Doğru Kripto Cüzdanı Nasıl Seçilir? 5 Adımlık Kapsamlı Rehber

Yazar

Mehmet Ali Güder

Yazar

Mehmet Ali Güder

Yazar Profili

paylaş

Kopyalandı

Last updated:

Mart 20, 2025 10:30 GMT+3

Neden Cryptonews’e Güvenebilirsiniz?

On yılı aşkın süredir kripto para dünyasını kapsamlı bir şekilde takip eden Cryptonews, güvenebileceğiniz yetkin analizler sunar. Gazetecilikte ve analizde deneyimli ekibimiz, derin piyasa bilgilerini blockchain teknolojilerinin pratik testleriyle birleştirir. Gerçeklere dayalı doğruluk ve tarafsız raporlama konusunda katı editoryal yönergeleri koruyoruz; hem köklü kripto paralar hem de yeni projeler hakkında bilgilendirici içerikler sunuyoruz. Sektördeki uzun süredir varlığımız ve kaliteli gazeteciliğe olan bağlılığımız, Cryptonews'i dijital varlıklar dünyasında güvenilir bir kaynak haline getiriyor. Cryptonews hakkında daha fazla bilgi edinin.

Kripto para saklamanın farklı yolları vardır. Doğru kripto cüzdanı nasıl seçilir? Bu sorunun cevabı, güvenlik ve kullanım kolaylığına bağlıdır. Her cüzdan farklı avantajlar sunar, bu yüzden ihtiyaçlarınıza en uygun olanı seçmek önemlidir.

Bir kripto cüzdanı, blok zincirindeki dijital varlıklarınızı kontrol eden özel anahtarları tutar. Genellikle, bu cüzdanlar tarayıcı uzantıları veya mobil uygulamalar olarak kullanılır.

Donanım cüzdanları daha güvenli bir alternatif sunar. Tabii, bu güvenlik ek bir maliyet gerektirir.

Kripto borsaları, alım-satım yaptığınızda saklama cüzdanları sağlar. Ancak, özel anahtarlar borsa tarafından tutulur. Bu, kullanışlıdır ama riskleri de vardır. Borsalar geçmişte saldırıya uğradı, hesapları kilitledi ve kullanıcıları mağdur etti.

Kripto dünyasında bir söz var: “Anahtarların senin değilse, coinlerin de senin değildir.” Bu yüzden, cüzdan seçerken dikkatli olmak gerekir. Kendi özel anahtarlarınızı kontrol eden bir cüzdan seçmek, kripto varlıklarınızı güvende tutmanın en iyi yoludur.

Seçilebilecek Cüzdan Türleri

Kripto cüzdanı seçerken kullanım amacınızı ve sahip olduğunuz varlık miktarını göz önünde bulundurmalısınız. Güvenli ve kullanışlı bir kripto cüzdanı seçmek, ihtiyaçlarınıza bağlıdır.

Sıcak cüzdanlar, merkeziyetsiz uygulamalarla (dApps) kolay etkileşim sağlar. Ancak, özel anahtarları internet bağlantılı bir cihazda saklar. Soğuk cüzdanlar ise özel anahtarları çevrimdışı tutarak daha fazla güvenlik sunar.

Cüzdanı hangi cihazla kullanacağınız da önemlidir. Örneğin, bazı mobil cüzdanlar sadece iOS destekler, Android’i desteklemez. Donanım cüzdanları ise Windows ve macOS ile çalışırken, Linux desteği olmayabilir.

Tarayıcı uzantısı olarak çalışan bazı kripto cüzdanları ise her masaüstü işletim sistemiyle uyumludur. Ancak, bu tür cüzdanlar ek güvenlik riskleri barındırır.

Özel ve genel anahtar kontrolü de dikkate alınmalıdır. Borsa cüzdanları saklamalıdır, yani özel anahtarlar borsa tarafından tutulur.

Gözetimsiz cüzdanlar, anahtarların kontrolünü tamamen kullanıcıya bırakır. 2024’ün ilk yarısında tahminen 1,38 milyar dolar değerinde kripto para çalındı.

Çoğu saldırı, ele geçirilen özel anahtarlar ve kurtarma ifadeleri nedeniyle gerçekleşti. Ancak, bu rakam kripto sektörünün denetimsiz doğası nedeniyle eksik raporlanmış olabilir.

Şimdi, sıcak ve soğuk cüzdanları daha ayrıntılı inceleyelim.

Sıcak Cüzdanlar ve Soğuk Cüzdanlar

Öncelikle, sıcak cüzdanlar ve soğuk cüzdanlar arasındaki farkı inceleyelim. Bu iki cüzdan türü arasındaki temel fark, özel anahtarların internet bağlantılı bir cihazda saklanıp saklanmadığıdır.

Özel anahtarlarınıza erişen biri, blok zincir üzerindeki kripto varlıklarınızı kontrol edebilir. Bağlantılı cihazlar bu yüzden risk oluşturabilir.

Sıcak Cüzdanlar: Sıcak cüzdan, özel anahtarları internet bağlantısı olan bir cihazda oluşturan ve saklayan bir uygulama veya tarayıcı uzantısıdır.

