Ethereum Nedir ve Nasıl Çalışır?

Ethereum nedir? Ethereum açık kaynaklı bir blok zincirdir. Akıllı kontratlar ve merkeziyetsiz uygulamalar (DApps) yapmak için kullanılır. Geleceğin finansal ve dijital ekosisteminde önemli bir rol oynamaktadır.

2015 yılında piyasaya sürüldüğünde Ethereum, dünyanın ilk akıllı sözleşme destekli blok zinciri olarak öne çıkmıştır. Bugün Ethereum piyasada lider konumunu koruyor.

Akıllı sözleşmeler yatırımcılara on milyarlarca dolarlık varlık sunuyor. Bu sayede getiri sağlama, token değişimi yapma ve farklı işlemler gerçekleştirme imkanı sağlıyor. Bu makalede, Ethereum nedir sorusuna detaylı bir yanıt vereceğiz.

Ethereum birçok kişi tarafından dünya bilgisayarı olarak adlandırılıyor. Şimdi gelecekte bize neler sunabileceğine bakalım. Geleceğin finans dünyasında yerinizi almak için Ethereum’u keşfedin.

Ethereum Nedir?

Ethereum, akıllı sözleşmeleri çalıştırmak için kullanılan merkezi olmayan blok zincir tabanlı bir platformdur. Ether, ağ üzerinde işlemleri gerçekleştirmek için kullanılan kripto para birimidir.

Ethereum, Ethereum Protokolü adı verilen bir dizi kurala göre çalışır. Solidity, Ağın yerel programlama dilidir. Bu sayede Ethereum ağı üzerinde akıllı sözleşmeler geliştirilebilir.

Her bir akıllı sözleşme ağ üzerinde belirli bir adreste konumlanır. Herkes konum, kredi skoru diğer herhangi bir kritere bakılmaksızın bu sözleşmelerle etkileşim kurabilir.

Ethereum, merkeziyetsiz finans (DeFi) uygulamaları ve metaverse varlık ticareti gibi birçok alan sunar. Ayrıca merkeziyetsiz oylama sistemleri de bu uygulamalara dahildir.

Ethereum ağı, dünya genelinde bir milyondan fazla doğrulayıcı düğüm tarafından desteklenmektedir. Bu düğümler blok zincirini güncellemek ve işlemleri doğrulamak için birlikte çalışır.

Ethereum terimi genellikle ağın kripto para birimi olan ether (ETH) için de kullanılır. Teknik olarak doğru olmasa da, ether ve Ethereum terimleri genelde aynı şekilde kullanılır.

Pratikte ETH ağın işlemesini sağlayan bir yakıt, mal ve hizmetlerin alımında kullanılan bir değişim aracı olarak işlev görür.

Ethereum’un Kökeni ve Gelişimi

Ethereum, 2013’te Bitcoin Magazine’in kurucu ortağı Vitalik Buterin tarafından tasarlandı. 2014’te Vitalik Ethereum’un yapısını ve çalışma prensiplerini anlatan teknik bir doküman yayımladı. Bu belgede Ethereum “Yeni Nesil Akıllı Sözleşme ve Merkeziyetsiz Uygulama Platformu” olarak tanımlanmıştır.

Bitcoinle olan temel farklarına dikkat çekildi. O zamanlar Bitcoin, piyasadaki tek kripto para birimiydi. Vitalik Buterin, Ethereum blok zincirini Ocak 2014’te Miami’deki Kuzey Amerika Bitcoin Konferansı’nda tanıttı.

Ethereum’un hayata geçirilmesi, Vitalik Buterin’in yanı sıra Gavin Wood, Anthony Di Iorio, Joseph Lubin ve Charles Hoskinson gibi birden fazla kurucu ortak tarafından gerçekleştirildi. Amir Chetrit, Jeffrey Wilcke ve Mihai Alisie de projenin kurucu ortakları arasında yer alıyor.

Gavin Wood, daha sonra Polkadot’un kurucu ortaklarından biri oldu. Charles Hoskinson, Cardano’yu kurdu. Joseph Lubin, MetaMask cüzdanının arkasındaki lider blok zincir şirketi Consensys’i kurdu.

Proje üzerindeki geliştirme çalışmaları 2014 boyunca devam etti. Ekip, Ethereum blok zincirinin ilk canlı versiyonu olan Frontier’i hayata geçirdi. Ethereum ağı 30 Temmuz 2015’te aktif oldu. İlk Blok, yani Genesis Block, yaklaşık 8.900 işlem içeriyordu.

Frontier, Ethereum madencilerine ether (ETH) madenciliği yapma imkanı verdi. Bu, ağı güvence altına almalarına yardımcı oldu.

Başlangıçta Ethereum, Bitcoin gibi iş kanıtı (Proof-of-Work, PoW) mutabakat mekanizmasını kullandı. Bu mekanizma, madencilerin bir nonce’u çözmek için enerji ve hesaplama gücü harcamasını zorunlu kılar. Nonce, yalnızca bir kez kullanılan bir numaradır.

