Kripto Para Düzenlemeleri: Yeni Yol Haritası

Kripto para düzenlemeleri, karmaşık olmasına karşın ülkeye bağlı olarak önemli ölçüde değişiklik gösterir.

Kripto para yatırımcıları, mevcut kripto düzenlemelerini anlamalı ve gelecekteki gelişmeler konusunda tetikte olmalıdır.

Para mevzuatları karmaşıktır ve bir ülkeden diğerine büyük farklılıklar gösterebilir.

Birçok yargı alanı, sektörün değişen doğası nedeniyle kripto paralar için henüz belirli bir düzenlemeye sahip değildir. Bunlardan biri de, kripto para alım satımının en fazla gerçekleştiği ülkelerden biri olan Türkiye’dir.

Cryptonews olarak kripto para düzenlemeleri yazımızda, netlik sağlamak için çeşitli ülkelerdeki önemli kripto para kurallarını detaylı olarak inceledik. Hazırsanız hemen yasal düzenlemelere geçelim.

Kripto Paraları Hangi Kurumlar Denetliyor?

Kripto para mevzuatları hakkında araştırma yaparken öncelikle düzenlemelerin her ülke tarafından bağımsız olarak oluşturulduğunu bilmek gerekir.

Buna ek olarak birçok ülkede sektörü denetlemekle görevli birden fazla düzenleyici kurum vardır.

ABD’de SEC, İngiltere’de FCA kripto para menkul kıymetlerini düzenler. Bu, Bitcoin ETF’lerini, Coinbase hisselerini ve kayıtsız menkul kıymetler sunduğu düşünülen diğer kripto para girişimlerini kapsar.

Türkiye’de 2021 yılında yayımlanan Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’te ilk kez kripto varlık ifadesi kullanılırken 19 Şubat 2024 itibariyle herhangi bir düzenleme yürürlüğe girmemiştir.

ABD’de IRS, kripto para birimi vergi düzenlemelerini denetler. CFTC, kripto para ile ilgili emtia piyasalarını, özellikle de Bitcoin vadeli işlemlerini denetler.

Öte yandan yalnızca az sayıda ülke, özellikle kripto para birimleri için mevzuat uygulamıştır. Bu durum, özellikle vergilendirme ve mali suçlarla ilgili mevzuat açısından geçerlidir.

Dijital varlık sahipleri belirli düzenlemelerin belirsizliği nedeniyle zorlanır.

Yargı Alanlarına Göre Kripto Para Düzenlemeleri

Aşağıda Türkiye’de dahil birçok seçilmiş ülkedeki kripto mevzuatları yer alır.

Türkiye

Türkiye’de kripto para alım satım işlemlerinin vergilendirilmesi ile ilgili belirsizlikler vardır.

Gelir Vergisi Kanunu’na göre gerçek kişi kullanıcıların bu işlemlerinden elde ettikleri gelirlerin vergilendirilmesi gerekir.

Kripto para düzenlemeleri hangi sınıflandırmada yer alacağı ve vergilendirileceği net olarak belirlenmemiştir.

Yeni ‘Türk Kripto Kanunu Tasarısı’nın 2025’ün ilk aylarında Meclis’e sunulması beklentiler arasındadır.

Bu, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından Meclis gündemine getirilmiştir.

Şimşek, kripto para düzenlemesinin 31 Mart 2024 Türkiye yerel seçimlerinden sonra büyük ihtimalle Meclis’ten geçeceğini bildirmiştir.

Söz konusu düzenlemenin içeriği tam olarak bilinmemekle birlikte aşağıdakileri kapsaması öngörülüyor:

• Kripto para borsalarının sertifikalandırılması ve lisanslandırılması
• Kripto para yatırımcılarının korunması
• Kripto para kazançlarının vergilendirilmesi
• Kara para aklama ve terör finansmanı ile mücadele etme

Maddeler kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuruluş ve faaliyet izni vermeye yetkili olacak.

Öte yandan, ilgili kripto varlık Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından bir onay sürecine tabi tutulacak.

Amerika Birleşik Devletleri

Amerika Birleşik Devletleri’nde özellikle kripto para varlıklarına odaklanan herhangi bir mevzuat yoktur. Ancak ABD, işi düzenlemek için çok kurumlu bir yaklaşım benimsemiştir.

IRS, kripto paraları vergi amaçlı mülk olarak değerlendirir.