Ana endişeler, özel anahtarları açığa çıkarabilecek siber saldırılar ve güvenlik açıklarıdır. Ancak, sıcak cüzdanlar kullanımı çok daha kolaydır. Ayrıca, merkeziyetsiz uygulamalara (dApps) zahmetsiz bağlantı gibi bazı ek işlevler sunar.

Soğuk Cüzdanlar: Soğuk cüzdanlar, özel anahtarları çevrimdışı olarak saklar. Genellikle, soğuk cüzdanlar bir donanım cihazıdır. Ayrıca sadece kripto varlıklarınıza erişmek veya işlem onaylamak istediğinizde bilgisayara ya da mobil cihaza bağlanır.

Cihaz bağlı olmadığında, hiçbir işlem onaylanamaz. Bu anlamda, donanım cüzdanları bir tür iki aşamalı doğrulama (2FA) gibi çalışarak, fiziksel olarak onaylamadığınız işlemleri engeller.

Birçok sıcak cüzdan, Ledger gibi belirli donanım cüzdanlarını destekler. Bu hibrit yapı, dApps bağlantısını kolaylaştırırken, özel anahtarların ayrı bir cihazda güvenle saklanmasını sağlar.

Masaüstü vs Mobil Cüzdanlar

Kripto dünyasında gezinmek, masaüstü cihazlarda genellikle daha kolaydır. Ancak, birçok popüler kripto cüzdanı hem masaüstü hem de mobil platformları destekler.

İster evde ister hareket halindeyken kripto işlemlerinizi yapabilirsiniz. Örneğin, MetaMask, Trust Wallet ve Coinbase Wallet, mobil uygulamaların yanı sıra tarayıcı uzantıları da sunar.

Masaüstü cüzdanlar, genellikle bağımsız uygulamalar veya tarayıcı uzantıları şeklinde olur. Ayrıca, donanım cüzdanları, masaüstü cihazlarla daha iyi entegrasyon sunar.

Mobil cüzdanlar, Android ve iOS için geliştirilen uygulamalardır. Çoğu, dahili dApp erişimi sunar. Ancak, bazı durumlarda ayrı bir tarayıcıda çalışan uygulamalara bağlanmak zor olabilir.

Çoğu masaüstü ve mobil cüzdan, kripto gönderme, alma ve takas etme gibi temel işlemleri destekler. Ancak, masaüstü cüzdanlar DeFi uygulamalarında gezinmek gibi daha karmaşık işlemler için genellikle daha kullanışlıdır.

Gözetimli vs Gözetimsiz Cüzdanlar

Saklamalı ve saklamasız cüzdanlar, özel anahtarları kimin kontrol ettiği konusunda farklılık gösterir.

Bir kripto borsasında, örneğin Coinbase ve Binance gibi platformlarda hesabınız varsa, borsa sizin adınıza gözetimli bir cüzdanın özel anahtarlarını tutar.

Gözetimli Cüzdanlar

Bir gözetimli cüzdan kullanarak, önce borsaya giriş yapar ve cüzdanınızdaki kripto paralara erişirsiniz. Sonra bu kripto paraları ticaret yapmak için kullanırsınız, ama özel anahtarlarınıza sahip olamazsınız.

Bir kripto cüzdanı indirip borsadaki kripto varlıklarınızı yeni cüzdanınıza çekerseniz, yeni cüzdanın özel anahtarlarını siz kontrol edersiniz. Gözetimli cüzdanlar, hesap saldırıları gibi güvenlik ihlallerine karşı savunmasızdır. Birisi borsa hesabınıza erişirse, varlıklarınıza ulaşabilir.

Bazı borsalar hesapları dondurabilir, erişimi engelleyebilir veya para çekme işlemlerini bloke edebilir. Öte yandan, borsalar tarafından sağlanan gözetimli cüzdanlar, sadece ticaret yapacak ve platformda fazla varlık tutmayacak olanlar için en kolay çözümü sunar.

Gözetimsiz Cüzdanlar

Buna karşılık, gözetimsiz kripto cüzdanları (örneğin MetaMask güvenliği), cüzdanınızın özel anahtarlarını yalnızca sizin kontrol etmenizi sağlar. Çoğu durumda, bu, 12 veya 24 kelimelik bir kurtarma ifadesi kullanılarak yapılır. Bu ifade, kriptografi yoluyla cüzdanın özel anahtarlarını oluşturur.

Bu durum, cüzdanınızın kurtarma ifadesini ve özel anahtarlarını koruma sorumluluğunu da size yükler. Kurtarma ifadesini kaybederseniz, kripto varlıklarınıza erişim sağlayamazsınız. Bir başkası kurtarma ifadenize veya özel anahtarınıza erişirse, kripto varlıklarınıza ulaşabilir.

Cüzdan Seçerken Dikkate Alınması Gereken 5 Soru

Kripto cüzdanı seçerken size yardımcı olabilecek bazı önemli faktörleri ve soruları inceleyelim. Bu sorular, kriptonuzu nasıl kullanmayı planladığınıza, güvenliğe ve maliyete odaklanır.

