perspektif ve Detaylar

paylaş

Kopyalandı

Last updated: 

Mart 16, 2025 17:32 GMT+3

Neden Cryptonews’e Güvenebilirsiniz?

On yılı aşkın süredir kripto para dünyasını kapsamlı bir şekilde takip eden Cryptonews, güvenebileceğiniz yetkin analizler sunar. Gazetecilikte ve analizde deneyimli ekibimiz, derin piyasa bilgilerini blockchain teknolojilerinin pratik testleriyle birleştirir. Gerçeklere dayalı doğruluk ve tarafsız raporlama konusunda katı editoryal yönergeleri koruyoruz; hem köklü kripto paralar hem de yeni projeler hakkında bilgilendirici içerikler sunuyoruz. Sektördeki uzun süredir varlığımız ve kaliteli gazeteciliğe olan bağlılığımız, Cryptonews'i dijital varlıklar dünyasında güvenilir bir kaynak haline getiriyor. Cryptonews hakkında daha fazla bilgi edinin.

Maximal Extractable Value (MEV), blockchain doğrulayıcılarının bir blok içindeki işlemleri sıralayarak elde edebileceği potansiyel kazancı ifade eder. Doğrulayıcılar, bekleyen işlemleri dahil etme, hariç tutma veya yeniden sıralama yetkisine sahiptir. Bunu finansal kazanç için kullanabilirler. Peki, tam olarak kriptoda MEV nedir ve herkes bundan yararlanabilir mi?

İyi haber şu ki, MEV fırsatlarını otomatik olarak keşfedip kârı maksimize eden özel MEV botları vardır. Ancak bu botları kullanmak teknik bilgi gerektirir. Bu yüzden önce MEV’in nasıl çalıştığını anlamak önemlidir.

Kriptoda MEV nedir bilmek önemli. Çünkü işlemlerin blok içinde manipüle edilmesi, kullanıcıların daha yüksek gas ücretleri ödemesine ve DeFi’de adaletsiz piyasa koşullarına yol açabilir.

Günümüzde MEV, büyük blok zincirlerinde önemli bir rol oynuyor. Ethereum, DeFi ve Web3’teki hakimiyeti nedeniyle en büyük MEV piyasasına sahip. Başlangıçta “Miner Extractable Value” olarak bilinen MEV, madencilerin işlemleri sıralama yeteneğini ifade ediyordu. Ancak Ethereum’un iş kanıtı (PoW) modelinden hisse kanıtı (PoS) modeline geçti. Doğrulayıcıların rolünü yansıtmak için terim “Maximal Extractable Value” olarak değiştirildi.

MEV Nasıl Çalışır?

MEV, blok zincirin merkeziyetsiz yapısı ve doğrulayıcıların işlem sıralaması üzerindeki kontrolü sayesinde mümkündür.

Bir blok zincirindeki tüm işlemler önce mempool adı verilen halka açık bir alana düşer. Doğrulayıcılar veya madenciler, yeni bir blok oluştururken buradaki işlemleri seçer ve sıralar. Mempool’u, işlemlerin beklediği bir oda gibi düşünebilirsiniz. Doğrulayıcılar ise bu odadaki kapıyı kontrol eden kişilerdir ve hangi işlemin önce gerçekleştirileceğine karar verir.

Teorik olarak doğrulayıcılar, en yüksek gas ücretine sahip işlemleri önce seçmelidir ve genellikle de bunu yaparlar. Ancak mempool herkese açık olduğu için, searcher olarak bilinen bağımsız ağ katılımcıları, arbitraj ve diğer MEV fırsatlarını tespit etmek için gelişmiş botlar kullanır.

Bu searcherlar, belirli işlemleri bir sonraki bloğa veya belirli bloklara dahil etmeye çalışır. İşlem sırası, DeFi’deki arbitraj fırsatları için kritik öneme sahiptir. Çünkü token fiyatlarını etkileyebilir, kaymaya (slippage) veya zorunlu satışlara yol açabilir. Aşağıda bazı MEV stratejilerini inceleyeceğiz. Ancak şimdilik önemli olan nokta, searcherların belirli işlemlerin doğrulayıcılar tarafından öncelikli veya göz ardı edilmesinden finansal kazanç sağladığıdır.