Ethereum 2012’de Peercoin’in teknik dokümanında önerilen hisse kanıtı (PoS) sistemine geçti. Bu geçiş daha az enerji tüketimi sağladı.

Ethereum Nasıl Çalışır: Para Biriminin Arkasındaki Teknoloji

Ethereum, Bitcoin gibi blok zinciri teknolojisi kullanarak işlemleri gruplara ayırır. Bu grupları kriptografik olarak birbirine bağlar.

Ethereum, Bitcoin’den farklı olarak, yalnızca bir dijital para birimi değildir. Ayrıca, karmaşık akıllı sözleşmeleri destekleme yeteneğine de sahiptir. Bu, onu merkeziyetsiz bir defter olmanın ötesine taşır. Bu özellik sayesinde Ethereum, ether adı verilen kendi para birimini kullanma imkanı sunar.

Ayrıca, diğer dijital varlıkları yenilikçi yollarla kullanmayı da sağlar. Dünya bilgisayarı olarak adlandırılmasının sebebi blok zinciri ve yazılım platformu olarak işlev görmesidir.

Ethereum Nasıl Çalışır?

Önce sistemin işleyişini ve blok zincirindeki adımları öğrenmek önemlidir. Bunun için Ethereum’un blok zincirindeki farklı işlem türlerine bakmalıyız.

• Normal İşlem: ETH’nin bir cüzdan adresinden diğerine doğrudan gönderilmesi.

• Dahili İşlem: ETH’nin bir akıllı sözleşme aracılığıyla transfer edilmesi.

• Token Transferi: ERC-20 ve ERC-721 gibi tokenlerin transferi.

Örnek olarak normal bir işlemi ele alalım. A kişisi, B kişisine ETH gönderiyor.

1. İşlem Oluşturma: Örneğin, Jack Jill’e 2 ETH göndermek istiyor. Bu işlem ether cinsinden ödenen bir gas ücreti içerir.

2. İşlem Şifrelenmesi: İşlem, bir nonce içerecek şekilde kriptografik olarak şifrelenir. Nonce, işlemin tekrar kullanılmasını engeller. İşlem kimliği (txhash) oluşturulur. Bu, işlemi benzersiz kılar ve çifte harcamayı önler.

3. İşlemin Yayınlanması: İşlem, Ethereum ağına yayınlanır. Doğrulayıcı işlemi seçer ve onaylamak üzere bir bloğa dahil eder.

4. Doğrulama Süreci: Doğrulayıcılar bloktaki işlemlerin geçerli olup olmadığını değerlendirir. Eğer işlemler protokol kurallarına uygunsa blok ve içindeki işlemler kesinleştirilir.

Sonuç olarak, Jack’in cüzdanından 2 ETH ve ilgili gas ücreti düşülürken, Jill’in cüzdanına 2 ETH eklenir. Daha karmaşık işlemler Ethereum Sanal Makinesi (EVM) üzerinde gerçekleşir.

EVM, akıllı sözleşmeleri uygular. Ayrıca doğrulayıcıları sanal kodlardan izole ederek güvenliği artırır.

Ethereum’da Blok Zincirin Rolü

Ethereum blok zinciri, işlemleri ve cüzdan adreslerinin bakiyelerini kaydeder. Her bir blok içinde gerçekleşen işlemleri barındıran bir konteyner olarak işlev görür.

Aynı zamanda, bir önceki bloğun hash değerini içerir. Bu bağlantı, blokların birbirine sıralı olarak eklenerek zincir oluşturmasını sağlar.

Örneğin, blok #19085581’in hash değeri 0x507bd932708455f0e82df01550ee7e4a2d88ad11e3cd5d3d13f612625f5d6050 olarak belirlenmiştir. Bu hash, bir sonraki blok olan 19085582 için bir temel oluşturur.

Böylece, 19085581 bloğu, 19085582 bloğunun ebeveyn bloğu haline gelir. Her blok kendi hash değerini alırken, blok zincirinin o anki durumunu da bir anlık görüntü olarak kaydeder. Alt blok, artık aşağıda gösterildiği gibi kendi karmasını alır.

Doğrulama sürecinden geçen bir blok zincire eklenir. Güncellenmiş zincir versiyonu tüm ağ üzerinde yayılır.

Bitcoin’den farklı olarak, Ethereum bloklarını veri boyutuyla değil, işlem ücretleri olan gaz ile sınırlar. Ağ genelinde bloklar için hedef 15 milyon gazdır. Ancak ağ yoğunluğu arttığında bu kapasite 30 milyon gaza kadar çıkabilir.

Ethereum blok zinciri de Bitcoin gibi değiştirilemez bir yapıya sahiptir. Onaylanan bir işlem, blok zincirine eklendiği şekliyle kalıcı olarak kaydedilir ve bu kayıt değiştirilemez.