1)Ağ Desteği: Hangi Blok Zincirini Kullanmanız Gerekir?

Seçtiğiniz cüzdan, kullanmak istediğiniz kripto paralara bağlı olarak değişebilir. Örneğin, Ether (ETH)’i bir Bitcoin cüzdanına gönderemezsiniz.

Her blok zinciri kendi başına bir adadır. Eğer Ethereum blok zinciri kullanmak istiyorsanız, Ethereum’u destekleyen bir cüzdan gerekir. Aynı durum Bitcoin, Solana, Sui ve diğer birçok blok zinciri için geçerlidir.

Birden fazla kripto para türünü destekleyen birçok sahiplenimsiz cüzdan bulunmaktadır.

2)Cüzdan Aktivitesi: Cüzdanı Ne İçin Kullanmak İstiyorsunuz?

Kriptonuzu nasıl kullanacağınızı düşünün. Eğer sadece kripto saklamak veya göndermek/almayı planlıyorsanız, basit bir cüzdan yeterlidir. Ama eğer kriptonuzu uygulamalarda kullanmayı düşünüyorsanız, buna uygun bir cüzdan seçmelisiniz.

Örneğin, Aave gibi platformlar, borç alıp vermek için bazı cüzdanları destekler. Torus gibi cüzdanlar ise özel anahtarları korumak için sosyal medya hesaplarınızla giriş yapmanıza izin verir.

3) Gözetimli vs Gözetimsiz: Özel Anahtar Kontrolü İstiyor Musunuz?

Daha önce bahsedildiği gibi, gözetimli cüzdanlar, bir üçüncü tarafın (örneğin bir kripto borsası) özel anahtarları kontrol ettiği cüzdanlardır. Yeni kullanıcılar, borsada işlem yapmayı daha kolay bulur, bu da borsaya girişte yardımcı olur.

Platformun güvenlik sorunları olmasının yanı sıra, kriptoyunuzu nasıl kullanabileceğinizi de kısıtlar. Örneğin, Aave ekran görüntüsünde Coinbase Wallet bir seçenek olarak görünse de, bu Coinbase borsasındaki gözetimli bir cüzdanı ifade etmez.

Borsa, gözetimli cüzdanda saklanan varlıklarınızla neler yapabileceğinizi kısıtlar. Eğer borsadan çıkmayı planlıyorsanız, gözetimsiz bir cüzdan daha geniş bir kullanım seçeneği sunar.

4) Güvenlik: Hangi Özelliklere İhtiyacınız Var?

Bazı cüzdanlar, işlem onaylarken cüzdanınızı bir cihaza bağlamanızı gerektirmeyen biyometrik ve kimlik doğrulama vardır. Bunun yerine, gelişmiş güvenlik özellikleri sunan air-gapped teknolojisini tercih edebilirsiniz.

Air-gapped teknoloji, internetle bağlantısı olmayan sistemler kullanarak daha yüksek güvenlik sağlar.

Bazı cüzdanlar, bilinen dolandırıcılıklara veya güvenli olmayan uygulamalara bağlanmadan önce uyarı verir. Ayrıca, birçok cüzdan, bir dolandırıcılık tokenı almadan önce sizi uyarır.

5) Maliyet: Ücretsiz mi, Premium Cüzdan mı İstiyorsunuz?

Ücretsiz cüzdan uygulamaları, tam özellikli olabilir. Ancak, bazı durumlarda premium bir cüzdana yatırım yapmak faydalı olabilir. Bu genellikle özel anahtarlarınızı çevrimdışı tutan donanım cüzdanları almak anlamına gelir.

Aldığınız cüzdan ve ihtiyaç duyduğunuz özelliklere bağlı olarak, 50 dolardan 500 dolara kadar bir yatırım yapmayı bekleyebilirsiniz. Başlangıç seviyesindeki donanım cüzdanları, çoğu yeni kullanıcı için yeterli olabilir.

Ancak, iyi test edilmiş sıcak cüzdanlar, küçük miktarlarda kripto saklamak için makul güvenlik sağlayabilir ve çoğu ücretsizdir. Sonraki bölümlerde, en iyi güvenliği sağlamak için sıcak cüzdanı ve soğuk cüzdanı nasıl birlikte kullanabileceğinizi tartışacağız.

Hangi Ağı Kullanmanız Gerekir?

Kripto cüzdanı seçerken, hangi kripto ağlarını kullanmak istediğiniz çok önemlidir. Bazı cüzdanlar, birden fazla ağı destekler.

Bazı durumlarda sadece bir blok zincirini kullanmanız gerekir. Bunun yerine benzer zincirleri destekleyen özel bir cüzdan kullanmanız gerekebilir. Örneğin, EVM (Ethereum Virtual Machine), birçok farklı blok zincirinin kullandığı bir teknolojidir.

En Popüler Cüzdanlar ve Destekledikleri Ağlar

Şimdi, bazı popüler cüzdanları ve hangi ağları desteklediklerini inceleyelim.

Destekler zamanla değişebilir. Örneğin, Phantom, Solana için popüler bir cüzdan ve yakın zamanda EVM zincirlerini de desteklemeye başladı. Ancak Coinbase Wallet, 2023’te bazı zincirleri desteklemeyi bıraktı.