Searcherlar MEV fırsatlarını bulduğunda, işlemlerinin öncelikli olması için doğrulayıcılara yüksek gas ücretleri öder. Bu ücretler, doğrulayıcılar için bir teşvik olur ve MEV gelirlerini artırır. Bazı durumlarda, searcherlar doğrulayıcılarla doğrudan iş birliği yaparak MEV kazancını paylaşabilir.

Gördüğün gibi, doğrulayıcılar işlemlerin sırasını belirleme gücüne sahip olsa da, MEV’den en fazla kazananlar onlar değildir. Asıl kazancı, gelişmiş algoritmalar kullanan ve kârlarını doğrulayıcılarla paylaşan searcherlar elde eder.

MEV, ayrıcalıklı bilgilere erişimi kullanarak kazanç sağladığı için insider tradinge benzer. Ancak blok zincirde bu yasadışı değildir.

Arbitraj Nedir?

Profesyonel traderlar, MEV fırsatlarını genellikle arbitraj için kullanır. Peki, kriptoda MEV nedir ve arbitraj süreci nasıl işler?

Arbitraj, farklı piyasalardaki fiyat farklarından yararlanarak kâr elde etme yöntemidir. Örneğin, Bitcoin’in bir borsada $100,000, başka bir borsada $100,500 olduğunu düşünelim. Daha ucuz olan borsadan alıp diğerinde satarak anında $500 kâr edebilirsin.

DeFi’de ise traderlar, Uniswap gibi merkeziyetsiz borsalar (DEX’ler) arasındaki fiyat farklılıklarını analiz eder. Gerçek piyasalarda bu farklar genellikle daha küçük olur, ancak yüksek hacimli işlemlerle kâr sağlanabilir. Birazdan MEV arbitrajını ve diğer stratejileri daha ayrıntılı inceleyeceğiz.

MEV ve Normal İşlemler Arasındaki Fark

Teknik olarak MEV işlemleri ile normal işlemler aynıdır. Ancak MEV işlemleri, piyasa üzerindeki etkisi ve belirli kişiler için sağladığı finansal avantaj açısından farklılık gösterir.

Normal işlemler, gas ücretiyle belirlenen standart bir süreç izler. MEV ise işlemlerin sıralama mantığını kullanarak doğrulayıcılar ve searcherların ekstra kazanç elde etmesini sağlar.

İşte MEV’in normal işlemlerden farkı:

Gördüğün gibi, MEV, blok zincirin şeffaflığını ve adaletini bozarak normal kullanıcıları olumsuz etkileyebilir. Bu da merkeziyetsizlik ilkesine ters düşer. Sonuç olarak, kullanıcılar farkında olmadan ek bir maliyet ödemiş olur.

Yine de MEV, merkeziyetsiz yapının bir sonucu olarak varlığını sürdürüyor. Piyasaların bunu kontrol etmeyi ve yeni koşullara uyum sağlamayı öğrenmesi gerekiyor.

Yaygın MEV Stratejileri

Bu bölümde kriptoda MEV nedir incelememiz kapsamında, MEV kazanç sağlamak için kullanılan başlıca stratejileri detaylandıralım.

Arbitraj

Daha önce bahsettiğimiz gibi, arbitraj farklı DEX’lerde aynı token için oluşan fiyat farklarını değerlendirerek kâr elde etme yöntemidir. Searcherlar, bu fiyat farklarından yüksek frekanslı işlemlerle yararlanır. Örneğin, bir tokenın fiyatı Uniswap’te, Balancer veya SushiSwap’e göre daha düşükse, searcherlar bunu bir fırsat olarak görür. Özel botlar kullanarak Uniswap’ten alıp diğer DEX’lerde satarak kâr elde edebilirler.

Ayrıca, aynı DEX içindeki farklı likidite havuzları arasındaki fiyat farklarından da yararlanılabilir. Örneğin, Uniswap’te binlerce likidite havuzu bulunur ve bunların birçoğunda aynı token, örneğin ETH, işlem görür.

Bu fiyat farkları genellikle sadece birkaç saniye veya milisaniye sürer. Ancak otomatik botlar bu kısa süre içinde fırsatları tespit edip değerlendirebilir.