Şifreleme ve Güvenlik Önlemleri

Ethereum, blok zinciri işlemlerinde her aşamada hashing (karma oluşturma) yöntemini kullanır. Hashing, verileri harfler ve rakamlar içeren onaltılık (hexadecimal) formatta şifreler. Bu, bir kriptografik yöntemdir. İşlem sonucunda elde edilen değer, hex olarak adlandırılır.

Ethereum’da şu ögeler hashing işleminden geçer.

• Her bir işlem,

• Bloklar,

• Cüzdan adresleri.

Hash hesaplamaları için Ethereum, Keccak-256 algoritmasını tercih eder. Bu algoritma 256-bitlik yani 64 karakter uzunluğunda bir dize oluşturur.

Ancak, Ethereum protokolü hash değerlerinin başına 0x ekleyerek, bu değerlerin harf ve rakam içerdiğini gösterir. Bu, ek blok hash’lerinin uzunluğunu 66 karaktere çıkarır. Bu format, blok zinciri üzerindeki işlemlerin güvenliğini ve doğruluğunu sağlamada kritik bir rol oynar.

Ethereum Cüzdan Adresleri ve Anahtarları

Ethereum protokolü, cüzdanların özel anahtarları ve genel adresleri için hashing işlemini kullanır. Genesis Bloğu’nda 0x756F45E3FA69347A9A973A725E3C98bC4db0b5a0 cüzdan adresine 200 ETH transfer edildi. Bu adres hashing işlemiyle türetilmiştir.

Ancak, 40 karakter uzunluğunda bir hex değeri elde etmek için ek adımlar gereklidir. Adresin önüne eklenen 0x ile toplam karakter sayısı 42’ye ulaşır.

Ethereum’da kullanılan anahtar ve adres türlerinin karakter uzunlukları şu şekildedir.

• Özel anahtarlar: 66 karakter (başında “0x” ile).

• Genel anahtarlar: 130 karakter (başında “0x” ile).

• Genel cüzdan adresleri (Dıştan sahip olunan hesaplar – EOA): 42 karakter (başında “0x” ile).

Genel anahtarlar özel anahtarlardan türetilir. Genel cüzdan adresleri, genel anahtarın son 20 baytından elde edilir. Ethereum’un Keccak-256 algoritması aynı girdi için her zaman aynı hash değerini üretir.

Ancak bu şifreleme yöntemi tek yönlüdür. Yani genel anahtar ve cüzdan adresinden özel anahtarın geri çıkarılması mümkün değildir. Bu, Ethereum blok zincirinde güvenlik ve gizliliği sağlamada kritik bir öneme sahiptir.

Ethereum, işlemleri imzalamak için özel anahtarlar kullanır.

Örneğin, Jack, Jill’e 2 ETH göndermek istediğinde bu işlemi bir cüzdan uygulaması aracılığıyla başlatır. İlk olarak, Jill’in genel cüzdan adresini girmesi gerekir.

İşlem onaylandığında, Jack’in cüzdanı işlemi onaylamak için özel anahtarını kullanır. Ancak bu anahtar her zaman gizli tutulur.

Jack, özel anahtarını iyi koruduğu sürece blok zincirindeki varlıklarını yalnızca kendisi yönetebilir.

Ancak, Jack’in özel anahtarına ve cüzdanının kurtarma ifadesine ulaşan biri, Jack’in varlıklarını kontrol edebilir. Bu, özel anahtarın güvenliği için blok zincir varlıklarının korunmasında ne kadar önemli olduğunu gösterir.

Ether Nedir?

Ether, Ethereum blok zincirinin işlem yapabilmesi için kullanılan bir yakıttır. Genellikle Ethereum terimi bu ağdaki kripto para birimini tanımlamak için kullanılır. Fakat, asıl kullanılan para birimi ether (ETH)’dir.

• Ethereum, ağın kendisi kullanılan protokol ve blok zincirini ifade eder.

• Ether (ETH), ağdaki işlemler için ödeme yapmak ve işlem gücünü karşılamak amacıyla kullanılan kripto para birimidir.

Ek olarak, Ethereum ekosisteminde iki farklı para birimi birimi daha kullanılır.

• Gwei: Her 1 ETH, 1 milyar gwei’ye eşittir. Gwei, genellikle gaz ücretlerinin belirlenmesinde kullanılan bir birimdir. İşlem ücretleri, sıklıkla kullanıcıların daha rahat anlaması için USD ve diğer para birimlerine dönüştürülür.

• Wei: Her 1 gwei, 1 milyar wei’ye eşittir. Wei, ether’in en küçük birimidir. Ethereum ağındaki işlemlerde temel hesaplama birimi olarak işlev görür.