Bazı cüzdanlar, belirli kripto paraları saklama ve gönderme/alma işlemleri için uygundur. Ancak, bazı cüzdanlarda on-chain işlemler yapmak sınırlı olabilir.

Seçtiğiniz cüzdanın, kullanmak istediğiniz protokollerle uyumlu olup olmadığını kontrol etmek önemlidir. Bazı cüzdanlarda, zincir desteğini aktif hale getirmeniz gerekebilir.

Çok Zincirli Cüzdan mı, Yoksa Özel Cüzdan mı Seçmeli?

Çok zincirli cüzdanlar, birden fazla blok zincirini destekler. Önceki bölümdeki tablodan dört cüzdan, kontrol ettiğimiz tüm zincirleri destekliyordu.

Özel cüzdanlar ise tek bir zinciri ya da benzer zincirleri destekler. Örneğin, MetaMask ve Rabby, EVM uyumlu birçok zinciri destekler. Ama BTC, XRP, Dogecoin ya da Cardano’yu desteklemezler.

Özel cüzdanlar, geniş zincir desteği sunmazlar ama belirli görevlerde daha iyi olabilirler. Mesela, EVM zincirlerinde merkeziyetsiz kripto para borsaları uygulamaları kullanabilirsiniz. Bunu yaparken MetaMask ya da Rabby gibi bir cüzdan işlem işinizi çok daha kolaylaştırır.

Çok zincirli cüzdanlar ise, daha fazla zincir desteklese de Web3 dünyasında gezinmeyi biraz daha karmaşık hale getirebilir.

Aynı şekilde, özel cüzdanlar, kullandığınız zincire özel bazı ek özellikler de sunabilir. Mesela, Bitcoin’i verimli kullanmak bazen Unspent Transaction Outputs (UTXO) yönetimi gerektirir. Sparrow ve Electrum gibi özel Bitcoin cüzdanları, bu yönetimi iyi yapar.

Çok zincirli cüzdanlar bu özelliği desteklemez ve bu da daha yüksek işlem ücretlerine yol açabilir.

Ayrıca, gizlilik özellikleri de cüzdanları birbirinden ayırabilir. Örneğin, Sparrow (sadece Bitcoin için) Bitcoin düğümleriyle TOR (The Onion Router) aracılığıyla bağlanabilir. Bu da IP adresinizi gizleyerek daha fazla gizlilik sağlar.

Ne Zaman Çok Zincirli Cüzdan Seçmelisiniz?

Çok zincirli cüzdanlar, birden fazla blockchaini destekleyen cüzdanlardır. Kullanımı kolay ve pratik olabilirler. İşte hangi durumlarda çok zincirli cüzdanı tercih edebileceğinizin bazı örnekleri:

Örnekler: Trust Wallet, Atomic Wallet, Exodus, Coinbase Wallet

• Birden fazla kripto para tutmak istiyorsanız: Eğer birden fazla kripto para tutuyor ve sadece almak veya göndermek istiyorsanız, çok zincirli bir cüzdan sizin için iyi bir tercih olabilir. Bu cüzdanlar, farklı kripto paralara sahip olmanıza kolayca yardımcı olur.
• Cüzdan içinde takas yapmak istiyorsanız: Bazı çok zincirli cüzdanlar, farklı kripto paralar arasında takas yapmanıza imkan verir. Örneğin, Trust Wallet, zincirler arası takas yapmayı destekler.
• Birçok farklı seed phrase (gizli anahtar) kullanmak istemiyorsanız: Her cüzdanın kendine ait bir seed phrase’i vardır. Yani, 10 farklı kripto para tutuyorsanız, 10 farklı seed phrasei korumanız gerekir. Ancak çok zincirli bir cüzdan sadece tek bir seed phrase ile tüm kripto paralara erişmenizi sağlar.

Ne Zaman Özel Cüzdan Seçmelisiniz?

Her işin bir aracı vardır. Özel cüzdanlar, belirli görevler için daha uygundur. İşte bazı durumlar:

Örnekler: MetaMask, Rabby, Phantom, Solflare, Sparrow, Electrum, Binance Wallet

• Donanım cüzdanları için destek istiyorsanız: Özel cüzdanlar genellikle donanım cüzdanlarıyla daha uyumludur. Bu da daha fazla güvenlik sağlar.
• Akıllı sözleşmelerle işlem yapmak istiyorsanız: MetaMask ve Rabby gibi cüzdanlar, Ethereum tabanlı zincirlerle kolayca işlem yapmanıza yardımcı olur. Phantom Wallet ve Solflare, Solana üzerinde işlem yapmayı kolaylaştırır.
• Daha fazla güvenlik istiyorsanız: Çok zincirli cüzdanlar birçok zinciri desteklediği için güvenlik açıklarına yol açabilir. Ancak özel cüzdanlar bir zincire odaklanır, böylece güvenlik daha sağlam olur.
• Topluluk desteği istiyorsanız: Özel cüzdanlar genellikle daha küçük topluluklara sahip olup, kullanıcılar arasında bilgi alışverişi yapmayı kolaylaştırır. Sparrow ve Electrum gibi cüzdanlar, kullanıcıların yardım alabileceği güçlü topluluklar sunar.