Front-running

Bu stratejide özel botlar, mempoolu tarayarak büyük veya kârlı olabilecek işlemleri tespit eder. Ardından, doğrulayıcılara daha yüksek ücret ödeyerek kendi işlemlerinin önce onaylanmasını sağlarlar.

Örneğin, bir searcher Uniswap’te bir meme coin için büyük bir alım emri fark eder. Hemen bu tokenı önceden satın alır. Büyük alım işlemi fiyatı yukarı çektiğinde, elindeki tokenları daha yüksek fiyattan satarak kâr eder.

Front-running etik dışı kabul edilir ve geleneksel finans dünyasında tamamen yasaktır. Ancak blok zincirde bunu engellemek şu an için mümkün değil. Bu yüzden MEV kazancı elde etmenin yaygın yollarından biri olarak kullanılıyor.

Özellikle düşük likiditeli yeni tokenlarda sıkça görülür. Çünkü büyük bir işlem, fiyat kaymasına (slippage) neden olabilir. Hatta bu strateji o kadar yaygın ki, bazı botlar başka front-running botlarını bile önlemeye çalışıyor.

Sandwich Saldırıları

Front-running ve back-running taktiklerinin birleşimiyle oluşan sandwich saldırısı, büyük işlemleri hedef alır. Amaç, bu işlemleri manipüle ederek avantaj sağlamaktır ve etik dışı bir stratejidir.

Örneğin, bir sandwich bot, Uniswap’te büyük bir alım emri olduğunu fark eder. Önce bu tokenı alarak işlemin önüne geçer (front-running). Ardından büyük işlem gerçekleşip fiyat yükseldiğinde daha yüksek fiyattan satar (back-running). Bu süreç, fiyat kaymasına (slippage) neden olur ve normal yatırımcılar için maliyetleri artırır.

Bu yöntem üç adımda gerçekleşir:

1. Searcher, bekleyen alım emrinin hemen önüne kendi alım emrini yerleştirerek fiyatı yükseltir.
2. Kurban, farkında olmadan tokenı daha yüksek fiyattan satın alır.
3. Searcher, yükselen fiyattan tokenı satarak aradaki farktan kâr elde eder.

Bu senaryoda hem searcher hem de kurban aynı tokenı satın alır. Ancak MEV botu, fiyatı manipüle ederek daha düşük fiyattan alırken, kurban daha yüksek fiyata mecbur bırakılır.

2023 yılında bir searcher, MEV botlarıyla gerçekleştirdiği sandwich saldırıları sayesinde bir günde 1 milyon dolardan fazla kazanç sağladı. O gün harcanan toplam gas ücretinin %7’si bu adrese aitti. 2024’te de taktiklerini geliştirerek aktif kalmaya devam etti.

MEV saldırıları sadece Ethereum ile sınırlı değil. Geçen yıl, “arsc” adlı popüler bir MEV botu, Solana kullanıcılarını hedef alarak iki ay içinde yaklaşık 30 milyon dolar kazandı.

Likidasyon Avcılığı

Aave ve Compound gibi DeFi kredi platformları, borç alanların teminat olarak kripto para yatırmasını gerektirir. Eğer borç geri ödenmez veya teminat belirli bir seviyenin altına düşerse, bu varlıklar satılır.

Bu platformlar, borçlu varlıkları satarak borcu kapatanlara likidasyon ücreti verir. Searcherlar, MEV botlarıyla kredi protokollerini ve mempoolu analiz eder. Satılabilecek teminatları tespit eder. Amaç, front-running ve diğer teknikleri kullanarak işlemi ilk gerçekleştiren olup likidasyon ücretini kazanmaktır.

Farklı Blok Zincirlerinde MEV

MEV stratejileri, akıllı sözleşme desteği olan blok zincirlerinde daha kârlıdır. Çünkü bu zincirler, ticaret ve kredi işlemleri sunan birçok merkeziyetsiz uygulamaya (dApp) ev sahipliği yapar. Bu yüzden searcherlar, yoğun işlem hacmine sahip Ethereum, Solana ve BNB Chain gibi blok zincirlerini hedef alır.