Satış ve takas gibi kripto elden çıkarmalar, sermaye kazancı vergisinin tetiklenmesine yol açabilir. IRS madencilik, stake etme ve diğer kazanç kalemlerini gelir olarak değerlendirir.

FinCEN, sektörü kara para aklama ve terör finansmanı risklerinden korumak için mevcut mali suç mevzuatını uygular. Finans kurumlarının Banka Gizlilik Yasasına uymaları gerekir.

Mevcut itibari para birimi içeren işlemlerde müşteri durum tespiti kontrolleri yapmayı ve 10 bin dolar seviyesini aşan alım ve satımları bildirmeyi içerir.

SEC kripto para düzenlemelerine bakar ve Ripple dahil olmak üzere çok sayıda kripto ile NFT projesini kayıtsız menkul kıymet satmakla suçlamıştır.

Bitcoin ve Ethereum, düzenleyici kurum tarafından menkul kıymet olarak kabul edilmez. Bu nedenle bunlar üzerinde yetkisi yoktur.

Kurum, Bitcoin ETF’lerini düzenler, Coinbase gibi kripto para bağlantılı borsaları (hisse senetlerini) de denetler.

Birleşik Krallık

Birleşik Krallık hükümeti ilk olarak 2013 yılında kripto para sektörünü düzenleme planlarını açıkladı. Ancak ilerleme yavaş oldu.

HMRC kripto paralarla ilgili vergilerden sorumludur ve gerçekleştirilen kripto karları sermaye kazancı vergisine tabidir.

Birleşik Krallık’ın NCA’sı (Ulusal Suç Ajansı), kripto varlıklarını da kapsayan kara para aklama karşıtı mevzuatı uygulamakla görevlidir. FCA, kripto alım satım piyasalarını denetler.

Ülkedeki müşterilere hizmet veren kripto para şirketleri, bir lisansa sahip olmadıkları sürece Finansal Davranış Otoritesine (FCA) kayıtlı olmalıdır.

2022 yılında FCA, bireysel yatırımcıların Bitcoin vadeli işlemleri, opsiyonları ve CFD’leri de dahil olmak üzere kripto türevlerinin alım satımını yapmasını yasaklamıştır.

FCA, kripto para işlemlerine ilişkin kuralını 2023’ün sonlarında uygulamaya koymuştur.

Kripto para borsaları gelen ve giden cüzdan işlemleriyle ilgili ekstra ayrıntılar toplamalıdır. Buna işlem yapan kişilerin kimlikleri de dahildir.

Kanada

Kanada genellikle kripto para birimlerini destekleyen bir ülke olarak kabul edilir. Kripto varlıklar emtia olarak değerlendirilir. Bu nedenle herhangi bir satış sermaye kazancı vergisine tabidir.

FINTRAC, kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile ilgili düzenlemelere uyumu denetler. Borsalar, müşterileri üzerinde yeterli KYC kontrolleri yaptıklarından emin olmalıdır.

Menkul kıymet piyasalarını denetlemekten sorumlu olan CSA, belirli kripto varlıklarının menkul kıymet olarak nitelendirilebileceğini belirtmiştir.

Mevcut, özellikle CSA’dan onay almamış ilk coin tekliflerini (ICO’lar) ifade eder.

Bazı Kanada eyaletlerinde kripto para düzenlemeleri için özel mevzuat vardır. Kanadalıların eyalet ve federal yönergelere dikkat etmeleri gerekir.

Avrupa Birliği

Avrupa Birliği, tüm üye ülkelerde kripto para kurallarına standart bir yaklaşım getirmeyi amaçlar. En son yayımlanan Kara Para Aklamayı Önleme Direktifleri, özellikle kripto varlıklarını ele alır.

Kripto para sahiplerinin herhangi bir şüpheli eylemi ülkelerinin mali istihbarat birimine bildirmesi gerekir.

Borsalardan müşterilerini tanıması ve 10 bin euro eşiğini aşan işlemleri açıklaması beklenir. Avrupa Birliği, Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliğini (MiCA) 2025’ün ilk ayları itibarıyla oluşturma sürecindedir.

Mevcut düzenleme, borsalar, cüzdanlar ve merkeziyetsiz finans platformları gibi kripto para hizmet sağlayıcıları hakkında ayrıntılı tavsiyeler sağlayacak.