Cüzdanı Ne İçin Kullanmak İstiyorsunuz?

Kripto para dünyasında, Ethereum blockchaininde toplam değerin büyük bir kısmı kilitlenmiş durumdadır. Bu, akıllı sözleşmelerde kullanılan varlıkları gösterir. Bu varlıkların çoğu, daha uzun vadeli coin uygulamalarında kilitli kalır, örneğin stake yapma işlemleri.

Diğer taraftan, bazı uygulamalar daha hızlı ve esnek çözümler gerektirir, örneğin kredi verme işlemleri ya da meme coin ticaretleri.Soğuk Cüzdanlar, uzun süreli yatırımlar için en iyisidir. Sıcak Cüzdanlar ise daha sık erişim gerektiren işlemler için uygundur.

Şimdi, her iki cüzdan tipini karşılaştırarak hangi kullanım durumlarına ve önceliklere uygun olduklarını daha iyi anlayalım.

Sıcak Cüzdanlar ve Soğuk Cüzdanlar Karşılaştırması

Bu karşılaştırma, hangi cüzdanın sizin ihtiyaçlarınıza daha uygun olduğunu anlamanızı sağlar.

A) Aktif Olarak Ticaret mi Yapacaksınız Yoksa Uzun Vadeli mi Saklayacaksınız?

Eğer kripto paranızı uzun süre saklamak istiyorsanız, soğuk cüzdan daha güvenli bir seçenek sunar. Ancak sadece soğuk cüzdan kullanmak zorunda değilsiniz.

Ledger ve Trezor gibi donanım cüzdanları, MetaMask veya Electrum gibi özel cüzdanlarla birlikte çalışabilir. Sıcak ve soğuk cüzdanları bir arada kullanma stratejisini ilerleyen bölümlerde detaylandıracağız.

Eğer kriptonuzu sık kullanmayı planlıyorsanız ve tuttuğunuz miktar çok büyük değilse, sıcak cüzdan daha pratik bir çözüm sunar.

B) Güvenliği mi, Kolaylığı mı Daha Önemli Buluyorsunuz?

Bu karar büyük ölçüde sahip olduğunuz kripto varlıklarının değerine bağlıdır. Eğer büyük miktarda kripto saklıyorsanız, özel anahtarlarınızı çevrimdışı saklayan bir soğuk cüzdan kullanmak, çevrimiçi tehditlere karşı daha güvenli olabilir.

Soğuk ve sıcak cüzdanları birlikte kullanarak hem güvenliği hem de kullanım kolaylığını dengelemek mümkündür.

Ancak sıcak cüzdanlar, tek başına kullanıldığında çok daha pratiktir. Genellikle sadece bir şifre veya parmak izi ile işlem yapabilirsiniz. Buna karşılık, soğuk cüzdanlar işlem yapmak için fiziksel olarak bağlanmayı veya QR kod taramayı gerektirir.

Eğer pratiklik sizin için daha önemliyse, sıcak cüzdanlar daha iyi bir seçenektir. Ancak güvenlik önceliğinizse, soğuk cüzdan açık ara daha iyidir.

C) Küçük Miktarda mı, Büyük Miktarda mı Kripto Saklamayı Planlıyorsunuz?

Eğer büyük miktarda kripto varlığınız varsa güvenlik açısından soğuk cüzdan daha iyi bir seçenektir.

Günlük hayatta küçük bir yere gidiyorsanız kapınızı açık bırakabilirsiniz, ama uzun bir tatile çıkıyorsanız kapıları kilitleyip güvenlik önlemleri alırsınız. Kripto güvenliği de benzer şekilde, tutulan miktara göre risk yönetimi gerektirir.

Ancak küçük miktarlarda kripto tutuyorsanız, sıcak cüzdan kullanmak daha pratik ve yeterli olabilir. Donanım cüzdanlarının maliyeti ve kullanım zorluğu, küçük bakiyeler için gereksiz olabilir.

D) Merkeziyetsiz Borsaları (DEX) ve dAppleri Kullanmayı Planlıyor musunuz?

Merkeziyetsiz uygulamalar (dAppler), DeFi ve Web3 oyunları gibi popüler blockchain kullanım alanlarını içerir. Ancak, bu uygulamalara erişmek için genellikle bir sıcak cüzdan gerekir.

Birçok kullanıcı, küçük miktarda kriptoyu sıcak cüzdanda tutarak DEX’lere ve DeFi platformlarına kolayca erişim sağlar.

Büyük miktarları ise soğuk cüzdanda saklayarak daha güvenli hale getirir. Bu şekilde, ticaret yaparken sıcak cüzdanın rahatlığını, büyük miktarları saklarken soğuk cüzdanın güvenliğini elde edebilirsiniz.

Özel Anahtarlarınızı Kendiniz Mi Kontrol Etmek İstiyorsunuz?

Cüzdanların çoğu, özel anahtarlarınızı kontrol etmenizi sağlar. Ancak, bazıları sosyal girişler gibi yöntemler kullanarak kripto cüzdanlarının karmaşıklığını azaltır.