Ethereum ve MEV

Ethereum, en büyük dApp destekli blok zinciridir. DeFi’deki toplam kilitli değerin (TVL) %50’den fazlasını oluşturur. Bu da MEV aktivitelerinin neden bu kadar yoğun olduğunu açıklar.

Daha önce bahsettiğimiz gibi, MEV kazancı ilk olarak Ethereum’un PoW algoritmasını kullandığı dönemde başladı. O zamanlar searcherlar, işlemlerinin bir sonraki bloğa eklenmesi için madencilere yüksek gas ücretleri ödüyordu.

Ethereum’un PoS sistemine geçtiği Merge güncellemesinden önce, MEV ile elde edilen toplam kazanç 675 milyon doları aştı.

Toplamda searcherlar, MEV stratejileri için madencilere 240 milyon dolardan fazla ödeme yaptı. Bugün ise bu görevi doğrulayıcılar üstleniyor.

MEV botlarının etkisi arttıkça, Ethereum bu riskleri azaltmak için organize bir girişime öncülük etti. Flashbots, MEV’in normal kullanıcılar üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak amacıyla kuruldu.

MEV aktiviteleri, Ethereum için büyük önem taşıyor. Çünkü ağ zaten yüksek işlem ücretleri ve yoğunluk sorunlarıyla mücadele ediyor. MEV, bu problemleri daha da kötüleştirebilir.

MEV’in olumsuz etkisini azaltmak için Flashbots, MEV ile ilgili işlemleri zincir dışına taşıyan MEV-Geth ve MEV-Relay çözümlerini geliştirdi. Bu sayede mempool üzerindeki yük hafifletildi.

Ethereum’un PoS sistemine geçmesiyle, Flashbots MEV-Geth yerine MEV-Boost adlı yeni bir sistem geliştirdi. Bu sistem, proposer-builder separation (PBS) modelini kullanır. Doğrulayıcıların blok oluşturma görevini bağımsız hizmet sağlayıcılara devretmesine olanak tanır. Böylece stake merkeziyeti önlenir ve MEV’in olumsuz etkileri azalır. Bu yeni modelde blok oluşturma süreci artık üç farklı grup tarafından yürütülüyor: searcherlar, builderlar ve relayerlar.

Merge’den bu yana, 526.000 ETH’den fazla MEV kazancı sağlandı. Bu, günümüz fiyatlarıyla yaklaşık 1 milyar dolara denk geliyor.

Uniswap, DEX’ler arasındaki MEV arbitraj işlemlerinin %93’ünü oluşturuyor. Arbitraj işlemlerinde en çok kullanılan token ise WETH.

Diğer Blok Zincirlerinde MEV

MEV faaliyetleri Solana başta olmak üzere diğer blok zincirlerinde de oldukça yoğundur. Solana, işlem hacmi ve aktif adres sayısı bakımından en büyük ağlardan biridir.

2025’in başında, meme coin ekosisteminin büyümesiyle Solana’nın DeFi’deki payı %10’un üzerine çıkarak rekor seviyeye ulaştı.

İlginç bir şekilde, Solana’nın yapısı MEV’in olumsuz etkilerini azaltacak şekilde tasarlanmıştır. Bu yüksek performanslı zincirde mempool bulunmaz. Bunun yerine, blok üreticileri önceden belirlenir, bu da doğrulayıcıların işlem sırasını manipüle etmesini zorlaştırır. Ayrıca, Ethereum işlemleri tek tek gerçekleştirirlen, Solana aynı anda birden fazla işlemi gerçekleştirebilir. Bu da front-running saldırılarını zorlaştırır. Son olarak, Solana’nın proof-of-history (PoH) mekanizması, işlemlerin sırasını değiştirmeyi zorlaştırarak MEV’den kazanç sağlama ihtimalini azaltır.

Ancak, MEV, Solana’da hâlâ aktif durumda. Hatta şu anda Ethereum’dan daha fazla kazanç sağlıyor. Solana’daki MEV işlemlerinin büyük çoğunluğu, Jito adlı bir protokol üzerinden gerçekleşiyor. Jito, Jito-Solana adında özel bir doğrulayıcı istemcisi sunuyor. Searcher ve traderların işlemlerini paketler halinde düzenlemesine olanak tanıyor. Searcherlar, bu istemciyi kullanarak doğrulayıcılara yüksek ücretler ödeyerek işlemlerini ana ağa öncelikli olarak gönderebiliyor.