Ethereum’daki gaz ücretleri, ağın bant genişliği, kullanılan alan ve akıllı sözleşmelerin zorluk seviyesine göre değişir. Bu ücretler, işlemlerin ağ üzerindeki yoğunluğa ve işlemcinin gereksinimlerine bağlı olarak hesaplanır.

ETH Arzı

Ethereum ağındaki doğrulayıcılar geçerli bloklar ekleyerek ether (ETH) kazanır. Ethereum protokolü bu yeni ödülleri basarak arzı artırır.

Öte yandan protokol temel işlem ücretlerini yakarak arzı azaltır. Bu işlem belirli bir miktar ether’in geri alınamaz bir adrese gönderilmesiyle gerçekleştirilir.

Ethereum topluluğu EIP-1559 önerisini onayladı. Bu sayede, temel işlem ücretlerinin yakılması mümkün oldu. Mekanizma Ethereum arzının genel olarak hafifçe deflasyonist bir duruma gelmesine yol açmıştır. Bu durum, Ethereum ekonomisinin sağlığı açısından önemli etkilere sahiptir.

Ethereum 2.0 Nedir?

Ethereum 2.0, Ethereum’un İş Kanıtı (PoW) sisteminden Hisse Kanıtı (PoS) sistemine geçişini gösterir. 1 Aralık 2020 tarihine kadar Ethereum işlemleri doğrulamak için tamamen PoW sistemine dayanıyordu.

2020’nin sonlarında Ethereum, PoS tabanlı Beacon Chain adlı yeni bir zincir başlattı. Beacon Chain ve Ana Ağ, 15 Eylül 2022’deki “Birleşme” (The Merge) sürecine kadar paralel çalıştı. Bu birleşme ile Ethereum ağı tamamen PoS sistemine geçiş yapmış oldu.

Ethereum 2.0’ın getirdiği yenilikler ağdaki staking mekanizması devreye girdi. ETH sahipleri, Ethereum staking platformlarıyla ETH’lerini stake edebilir. Bu, ağın güvenliğine katkı sağlar ve staking ödülleri kazanmalarını sağlar.

Birleşme, Ethereum’un ölçeklenebilirlik çözümleri için önemli bir temel oluşturdu. Başlangıçta Ethereum, ağı daha verimli hale getirmek amacıyla sharding yöntemini planlamıştı. Bu yöntem, Ethereum ağını 64 küçük zincire (shard) bölecek. Ayrıca, her bir shard kendi işlem geçmişini ve blok zinciri durumunu saklayacaktır.

Ancak, shard zincirleri artık Ethereum’un yol haritasında yer almamaktadır. Bunun yerine geliştiriciler, Ethereum’un işlem kapasitesini 100.000 işleme çıkarmak için Danksharding adlı yeni bir ölçeklendirme yöntemi üzerinde çalışıyor. Şu anki durumda Ethereum ağı, saniyede 20-30 işlem kapasitesine sahiptir.

Ethereum Madenciliği Yapılabilir mi?

Ethereum madenciliği yapılabilir mi başlığımız altında, Ethereum ağında madencilik süreçlerinin nasıl işlediğini ve bu süreçlerin bireyler için ne gibi fırsatlar sunduğunu detaylandıracağız.

Ethereum’un Hisse Kanıtı (PoS) sistemine geçmesi, madenciliğin bitmesi demektir. Ancak, Ethereum Classic hâlâ İş Kanıtı (Proof of Work – PoW) sistemini kullanır. Bu yüzden madencilik mümkündür.

2016 yılında gerçekleşen bir ayrılık sonucu bu iki zincir çatallandı. Bu süreçten sonra çoğu topluluk üyesi Ethereum 2.0 ile devam etmeyi tercih etti. Bu bugün bildiğimiz ana zincirdir.

Ethereum Nasıl Satın Alınır?

Ethereum, piyasa değeri açısından dünya genelinde ikinci en büyük kripto para birimidir. Global kripto borsalarında kolaylıkla bulunabilir.

Kripto borsaları, örneğin Coinbase ve broker platformları, örneğin eToro kullanıcılara ETH ve diğer kripto paraları satın alma imkanı sunar. Bu platformlar USD, GBP ve diğer itibari para birimleri ile işlem yapmayı kolaylaştırır.

Böylece başlangıç için en pratik yol sağlanmış olur. Not: eToro kullanıcıları ABD’de yalnızca BTC, BCH ve ETH ile ticaret yapabilir.

Coinbase üzerinden Ethereum satın alma sürecine başlamak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz.

1. Hesap Oluşturun: Coinbase web sitesini ziyaret ederek kaydol butonuna tıklayın.

2. Kimlik Doğrulaması Yapın: Coinbase, kullanıcıların kimliklerini doğrulamaları için pasaport ve devlet tarafından verilmiş bir kimlik belgesi yüklemelerini talep eder. Bu adım yasal düzenlemelere uyum sağlamak amacıyla zorunludur.