Borsaların sunduğu saklamalı (custodial) cüzdanlar, özel anahtarları size vermez. Bunun yerine, bir platforma giriş yaparak kripto paranıza erişirsiniz.

Özel anahtar kontrolü açısından iki ana cüzdan türü vardır:

• Saklamasız (Non-Custodial) Cüzdanlar: Özel anahtarlar tamamen sizde olur. Cüzdan, seed (yedekleme) kelimeleri oluşturur. Bu kelimeleri güvenle saklamak sizin sorumluluğunuzdadır. Örnekolarak MetaMask, Trust Wallet, Ledger, Trezor.
• Saklamalı (Custodial) Cüzdanlar: Özel anahtarlar bir üçüncü tarafın kontrolündedir (genellikle bir borsa). Kullanıcılar özel anahtarı veya seed kelimelerini görmez. Hesabınıza giriş yaparak işlem yapabilirsiniz. Örnek olarak Binance, Coinbase (borsa cüzdanları).

Ne Zaman Saklamasız (Non-Custodial) Cüzdan Kullanmalısınız?

Birçok kişi, alış veya satış işlemlerini(bu işlemleri yaparken fiyat farkı vardır.) tamamladıktan sonra kriptolarını borsalardan kişisel cüzdanlarına çeker. Bunun sebebi, paralarının tam kontrolünü ellerinde tutmak istemeleridir.

Günlük harcamalarda veya merkeziyetsiz uygulamalarda (dApps) kullanabilmek için de bu adımı atarlar. Borsa cüzdanları genellikle güvenlidir, ancak bazı riskler vardır:

• Dondurulmuş Para Çekme İşlemleri: 2022’de FTX borsasının çöküşü sırasında, müşteriler para çekemedi ve fonları içeride kaldı.
• Kilitleme veya Bloke Edilmiş Hesaplar: Borsalar, hesapları aniden kilitleyebilir. Kimlik doğrulama sorunları, yanlış girişler veya yasal uyumluluk nedeniyle hesap erişimi geçici veya kalıcı olarak engellenebilir.
• Borsa Saldırıları: Mt. Gox (2011) hacki gibi olaylarda milyonlarca dolar değerinde kripto çalındı. Çoğu borsa güvenlik önlemleri alsa da saldırılar her zaman mümkündür.

Saklamasız bir cüzdan kullanmak istiyorsanız, seed (yedekleme) kelimelerinizi güvenle saklamalısınız. Çünkü cihazınız bozulursa veya cüzdanınıza erişemezseniz, bu kelimeler olmadan kripto varlıklarınıza ulaşamazsınız.

Ne Zaman Saklamalı (Custodial) Cüzdan Kullanmalısınız?

Kripto borsaları ve brokerler, saklamalı cüzdanlar sunar. Bu tür cüzdanlarda, private key (özel anahtar) veya seed (yedekleme) kelimelerine erişiminiz olmaz.

Genellikle sadece borsada işlem yapmaya veya para göndermeye alıcıya göndermeye izin verir. Ancak, bu tür cüzdanlar çok daha kolay kullanılır. Çünkü yedekleme kelimelerinizi saklamanıza gerek yoktur. Bunun yerine, güvenli bir şifre kullanmak ve iki faktörlü doğrulama (2FA) etkinleştirmek önemlidir. Ancak bu cüzdanların bazı riskleri vardır, bunlar arasında dondurulmuş fonlar ve borsa hackleri sayılabilir.

Eğer kriptoyu sadece borsada kullanmayı planlıyorsanız ve hesap güvenliğine önem veriyorsanız, saklamalı cüzdanlar daha pratik bir saklama seçeneği sunar. Bu, online bankacılık gibi giriş yaparak kullanılan bir hizmete benzer.

Ne Kadar Güvenlik İhtiyacınız Var?

Kripto cüzdanları farklı güvenlik özellikleri sunar, örneğin iki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) veya çevrimdışı anahtar saklama. Ancak, bu özellikler her cüzdan türü için geçerli değildir.

Bazı özellikler sadece belirli türdeki cüzdanlarda bulunur. Örneğin, birçok mobil cüzdan uygulaması biyometrik kimlik doğrulama sunar, ancak bu özellik donanım cüzdanlarında yaygın değildir.

Genel olarak, saklamalı cüzdanlar daha düşük güvenlik özelliklerine sahiptir. Bunun nedeni, borsaların cüzdanların özel anahtarlarını saklaması ve kullanıcılara bu anahtarların nasıl korunduğu konusunda şeffaflık sunmamasıdır.

İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) olmayan hesaplar yalnızca şifreyle korunur.

Güvenlik Özellikleri ve Cüzdan Türleri

Cüzdanlar ve güvenlik özellikleri genellikle temel güvenlik, gelişmiş güvenlik veya en yüksek güvenlik olmak üzere üç kategoriye ayrılır.