Token Terminal verilerine göre, Ekim 2024’te Solana’daki MEV harcamaları Ethereum’u geçti ve o tarihten itibaren MEV piyasasında lider oldu. Ocak 2025’te, Solana’daki searcher ve traderlar, doğrulayıcılara rekor seviyede 108.6 milyon dolar ücret verdi.

Jito’nun MEV hizmetleri ağırlıklı olarak arbitraj stratejileri için kullanılıyor. En kârlı tokenler ise SOL ve USDC.

BNB Chain, yoğun MEV faaliyetlerine ev sahipliği yapan büyük blok zincirlerinden bir diğeridir. Ancak, MEV aktivitesi Ethereum ve Solana kadar yaygın değildir. Bu ağda Puissain, TxBoost ve BloxRoutes gibi büyük MEV hizmet sağlayıcıları, doğrulayıcılarla doğrudan iş birliği yaparak faaliyet gösterdi.

Ancak, Şubat 2025’te yapılan BNB Chain DAO oylamasına göre, kötü niyetli MEV işlemlerini azaltmaya yönelik adımlar atılıyor. MEV aktivitelerinin azalması bekleniyor. 2025’in ilerleyen dönemlerinde, ağın mempool yapısını değiştirmeye yönelik yeni bir öneri sunulacak. Kötü niyetli MEV işlemleri daha da zorlaştırılacak.

MEV’in Etkileri

MEV, blok zincir ekosistemi üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratan çift yönlü bir mekanizmadır. Bu bölümde kriptoda MEV nedir daha iyi anlamak için olumlu ve olumsuz etkilerine göz atalım.

Olumlu Etkiler

MEV, DeFi ekosisteminin daha verimli hale gelmesine yardımcı olur. Arbitraj sayesinde, DEX’ler ve vadeli işlem platformları, piyasadaki genel talebi yansıtan daha adil fiyatlar sunar.

DEX’ler, merkeziyetsiz likidite havuzları ile çalıştığı için piyasa dalgalanmalarına daha yavaş tepki verebilir. Bu durum, geçici fiyat farkları yaratır. Arbitraj traderları bu farkları kapatarak DeFi ekosistemini daha dengeli ve sağlam hale getirir.

Ayrıca, MEV ile gerçekleşen likidasyonlar, DeFi kredi platformlarının alacaklarını tahsil etmesini sağlar. Borçluların teminatı gereken seviyenin altına düştüğünde yapılan hızlı likidasyonlar, stablecoinlerin değerini korumaya da yardımcı olur.

MEV destekçileri, bu mekanizmanın doğrulayıcıları blok üretimi için rekabete teşvik ettiğini ve böylece ağ güvenliğini artırdığını savunur.

Arbitraj, likidasyon ve benzeri tarafsız işlemler için kullanıldığında, MEV doğrulayıcılar ve ağ katılımcıları için önemli bir ekonomik teşvik kaynağıdır. 2025’in başlarında, Solana doğrulayıcıları MEV işlemlerinden on milyonlarca dolar gelir elde ediyordu.

Olumsuz Etkiler

MEV, DeFi ekosistemini daha verimli hale getirse de, gelişmiş botların normal kullanıcıları sömürerek kazanç sağlamasına da olanak tanır. Front-running ve sandwich saldırıları, bu yöntemlerin en yaygın olanlarıdır. Piyasada adaletsiz koşullara yol açar.

Özellikle yeni kullanıcılar bu saldırılara karşı daha savunmasızdır çünkü blok zincir süreçlerini tam olarak anlamayabilirler. Bu adaletsizlik, Web3 uygulamalarının benimsenmesini zorlaştırabilir. Yeni kullanıcıları sistemden uzaklaştırabilir.

EigenPhi verilerine göre, Mart 2025’te 101 farklı grup tarafından gerçekleştirilen sandwich saldırılarının mağduru olan 33,000’den fazla kullanıcı vardı. Bu saldırılar, Ethereum üzerindeki DEX’lerde hâlâ önemli bir işlem hacmi oluşturuyor. Şu an itibarıyla, haftalık işlem hacimleri neredeyse 1 milyar dolara ulaşıyor.