3. Ödeme Yöntemi Ekleyin: Coinbase, birçok ülkede banka hesapları ve debit kartları destekler. Bazı bölgelerde PayPal da ödeme yöntemi olarak kullanılabilir.

4. Yatırım Miktarı Belirleyin: Ne kadar yatırım yapmak istediğinizi ve bu yatırımı düzenli olarak yapmayı planlayıp planlamadığınızı düşünün. Coinbase belirlenen ödeme yöntemiyle tek seferlik ve düzenli alımları destekler.

5. ETH Satın Alın: Satın alma işlemine hazır olduğunuzda, Satın Al & Sat butonuna bir kaç tıklama ile ulaşabilirsiniz. Coinbase daha düşük işlem ücretleriyle alım satım yapmanızı sağlayan gelişmiş ticaret seçenekleri sunar. Satın alma işleminiz bittiğinde ETH’lerinizi cüzdanınızda saklayabilirsiniz. Bu daha güvenli bir seçenek sunar.

eToro’da beş dakikada ETH satın almayı öğrenmek için rehberimize göz atabilirsiniz. Eğer Coinbase hakkında kararsızsanız bu rehber faydalı olabilir.

Bir Ethereum Cüzdanı Seçmek

Kripto cüzdanı, blok zincir üzerindeki kripto varlıklarınızı yönetmek için özel anahtarları saklar. Bu cüzdanlar, sıcak ve soğuk olmak üzere ikiye ayrılır. Dilerseniz her iki türü de birlikte kullanabilirsiniz.

• Sıcak cüzdanlar, internet bağlantısı olan cihazlarda özel anahtarlarınızı oluşturur ve saklar. Bu tür cüzdanlar genellikle tarayıcı eklentileri ve mobil uygulamalar şeklinde yazılımlardır.

• Soğuk cüzdanlar, özel anahtarlarınızı çevrimdışı bir ortamda oluşturur ve saklar. Bu cüzdanlar genellikle USB aracılığıyla bağlanan ve QR kodları ile iletişim kuran donanım cihazlarıdır.

Sıcak cüzdanlar, kullanım kolaylığı açısından avantajlıdır. Kriptonuzu kullanmak için merkeziyetsiz uygulamalara (dApp’ler) kolayca erişmenizi sağlar.

Ancak, yazılım tabanlı oldukları için bazen hatalar ve güvenlik açıkları içerebilir. Bu da onları saldırılara karşı daha savunmasız kılar.

Soğuk cüzdanlar, çevrimdışı kaldıkları için güvenliğinizde ekstra bir katman sağlar. ETH ve tokenlerinizi göndermek harcamak için cihazınızdaki fiziksel onay butonuna basmalısınız.

İki tür cüzdanı birleştirerek de kullanabilirsiniz. MetaMask, en popüler sıcak cüzdanlardan biridir. Bu cüzdan, Ledger ve Trezor gibi tanınmış donanım cüzdanlarını destekler. Bu kurulum, dApp’lere kolay erişim sunar. Aynı zamanda donanım cüzdanınızdaki çevrimdışı özel anahtarlarla varlıklarınızı güvende tutmanıza yardımcı olur.

Ethereum’u Kullanmak: Ödemelerden Yatırımlara

Ether (ETH)’in sadece ağ üzerindeki işlemler için bir ödeme aracı olmadığını, aynı zamanda birçok farklı kullanım alanına sahip olduğunu anlamamıza yardımcı olur.

Ethereum blok zincirinin artan popülerliği, ETH’ye ağ dışında da değer kazandırır.

• NFT Satın Alma: Non-fungible tokenler (NFT’ler) dijital ve fiziksel varlıkların sahipliğini gösterir. En popüler kullanımı Bored Apes gibi tanınmış NFT koleksiyonlarıdır. NFT’ler gayrimenkul gibi diğer varlıkların sahipliğini de gösterebilir. Bu tür varlıklar yakın gelecekte yaygın olarak tokenleştirilmiş NFT şeklinde sunulabilir.

• Diğer Varlıklara Takas: ETH’nizi Uniswap gibi merkeziyetsiz borsalarda başka kripto paralarla değiştirebilirsiniz.

• Gerçek Dünya Ürün ve Hizmetleri Satın Alma: Perakendeciler, Newegg gibi ETH’yi elektronik ürünler ve diğer mallar için ödeme yöntemi olarak alıyor.

• Getiri Elde Etme: DeFi ekosistemi ETH’nizle getiri kazanmanın birçok yolunu sunar. En basit yöntemlerden biri likit staking’dir. Örneğin, Lido gibi platformlar, ETH’nizi bir akıllı sözleşmeye yatırdığınızda likit staking tokeni verir. Bu token staking getirisi sağlar. Bu tokenleri saklayabilir, takas edebilir ve Aave gibi borç verme uygulamalarında teminat olarak kullanabilirsiniz.