A) Temel Güvenlik: Şifre, 2FA ve Biyometrik Kimlik Doğrulama

Temel güvenlik özelliklerine sahip cüzdanlar, genellikle borsa cüzdanlarıdır. Bu cüzdanlar, kullanıcı dostudur ve kolay erişim sağlar. Örneğin, çoğu borsa cüzdanı yalnızca kullanıcı adı ve şifre ile erişilebilir.

İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) gibi özellikler isteğe bağlı olabilir ve SMS doğrulama gibi daha az güvenli seçenekler sunabilir.

• Şifre: Temel güvenlik cüzdanları, ilk güvenlik katmanı olarak kullanıcı adı-şifre kombinasyonu kullanır. Aynı kullanıcı adı ve şifreyi birden fazla platformda kullanmak, fonlarınızı riske atabilir.
• İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA): 2FA, kullanıcının kontrol ettiği bir cihazda giriş onayı almasını gerektirir. Ancak SMS doğrulaması, port-out dolandırıcılıklarına karşı savunmasızdır. Bu nedenle, Google Authenticator gibi kimlik doğrulama uygulamaları daha güvenli bir alternatiftir.
• Biyometrik Kimlik Doğrulama: Bazı borsalar, mobil uygulama ile masaüstü web girişini biyometrik kimlik doğrulama ile destekler. Bu da hesaba erişim sağlamak için parmak izi veya yüz tanıma gibi biyometrik özellikler kullanır.

Temel güvenlik cüzdanları arasında Coinbase, Binance, Robinhood ve eToro gibi borsa cüzdanları yer alır. Bu cüzdanlar, kullanıcıların özel anahtarlara erişimini sağlamaz. Bu nedenle, fonlar dondurulabilir veya çekilme işlemleri askıya alınabilir.

B) Gelişmiş Güvenlik: Seed Cümlesi, Özel Anahtar Kontrolü, Donanım Cüzdanları

Gelişmiş güvenlik özelliklerine sahip cüzdanlar, kullanıcılara cüzdanlarının seed cümlesi ve özel anahtarları üzerinde kontrol sağlar. Burada hem sıcak hem de soğuk self-custody (kendi kendine saklama) cüzdanları özel anahtar kontrolü sunar. Ancak, soğuk cüzdanlar, çevrimdışı saklama özelliklerinden dolayı en yüksek güvenlik kategorisindedir.

• Seed Cümlesi: Gelişmiş güvenlik cüzdanları, cüzdanı yeniden oluşturmak veya birden fazla cüzdan uygulamasıyla kullanmak için seed cümlesi kullanır.
• Özel Anahtarlar: Her cüzdan adresinin, işlemleri yetkilendirmek için kullanılan benzersiz bir özel anahtarı vardır. Bu özel anahtarlar, seed cümlesi tarafından üretilir ancak yalnızca bir cüzdan adresini başka bir yerde kullanmak istiyorsanız, özel olarak dışa aktarılabilir.

Gelişmiş güvenlik cüzdanları arasında MetaMask (EVM zincirleri için) veya sadece Bitcoin için kullanılan Sparrow gibi özel cüzdanlar yer alır. Bu tür cüzdanlar, soğuk depolama sunan donanım cüzdanları ile de bağlantı kurabilir.

C) En Yüksek Güvenlik: Çevrimdışı Soğuk Depolama, Çoklu İmzalı Cüzdanlar

En yüksek güvenlik, özel anahtarlarınızı çevrimdışı saklamaya dayanır. Bu yöntem, “soğuk depolama” olarak adlandırılır. Ayrıca, çoklu imza gerektiren cüzdanlar da ek bir koruma sağlar. Genelde bu tür cüzdanlar, Ledger veya Trezor gibi donanım cüzdanlarıdır. Bu cüzdanlar, kripto paralarınızı en üst düzeyde korur ve huzur verir.

• Çevrimdışı Soğuk Depolama: Özel anahtarlarınızı internete bağlı olmayan bir ortamda saklar. Bu yöntem, kötü amaçlı yazılımlar ve uygulama açıklarına karşı koruma sağlar. Böylece kripto varlıklarınız güvende olur.
• Çoklu İmza Desteği (Multi-Sig): İşlemler için birden fazla imza gerektirir. İki veya daha fazla cüzdanın onayı gerekir. Bu, güvenliği artırır ve ekstra koruma sağlar.
• Gizli Cüzdanlar: Bazı donanım cüzdanları, gizli cüzdanlar sunar. Gizli cüzdanlar yalnızca doğru şifre ile görünür hale gelir. Böylece, seed cümlenize erişilse bile, gizli kısım korunur.
• Airgap Cüzdanları: QR kod tabanlı işlemler yapar. Bu cüzdanlar internete bağlanmadan çalışır. USB veya Bluetooth kullanmadan işlemlerinizi güvenle gerçekleştirebilirsiniz.
• Güvenli Eleman (Secure Element): Özel anahtarlarınızı saklamak için özel çipler kullanır. Bu çipler zarar görmeye karşı dayanıklıdır. Kredi kartlarında, pasaportlarda ve mobil cihazlarda da kullanılır.
• NFC Teknolojisi: Yakın Alan İletişimi (NFC) teknolojisi ile çalışır. NFC, işlemleri hızlıca onaylamanızı sağlar. Modern kartlar gibi, işlemlerinizi kolaylaştırır.