İlk coin teklifleri (ICO’lar) gibi kripto varlık ihraççıların da içerecek. Avrupa finans piyasalarının düzenleyici kurumu olan ESMA, bireysel müşterileri kripto türevlerinin işlemleri için 1:2 kaldıraçla sınırlandırır.

Vergilendirme, üye devletler düzeyinde belirlenir. Portekiz, kripto para gelirleri için avantajlı vergi muamelesi sağlar. Ancak bu tüm kıtada geçerli bir norm değildir.

Japonya

Japonya, kripto varlıklarını geçerli bir ödeme şekli olarak kabul eden öncü ülkeler arasında yer alır. Ülkedeki birçok bireysel yatırımcı Bitcoin ve en iyi altcoin’leri kabul edip onlara yatırım yapar.

Japonya’nın Finansal Hizmetler Ajansı, kripto para alım satım sektörünü düzenler. Kripto para borsaları için tüketici güvenceleri, güvenlik önlemleri, etik standartları kapsayan yönergeler ve düzenlemeler belirler.

Borsaların ve diğer aracıların kara para aklamayı önleme tedbirlerine ilişkin mevcut mevzuata uymaları zorunludur. Japonya, kripto paraları desteklemesiyle bilinir ancak vergilendirme konusunda katı bir yaklaşıma sahiptir.

Sermaye kazançları çeşitli gelirler olarak sınıflandırılır ve yüzde 55’e varan bir vergi oranına tabi olabilir. Kripto paralara sahip olan işletmeler, varlıkları satıp satmadıklarına bakılmaksızın yüzde 30 vergiye tabidir.

Çin

Çin’in kripto paraları tamamen desteklediği söylenemez. Çünkü kripto para düzenlemeleri ile katı kısıtlamalar uygular. Çin, bir dizi etkili kampanyanın ardından 2017 yılında ICO’ları yasakladı.

Çok sayıda önde gelen projeye ICO yatırımcılarına paralarını geri ödemeleri talimatı verildi. ICO yasağının ardından Çin hükümeti daha sonra yerel kripto para borsalarını hedef aldı.

OKX ve Huobi gibi bazı en iyi kripto para borsaları ülke dışına taşınmak zorunda kaldı. Çin, 2021’de odak noktasını madencilik faaliyetlerine kaydırdı.

Geçmişte Çin, Bitcoin madenciliği sektöründe baskın bir konuma sahipti. Ancak hükümet, yerel işletmeleri kapanmaya zorlayan katı önlemler aldı.

Çin, alım, satım ve trading’i içeren tüm kripto para birimi işlem faaliyetlerini yasakladı. Kripto para biriminin bir takas aracı olarak kullanılması da aynı şekilde kanunen yasaklandı.

Buna rağmen yasakları uygulamak zor olmuştur. Çin’de kripto para sahipliği bu makalenin yazıldığı tarih itibarıyla hâlâ önemli bir düzeydedir.

Hindistan

Hindistan, geçmişte kripto para karşıtı bir tutum benimser.

Ülkenin Merkez Bankası, 2018 yılında finans kurumlarını kripto paraları içeren işlemleri engellemeye yönlendirdi. Hindistan vatandaşları, yurt içinde kripto para satın almakta zorlandı.

Merkez Bankası, kripto para düzenlemeleri konusundaki pozisyonunu 2020 yılında tersine çevirdi. Bu bağlamda Hint bankacılık kurumları hesap sahipleri için kripto para işlemlerini gerçekleştirdi.

Kripto para birimleri Hindistan’da yüksek vergilendirmeye tabidir.

Bireyin gelirine bakılmaksızın tüm kripto para birimi, elden çıkarmalarında yüzde 30’luk sabit bir sermaye kazancı vergisi uygulanır.

Buna ek olarak kripto borsaları elden çıkarma işleminin tüm değeri üzerinden yüzde 1 vergi keser.

Avustralya

Avustralya’da uzun bir süredir kripto para varlıkları benimsenir.

Kripto para düzenlemeleri sayesinde Avustralya, kripto para birimini yasal mülk olarak kabul eder. Kripto para varlıkları, diğer yatırım türleriyle aynı vergi muamelesine tabidir.

ATO, kripto vergilerini düzenler. AUSTRAC ise kripto para paydaşları için kara para aklamayı önleme gerekliliklerini uygular.