• HODL (Tutma Stratejisi): ETH’nizi sadece uzun vadeli yatırım amacıyla saklamak bir diğer seçenektir. Bu strateji kripto topluluğunda HODLing olarak adlandırılır. ETH’nizi Coinbase gibi bir borsa ile Lido gibi bir likit staking protokolünde yatırırsanız beklerken yaklaşık %3.5 getiri elde edersiniz.

Ethereum Hakkında Yaygın Yanılgılar ve Mitler

Kripto para sektörü hâlâ gelişiyor. Bu alanda birçok efsane yanlış anlama ve kavram karmaşası vardır.

İşte bu konulardan bazılarına daha yakından bakalım.

• Ethereum ve Kripto Tamamen Anonimdir: Aslında kripto paralar tamamen anonim değildir. Onlar daha çok psödonomimik (takma ad) bir yapıya sahiptir. Yani işlem yaparken cüzdan adresiniz kimliğiniz olarak kullanılır. Doğru bilgiler izlendiğinde bir kişinin belirli bir cüzdan adresiyle eşleştirilmesi genellikle mümkün olabilir.

• ETH ve Kripto Sadece Teknoloji Meraklıları İçindir: Kripto paralar finansal işlemlerde insanlara daha fazla özgürlük tanır. Kullanıcı deneyimi hâlâ bazı iyileştirmelere ihtiyaç duyuyor. Fakat cüzdanlar, borsalar ve merkeziyetsiz uygulamalar giderek daha ulaşılabilir hale geldi.

• Ethereum 2.0, Saniyede 100.000 İşlem Gerçekleştirecek: Bu henüz gerçekleşmemiştir. Danksharding gibi teknolojilerle bu hedefe ulaşılması mümkün olabilir. Ancak Ethereum ekibi, bu seviyeye ulaşmak için bazı önemli güncellemeler yapılması gerektiğini söylüyor.

• Vitalik Ethereum’u Yönetiyor: Bu yanlıştır. Ethereum’un kurucularından Vitalik Buterin hala projede yer alıyor. Ancak, Ethereum bir topluluk tarafından yönetiliyor. ETH sahipleri, Ethereum İyileştirme Teklifleri (EIPs) üzerinde oy kullanır. Teklif kabul edilirse geliştiriciler bu değişiklikleri uygulamaya başlar.

• Tüm Akıllı Sözleşmeler Güvenlidir: Bu, doğru değildir. Aave ve Uniswap gibi bazı protokoller birçok bağımsız denetimden geçmiştir. Ancak bazı projeler hiç denetlenmemiştir. Birçok kripto projesi geliştiricilerin kodu değerlendirmesi için kaynak kodlarını açık olarak sunar. Yine de yazılım hataları meydana gelebilir. Küçük projeler göz ardı edilebilir. Cüzdanınızı bağlamadan önce merkeziyetsiz uygulamaları dikkatlice araştırmanız önemlidir.

Ethereum Düzenlemeleri ve Hukuki Boyutları

ETH satın almak, satmak ve sahip olmak ABD ve Birleşik Krallık gibi büyük pazarlar da dahil olmak üzere dünyanın çoğu yerinde yasaldır.

Ancak, staking ve özellikle merkeziyetsiz finans (DeFi) hala düzenleyici belirsizlikler yaşamaktadır. ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) gibi düzenleyici kurumlar merkeziyetsiz borsalara (DEX) dikkat ediyor. Bu borsalar şu an için düzenleme kapsamına girmiyor.

Birçok DEX topluluklar tarafından yönetiliyor. Bu, SEC’in kimi hedef alacağını ve düzenlemelerin nasıl uygulanacağını belirsiz kılıyor.

Genel olarak kripto varlıklar, hükümet yasaklarına ve düzenlemelere karşı duyarlılıklarına göre üç gruba ayrılır.

• En güvenli: Bitcoin. Adil bir lansmana sahip ve tamamen merkeziyetsizdir. Bu yüzden birçok yatırımcı, onu en güvenli seçeneklerden biri olarak görmektedir. Diğer adil lansman projeleri de bu kategoride yer alabilir.

• Daha güvenli: Ethereum. ETH’nin bir ön satışı oldu. Ancak SEC’in önceki açıklamaları, Ethereum’un artık yeterince merkeziyetsiz olduğunu düşündüğünü gösteriyor.

• Daha az güvenli: Diğer tüm projeler. Küçük projeler, düzenleyici kurumlar ve kolluk kuvvetleri için daha kolay hedefler olabilir. Örneğin, SEC’in dava açtığı ve artık çalışmayan LBRY projesi ile ABD Adalet Bakanlığı’nın kara para aklama suçlamasıyla karşılaştığı Tornado Cash bu gruptadır. Tornado Cash davası henüz sonuçlanmamıştır.

Kripto sektörü hâlâ gelişmekte olan bir alan olup, birçok hukuki konu mahkemeler tarafından tam olarak tanımlanmamıştır. Bu durum, yatırımcılar için ek riskler oluşturabilir.