Bu özelliklerin hepsini tek bir cüzdanda bulamayabilirsiniz. Kullanım amacınıza ve risk seviyenize göre öncelik belirleyin. Ledger veya Trezor gibi donanım cüzdanları, en yüksek güvenlik sunan seçenekler arasındadır. Ayrıca, Ellipal gibi yenilikçi çözümler de dikkat çekicidir. Güvenli ve huzurlu bir kripto deneyimi dileriz!

Ücretsiz mi, Yoksa Ücretli Bir Seçenek mi Arıyorsunuz?

En yüksek güvenlik seçenekleri genellikle ücretlidir. Donanım cüzdanları 50 dolardan başlar ve premium modeller yüzlerce dolara mal olabilir.

Öte yandan, kripto borsa cüzdanları tamamen ücretsizdir. Ayrıca, MetaMask veya Electrum gibi ücretsiz cüzdan uygulamaları da vardır. Bu tür uygulamalar, özel anahtarlarınızı kontrol etmenize olanak tanır.

• Ücretsiz (Temel Güvenlik): Borsa cüzdanları ücretsizdir, ancak bazı güvenlik riskleri vardır. Özel anahtarlarınız borsanın kontrolündedir, yani tam sahiplik sizde değildir. Dış protokoller ve dAppler için destek sınırlı olabilir veya hiç olmayabilir.
• Ücretsiz (Gelişmiş Güvenlik): MetaMask ve Sparrow gibi cüzdanlar, özel anahtarlarınızı sizin kontrol etmenizi sağlar. Harici donanım cüzdanlarını destekler, böylece ek güvenlik önlemleri alabilirsiniz. Çoğu ücretsizdir, ancak bazıları cüzdan içinde ek hizmetler (örneğin, takas veya bakiye yükleme) sunabilir. Açık kaynak kodlu ve aktif bir topluluğa sahip cüzdanları tercih etmelisiniz.
• Ücretli (En Yüksek Güvenlik): Gelişmiş güvenlik sunan yazılım cüzdanları çoklu imza desteği sağlar. Ancak, çevrimdışı depolama için genellikle donanım cüzdanlarına ihtiyacınız olur. Donanım cüzdanı alırken, yalnızca üreticinin resmi sitesinden satın alınmalıdır. Bulunan veya hediye edilen cüzdanlar tehlikeli olabilir. Güvenilir olmayan bir kaynaktan gelen cüzdanlar ele geçirilmiş olabilir.

Güvenliğinizi ön planda tutmalısınız. Ücretsiz seçenekler bazı riskler taşısa da, doğru kullanıldığında güvenli olabilirler. Ücretli çözümler ise ekstra koruma sağlar ve uzun vadede güvenlik açısından daha iyi bir yatırım olabilir.

Sıcak-Soğuk Cüzdan Stratejisi: İkisini Birlikte Kullanma

Electrum, MetaMask, Rabby, Sparrow gibi popüler cüzdan uygulamaları, belirli donanım cüzdanlarıyla bağlantı kurmanıza olanak tanır. Bu yöntem, büyük bakiyeleri çevrimdışı anahtar depolama ile korurken, dAppler ile etkileşim kurmayı veya Bitcoin gibi kripto paralar için UTXO yönetimini mümkün kılar.

Sıcak cüzdanlar, MetaMask gibi uygulamalar aracılığıyla dApplere bağlanır. Örneğin, Uniswap gibi merkeziyetsiz borsalarda (DEX) kripto para takası yapmak veya likidite pozisyonlarını yönetmek için kullanılabilir. Ancak, belirli cüzdan adreslerine ait özel anahtarlar bir donanım cüzdanında tutulur.

Sıcak cüzdan, işlemi doğrulama için donanım cüzdanına iletir. İşlem doğru görünüyorsa, donanım cüzdanı üzerinden onay verirsiniz. Donanım cüzdanı olmadan, sıcak cüzdan korunan adresler için işlem gerçekleştiremez.

Birçok deneyimli kripto kullanıcısı hem sıcak hem de soğuk cüzdanları bir arada kullanır. Bazıları bu iki yöntemi entegre ederken, bazıları tamamen ayrı tutar. Bu yöntem, nakit taşıyıp büyük miktarları bankada saklamaya benzer.

Sonuç

Doğru kripto cüzdanını seçmek için ihtiyaçlarınızı ve risk seviyenizi belirlemelisiniz. Borsa cüzdanları en kolay çözümdür, ancak özel anahtarlarınıza erişmenize izin vermez. Bu nedenle, hesabınızın çalınma veya fonlarınıza el konulma riski vardır.

Sıcak cüzdanlar özel anahtarlarınızı sizin kontrol etmenizi sağlar, ancak güvenlik açıklarına karşı savunmasız olabilirler. Donanım cüzdanları en iyi korumayı sunar, çünkü özel anahtarları çevrimdışı saklar.

Ek güvenliğin bir maliyeti vardır ve ekstra koruma için donanım cüzdanı satın almanız gerekebilir.

Sıkça Sorulan Sorular (FAQs)