Eğer kötü niyetli aktörler piyasa güvenini zedelemeye devam ederse, MEV, Ethereum için büyük bir tehdit haline gelebilir.

MEV nedeniyle, normal kullanıcılar farkında olmadan ek maliyetlere katlanıyor. Front-running ve benzeri yöntemler, işlem ücretlerini yapay olarak arttırıyor. Ağda yoğunluğa neden olarak kullanıcı deneyimini olumsuz etkiliyor.

Ethereum’un mimarisini tamamen değiştirerek MEV’i ortadan kaldırması mümkün değil. Ancak sandwich saldırıları ve diğer zararlı MEV yöntemlerini sınırlandıracak çözümler uygulanabilir.

Özetle, MEV’in Artıları ve Eksileri:

MEV’i Azaltma ve Çözümler

Kriptoda MEV nedir tam anlamıyla kavrayan searcherlar, mempoolu kendi lehlerine kullanarak kazanç sağlıyor. Peki, kriptoda MEV koruması mümkün mü? İyi haber şu ki, MEV’in olumsuz etkilerini azaltmak için hem genel çözümler hem de bireysel yöntemler mevcut.

Daha önce bahsettiğimiz gibi, Flashbots, Ethereum’da MEV etkisini azaltmaya çalışan en büyük organizasyondur. MEV-Boost sistemini geliştirerek, işlemleri özel bir işlem yönlendirici üzerinden doğrulayıcılara doğrudan iletmeyi sağladı. Bu yöntem, işlemleri halka açık mempoola düşmeden doğrulayıcılara ulaştırarak front-running riskini azaltıyor.

Flashbots Protect, kullanıcıları front-running saldırılarından koruyan özel MEV engelleyici araçlar sunar. Kripto sahipleri, cüzdanlarında Flashbots Protect RPC desteğini etkinleştirebilir. Bu korumadan yararlanabilir. Lansmanından bu yana, yaklaşık 2.4 milyon kullanıcıyı korumuştur.

Flashbots’in amacı yalnızca MEV’i azaltmak değil, aynı zamanda düzenlemek. Flashbots Auction sistemi, searcherların işlemlerini doğrulayıcılara iletmek için adil bir piyasa ortamında rekabet etmesine olanak tanır. Bu sistem, doğrulayıcıların blok oluşturma görevini harici blok üreticilerine devretmesini sağlar. Böylece işlemler en verimli şekilde sıralanır ve doğrulayıcılar ek kazanç elde eder.

PBS mekanizması sayesinde, Flashbots Auction sistemi üç temel bileşenden oluşur. Searcherlar, builderlar ve relayerlar. Searcherlar ve builderlar, blokları daha kârlı olacak şekilde oluşturur. Relayerlar ise bu blokları doğrulayıcılara ileterek süreci tamamlar.

MEV botlarından korunmanın bir diğer yolu da özel mempool kullanmaktır. Özel mempoollar, bekleyen işlemleri gizli tutarak front-running ve sandwich saldırılarını önler. Bu hizmeti sunan özel platformlar, belirli bir ücret karşılığında koruma sağlar. Blocknative verilerine göre, 2024’ün ikinci yarısında Ethereum işlemlerinin neredeyse yarısı özel mempoollar üzerinden gerçekleştirildi.

MetaMask, en büyük Web3 cüzdanı olarak, kullanıcıları MEV riskinden korumak için Smart Transactions adlı bir özellik geliştirdi. Bu özellik, işlemleri özel “sanal mempool” üzerinden gönderiyor. Böylece, kötü niyetli MEV saldırılarını azaltmayı amaçlıyor.

Ethereum’da Arbitrum ve Base gibi Layer 2 (L2) ölçekleme çözümleri, front-running riskine karşı daha dayanıklıdır. Bu rolluplar, işlemleri ana ağ ve halka açık mempool yerine merkezi sıralayıcılar (sequencer) üzerinden gerçekleştirir. Bu sıralayıcılar kendi lehlerine MEV kazanabilir. Ancak iyi bir itibar sağlamak da onların çıkarınadır.