Ancak, belirsizlikler net düzenlemelerle giderilirse fiyatların yükselebileceği düşünülüyor. Bu nedenle piyasalarda baskı oluşuyor.

Ether’i Bir Yatırım Olarak Değerlendirmek

Erken dönem ETH yatırımcıları olağanüstü getiriler elde etti. ETH, piyasaya sürüldüğünde bir dolardan daha düşük bir değere sahipken, 2021’de neredeyse 5.000 dolara ulaştı.

Ancak, bu tür kazançların gelecekte de devam edeceğini beklemek gerçekçi olmayabilir. Ayrıca, Ether’in fiyatı oldukça oynaktır. Bu yazının yazıldığı tarihte, ETH tüm zamanların en yüksek seviyesinden yaklaşık %60 düşmüş durumdadır. Bu da birçok kişinin, 2025 yılında Ethereum’un hâlâ canlı olup olmadığı konusunda soru sormasına neden olmuştur.

Aslında Ethereum projesinin durumu tüm zamanların en yüksek seviyelerine göre daha iyi olabilir. Merge güncellemesi başarıyla tamamlandıktan sonra projenin tam potansiyeline ulaşması amaçlanır.

Ayrıca kademeli iyileştirmelerle ölçeklenebilirlik sorunları da çözülecektir. Ethereum ağı hâlâ aktif ve topluluk büyümeye devam ediyor.

Son aylarda ağ üzerindeki akıllı sözleşmelerdeki kilitli fon miktarı (Total Value Locked – TVL) hafif bir artış gösterdi. Ancak bu değer 2021-2022 seviyelerinin oldukça altında kalıyor.

ETH’nin geleceği hakkında iyimser olmak için pek çok neden var. Ama temkinli olmayı gerektiren sebepler de mevcuttur.

• Olumlu Gelişmeler: BlackRock ve GrayScale gibi büyük yatırım şirketleri, spot ETH borsa yatırım fonlarını (ETF) piyasaya sürmeye çalışıyor. Uzun vadede talebin artması ve arzın sınırlı olması ETH fiyatları için olumlu bir faktör olabilir.

• Endişe Yaratan Faktörler: Düzenleyici belirsizlikler ETH fiyatlarını baskılayabilir. Tron, Solana, Polygon, Avalanche ve Sui gibi yeni akıllı sözleşme ağları, Ethereum’un pazar payını azaltabilir. Bu durum, ETH’yi daha az cazip hale getirebilir.

Ethereum’un Riskleri ve Zorlukları

Ethereum, en köklü blok zincir ağlarından biri olmasına rağmen gelecekteki yolu hâlâ belirsizliklerle doludur. Ethereum’un bazı zorlukları dış faktörlerden, bazıları ağın yapısından kaynaklanıyor.

• Ethereum’daki doğrulayıcı sayısı verimliliği etkileyebilir. Ethereum’un proof of stake sistemine geçişinden bu yana doğrulayıcı (validator) sayısı istikrarlı bir şekilde artmıştır. Ancak bir Ethereum, test ağında yapılan çalışmalar aşırı sayıda doğrulayıcının ağ verimliliğini düşürebileceğini göstermiştir.

• İşlem maliyetleri hâlâ yüksek. Ethereum ağında işlem ücretleri (gas fees), özellikle ağ yoğun olduğunda ve ETH’nin fiyatı yükseldiğinde artmaktadır. Bu durum, Ethereum’u küçük işlemler için pratik olmaktan çıkarabilir. Zamanla, Danksharding ve rollup gibi ölçeklendirme çözümleri işlem kapasitesini artırabilir. Bu da işlem maliyetlerini düşürür.

• Ethereum, rakiplerine kıyasla daha yavaş. Ethereum saniyede 20 ila 30 işlem yapabilir. Ancak, Tron (2.000 TPS), Avalanche (4.500 TPS) ve Solana (65.000 TPS’ye kadar) gibi alternatifler çok daha hızlıdır. Layer 2 çözümleri (örneğin Arbitrum), kullanıcıların daha hızlı işlem yapmasına olanak tanır. Ancak, Ethereum ana ağı kadar likit ve merkeziyetsiz uygulama (dApp) çeşitliliği sunmayabilir.

• Fiyat oynaklığı geleneksel yatırımcıları uzaklaştırabilir. Yakın zamanda çıkması beklenen Ethereum ETF’leri, bireysel ve kurumsal yatırımcıların ETH’ye olan ilgisini artırabilir. Ayrıca artan farkındalık da bu ilginin yükselmesine katkıda bulunabilir. Ancak fiyat dalgalanmaları yatırım talebini baskılayabilecek bir faktör olabilir.

Ether Kullanımının Pratik Yönleri

Ether ticareti yapmak ve kullanmak küçük bir öğrenme eğrisi gerektirir. Ancak ETH’yi güvenli bir şekilde kullanmaya yönelik birçok strateji, geleneksel finans yöntemleriyle paralellik gösterir.