Düzenlemeler, önemli kripto para işlemlerinin ve şüpheli faaliyetlerin bildirilmesinin yanı sıra kapsamlı müşteri durum tespiti prosedürlerinin uygulanmasını da içerir.

Bireysel müşterileri öncelikle korumak için düzenleyici tedbirler uygular. Örneğin, Commonwealth Bank ve Westpac gibi önde gelen ana akım bankalar belirli kripto para işlemlerini kısıtlar.

Mevcut durum, yüksek riskli olarak kategorize edilen borsalarla yapılan para yatırma işlemlerini ifade eder.

Avustralya bankaları, kapsamlı bir soruşturma yürütmek için kripto para birimi işlemlerini 24 saat veya daha uzun süre bekletebilir.

ASIC, Avustralya finans piyasalarını denetler ve kripto paralarla bağlantılı menkul kıymet aracılarını düzenler. Ayrıca yerel borsaların kayıtlı olmasını şart koşar.

Kriptoda Türkiye Kaçıncı Sırada?

Türkiye’de kripto para alım satımları özellikle son yıllarda çok artmıştır. Dünya genelinde en yüksek kripto para kullanım oranlarından birine sahiptir.

Ülkemizin bir kripto para merkezi olarak artan itibarı, Web3 teknolojisine olan güçlü ilgisini yansıtmaktadır.

Türkiye, kripto para işlemleri açısından önemli ülkeler arasında ve Chainalysis’in 2022-2023 yılı raporunda, Küresel Kripto Benimseme Endeksi’nde 12. sırada yer alır.

Aynı zamanda 2022 yılında yaklaşık 170 milyar dolarla kripto işlem hacminde dünya genelinde dördüncü sıraya yükselmiştir.

Bu miktarla Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan ve Birleşik Krallık’ın ardından dördüncü sırada yerini almıştır.

Kripto Para Düzenlemelerinin Avantajları

Dünya genelinde kripto para düzenlemeleri henüz erken bir aşamadadır. Hızla genişleyen bu sektörü kontrol etmenin avantajlarını aşağıda mercek altına alalım.

Tüketicileri Korumak

Müşterileri kripto endüstrisindeki etik olmayan eylemlerden korumak için tüketici korumaları gereklidir.

Bilindiği üzere kripto para borsası FTX’in iflası, tüketici fonlarında milyarlarca dolarlık kayba yol açmıştır.

İlk coin teklifleri (ICO’lar) ile ilişkili dolandırıcılıklar yaygınlığını sürdürür.

Daha da önemlisi, makul düzenlemeler sektörü engellemeden tüketicileri koruyabilir. Borsaların asgari rezervleri muhafaza etmesi gerekebilir.

Sektöre Meşruiyet Kazandırmak

Kripto paralar için düzenleyici bir çerçeve oluşturulması sektörün meşruiyetini artırır. Bu pazara henüz katılmamış olan bireyler, kripto para varlıklarını alıp satarken kendilerini daha emin hissedecek.

Kripto para birimleri şu anda düzenlenmemiş finansal ürünler olarak kabul edilir.

Geleneksel menkul kıymet düzenlemeleri kripto para projeleri için geçerli değildir. Düzenleme nihayetinde yeni bir para akışını teşvik edecek ve tüm sektöre fayda sağlayacak.

Mali Suçların Önlenmesi

Mali suç, özellikle kara para aklama ve terör finansmanı konusunda kripto para sektöründe de önemli bir endişe kaynağıdır.

Uygun kurallar, mali istihbarat birimlerinin sektörün güvenliğini sağlamasına yardımcı olacak.

Şüpheli işlemleri raporlayarak ve siyasi olarak bağlantılı kişilerle doğru şekilde ilgilenmeyi kapsar. Ayrıca mevcut müşteri tanıma prosedürlerine (KYC) sıkı sıkıya bağlı kalınmasını gerektirir.

Yeniliği Teşvik Etmek

Kripto para biriminin düzenlenmesi sektörün organik büyümesini kolaylaştırabilir. Aynı zamanda yeni başlayanların ve yerleşik firmaların yenilikçiliğini teşvik eder.

Kesin bir düzenleyici çerçeve oluşturmak, girişimcilerin kripto pazarlarını ilerletmesine motivasyon sağlar.