Ayrıca, traderlar bireysel yöntemlerle MEV etkisini azaltabilir. İşlemleri daha küçük parçalara ayırmak, MEV riskini azaltmanın etkili bir yoludur. Fiyat kaymasını (slippage) manuel olarak ayarlamak da bu riski düşürmeye yardımcı olabilir.

MEV’in Geleceği

MEV, avantajları ve dezavantajlarıyla birlikte Ethereum gibi akıllı sözleşme tabanlı blok zincirlerinin ayrılmaz bir parçası haline geldi. Gelişmeye de devam edecek.

Ethereum, PoS geçişinden sonraki üçüncü büyük güncellemesi olan Pectra yükseltmesini uygulamaya hazırlanıyor. Bu güncelleme ile MEV optimizasyonuna yönelik yeni önlemler bekleniyor. Ethereum, uzun süredir proposer-builder separation (PBS) modelini doğrudan ağ üzerinde uygulamaya çalışıyor. Flashbots’in sunduğuna benzer bu sistemin, ağ güvenliğini artırması ve kötü niyetli MEV faaliyetlerini azaltması bekleniyor. Ayrıca, işlem önceliklendirmesini daha adil hale getirerek manipülasyon riskini düşürmesi amaçlanıyor.

Pectra güncellemesi, doğrulayıcı gelirlerini çeşitlendirmeyi ve daha verimli hale getirmeyi amaçlıyor. Bu güncellemeyle, USDC ve DAI gibi farklı tokenlarla gas ödemesi yapılabilecek. Harici hizmet sağlayıcılar işlem ücretlerini karşılayabilecek.

Öte yandan, MEV düzenleyiciler tarafından yakından izleniyor ve bazı yasal sınırlamalar gündeme gelebilir. Örneğin, Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi (ESMA), Markets in Crypto-Assets (MiCA) düzenlemesinde MEV’i yasa dışı piyasa manipülasyonu olarak tanımlamıştı. Ancak kripto topluluğu, MEV’in her zaman adaletsiz bir kazanç yöntemi olmadığını savunarak daha dengeli bir yaklaşım talep ediyor.

Aralık 2024’te yayımlanan son raporunda, ESMA, MEV’in her zaman piyasa manipülasyonu olarak görülmesine karşı çıkan 14 katılımcının görüş bildirdiğini kabul etti. Bu nedenle, Avrupa Birliği’nin MEV konusunda daha dengeli bir yaklaşım benimsemesi olası. Bu, kripto piyasası için en iyi senaryo olarak görülüyor. Çünkü MEV’in tamamen yasaklanması, doğrulayıcılar ve diğer blok zincir aktörleri için olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Birleşik Krallık’ta ise, Finansal Düzenleme Otoritesi (FCA) daha dengeli bir görüşe sahip. Araştırma notunda şu ifadeye yer verildi:

“Araştırmalar ve yapılan görüşmeler, MEV kazancı sağlamak için kullanılan stratejilerin ‘iyi’ veya ‘kötü’ olarak değerlendirilmesi konusunda farklı görüşler olduğunu gösteriyor.”

Düzenleyiciler kriptoda MEV nedir daha iyi anladıkça, zararlı etkileri önlemek için hedefe yönelik adımlar atabilirler. Tamamen yasaklamak yerine, yalnızca front-running ve sandwich saldırıları gibi haksız avantaj sağlayan MEV stratejilerine odaklanmaları daha olası görünüyor.

MEV, Ethereum’da işlemlerin sıralanmasını ve önceliklendirilmesini etkileyerek blok zincir ekonomisinin kaçınılmaz bir parçası olmaya devam edecek. Doğrulayıcılar için MEV, restaking gibi yeni yöntemlerin yanında ek bir gelir kaynağı olabilir. Ancak MEV’in hem faydalı hem de zararlı yönleri mevcut. Bu nedenle, piyasa verimliliği ile adaletsiz kazanç arasındaki dengeyi sağlamak büyük önem taşıyor.

Önümüzdeki yıllarda, kripto endüstrisinin MEV’in olumlu katkılarını arttırırken zararlarını en aza indirmek için hassas çözümler üretmesi gerekecek.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)