• Güçlü şifreler kullanın. Özellikle borsalarda işlem hesabınıza erişimi önlemek için güçlü ve benzersiz şifreler kullanın. Ayrıca cihazınızda onay gerektiren iki faktörlü kimlik doğrulamayı etkinleştirin.

• Özel anahtarlarınızı koruyun. Cüzdanınızın özel anahtarları, ETH ve diğer varlıklarınızı blok zincirinde kontrol eder. Anahtarlarınızı asla paylaşmayın ve kurtarma ifadenizi bilgisayarınıza bir bulut hizmetine kaydetmeyin.

• Donanım cüzdanı kullanmayı düşünün. Soğuk cüzdanlar, özel anahtarlarınızı çevrimdışı olarak oluşturur ve saklar. Bu da en yüksek güvenlik seviyesini sunar.

• Şüpheli bağlantılardan kaçının. Kimlik avı saldırıları, sahte siteler ve dolandırıcılık amaçlı uygulamalar mevcuttur. Dikkatli olun ve web sitesine doğrudan doğru adresi yazarak erişin. Tartışma panoları, sosyal medya, web siteleri ve e-posta mesajlarındaki bağlantılara güvenmeyin.

• Cüzdanınızı bağlamadan önce protokolleri araştırın. Bir merkeziyetsiz uygulama kullanmayı düşünüyorsanız denetim raporlarını ve geçmişte yaşanan saldırıları araştırın.

• Protokollerin nasıl çalıştığını öğrenin. DeFi, kullanıcılara daha fazla özerklik sunar. Ancak bazı riskler de içerir. Borç verme uygulamaları ve sürekli vadeli işlemler bazı durumlarda varlıklarınızın tasfiye edilmesine neden olabilir. Merkeziyetsiz borsalar kolay takas imkanı sunar. Ancak belirli bir işlemde işlem hacminiz arttıkça değişim fiyatları daha az avantajlı hale gelir.

Ethereum’un Geleceği

Dünyanın en büyük akıllı sözleşme ağı olarak Ethereum’un geleceği parlak görünüyor. Ethereum 2.0, gelecekteki optimizasyonların temelini attı.

Bunlar arasında sharding stratejileri ile işlemleri ayrı bir EVM üzerinde işleyip, ardından nihai işlemleri Ethereum Mainnet’e aktaran rollup çözümlerine daha iyi destek sağlanması bulunuyor.

Ancak bu durum, bazen güvenilirlikten ödün verilmesine neden olabiliyor. Ethereum geliştikçe blok zincirinin işlem maliyeti ve hızına dair mevcut zorlukların çoğu çözülebilir.

Ether’in fiyatı mevcut arz ve talebi yansıtırken gelecekteki beklentileri de dikkate alır. Ayı piyasasının en sert dönemlerinde birçok kişi ETH’nin 500 doların altına düşeceğini öngörüyordu.

Ancak piyasa bu seviyeye ulaşmadan toparlandı. Şu anda ETH, tüm zamanların en yüksek seviyesinin yaklaşık %60 altında işlem görüyor.

Fakat, bazı tahminler ETH’nin önümüzdeki yıllarda çok daha yüksek değerlere ulaşabileceğini öne sürüyor. 2030 yılına kadar bazı tahminler ETH’nin 30.000 dolara kadar çıkabileceğini gösteriyor.

Sonuç

Ethereum, yatırımcılar için en umut verici kripto paralar arasında yer almaya devam ediyor. Ancak, genel olarak kripto para yatırımları birçok geleneksel yatırıma kıyasla daha fazla risk taşıyor.

Ethereum 2.0’a geçiş eskiden enflasyonist olan varlığı dengeleyerek staking ödülleri olarak basılan ether miktarını temel ücretler için iyi tanımlanmış bir yakma stratejisi ile dengeli hale getirdi. Ağın artan talebi ve hafif deflasyonist arzı, ETH’yi yatırım ve bir değer saklama aracı olarak daha cazip hale getiriyor.

Sürdürülebilir staking getirileri, Ethereum’u diğer kripto yatırımlarına kıyasla öne çıkarıyor. Çünkü birçok kripto varlık doğal olarak bir getiri sunmuyor.

Bazı yatırımcılar için staking getirileri, tıpkı temettü hisselerinde olduğu gibi beklerken kazanç sağlamak anlamına geliyor. Ancak Ethereum tüm yatırımcılar için uygun bir seçenek değildir.

Fiyat oynaklığı ve düzenleyici belirsizlikler nedeniyle varoluşsal riskler, Ethereum ve diğer kripto paraları geleneksel yatırımlardan daha riskli hale getirebilir. Riskleri ödüllerle birlikte değerlendirin. Asla kaybetmeyi göze alamayacağınız bir miktarı yatırmayın.

Sıkça Sorulan Sorular