Pazar İstikrarı

Bitcoin değerlerinin

birçok eleştirmen tarafından büyük ölçüde manipüle edildiğine inanılır. Bu durum, piyasada güveni azaltırken spekülatif ve çalkantılı alım satım koşullarına yol açar.

ABD’deki menkul kıymetler, yasalarına benzer sağlam bir düzenleyici yapının oluşturulması, kalıcı bir piyasa istikrarı sağlayabilir.

Sonuç – Kripto Para Düzenlemeleri

Çok sayıda ülke, müşterilerini korumak için yeni yönergeler ve yasalar çıkardıkça Kripto para düzenlemeleri ve kripto mevzuatının manzarası da sürekli değişir.

Hükümetler kripto para dolandırıcılığından, suistimalden ve yüksek riskli finansal ürünlere erişimden kaçınmaya odaklanır.

Karmaşık ABD’deki kripto kuralları, hızla ilerleyen bu teknolojiyle bağlantılı olası riskleri yönetmeye yönelik sürekli girişimleri gösterir.

ABD hükümetinin aşırı kripto düzenlemesi gelişimi engelleyebilir. Ancak yatırımcıları korumak, suç faaliyetlerini engellemek ve finansal piyasa istikrarını korumak için bir miktar kontrol gereklidir.

Kara para aklamayı önleme ve vergi düzenlemelerine ilişkin gelişmiş bir anlaşma vardır.

Muhtemel düzenlemeler, sektörün genişlemesini kolaylaştıracaktır. Düzenlemenin ihtiyatlı olması, yeniliğe izin verirken tehlikeleri en aza indirmeyi amaçlaması gerekir.

Sık Sorulan Sorular

Kripto düzenlemesi nedir?

Kripto düzenlemeleri, dijital varlıkların çeşitli unsurlarını etkilemek için hükümetler tarafından oluşturulan yasal kurallar ve prosedürlerdir. Para mevzuatı, kapsamlı yönergelerden kripto para işlemleri veya kullanımına ilişkin yasakları tamamlamaya kadar çeşitlilik gösterir.

Kripto para düzenlemesi ne zaman?

Türkiye’de Kripto para düzenlemesinin yılın ilk aylarında TBMM’de görüşüldüğü 31 Mart 2024 yerel seçimlerinden sonra Meclis’ten geçileceği belirtilmiştir. Belirli gelirlere vergi uygulanabileceği, borsalara lisans zorunluluğu getirilebileceği belirtilmektedir.

Türkiye kripto para yasası ne zaman çıkacak?

Türkiye’de 2021 yılında kripto varlıkların ödemelerde doğrudan ve dolaylı olarak kullanılamayacağı bildirilmiştir. Ancak 2025 yılının ilk ayları itibarıyla kripto paralarda herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Maliye Bakanı Şimşek tarafından Türkiye’nin yeni ‘Kripto Varlık Düzenlemeleri’nin 31 Mart 2024 yerel seçimlerinden sonra Meclis’ten geçeceği bildirilmiştir.

Türkiye kripto para yasası nedir?

İlk olarak, dijital varlıklar için yasal bir tanım oluşturulacak, kripto platformlarına sermaye zorunluluğu getirilecek. Kara para aklama için kripto varlık kullanımı engellenecek. Belirli bir eşiği aşan gelirlere işlem vergisi uygulanacak. Sermaye Piyasası Kurulu kripto para işletmelerini denetleyecek.

Referanslar

• IRS: Dijital Varlıklar
• FCA: FCA, Birleşik Krallık’taki kripto varlık işletmelerinin Seyahat Kuralına uymasına yönelik beklentileri ortaya koyuyor
• FINTRAC: Büyük sanal para işlemlerinin FINTRAC’a raporlanması
• ESMA: Kripto Varlık Düzenlemesinde Piyasalar (MiCA)
• Financial Times: Japonya’nın FSA’sı kripto para birimi riskleriyle nasıl savaşılacağını gösteriyor
• CNBC: Çin, şirketlerin ICO’lar yoluyla para toplamasını yasaklıyor, yerel düzenleyicilerden 60 büyük platformu denetlemelerini istiyor
• Reuters: Hindistan’ın Cenbank’ı borç verenlere kripto borsaları ve tüccarlarla bağlarını yeniden değerlendirmelerini söyledi
• Avustralya Mali İncelemesi: Kripto platformları, dolandırıcılık gelirlerinin yarısı için bir ‘kaçış’ sağlıyor