Kriptoda Rug Pull Dolandırıcılığı Kaçınma Yöntemleri 2025
On yılı aşkın süredir kripto para dünyasını kapsamlı bir şekilde takip eden Cryptonews, güvenebileceğiniz yetkin analizler sunar. Gazetecilikte ve analizde deneyimli ekibimiz, derin piyasa bilgilerini blockchain teknolojilerinin pratik testleriyle birleştirir. Gerçeklere dayalı doğruluk ve tarafsız raporlama konusunda katı editoryal yönergeleri koruyoruz; hem köklü kripto paralar hem de yeni projeler hakkında bilgilendirici içerikler sunuyoruz. Sektördeki uzun süredir varlığımız ve kaliteli gazeteciliğe olan bağlılığımız, Cryptonews'i dijital varlıklar dünyasında güvenilir bir kaynak haline getiriyor. Cryptonews hakkında daha fazla bilgi edinin.
Her gün yenisi çıkan kripto dolandırıcılıklarından rug pull dolandırıcılığı nedir? Terim olarak rug nedir ve rug pull nasıl yapılır? Bu dolandırıcılık daha önce kimler tarafından yapıldı? Bu kripto dolandırıcılığı yönteminin önüne nasıl geçilir
Kripto dolandırıcılığı ve rug pull hakkındaki sık sorulan soruları inceleyeceğiz. Bu dolandırıcılık yönteminin kullanıcıları nasıl etkilediğine değineceğiz. Dolandırıcılar tarafından rug pull nasıl yapılır ve nasıl anlaşılır, sorularının cevaplarını ortaya çıkaracağız.
Rehberimizden edineceğiniz bilgilerle kendinizi dolandırıcılıklara karşı koruyabilirsiniz. Öğrendiğiniz yöntemlerle karşınıza fırsat gibi çıkan tuzakları tanıyabilirsiniz.
Rug pull dolandırıcılığı karşısında alınabilecek önlemleri detaylarıyla anlatacağız. Tüm bunları, maddeler ve tablolarla destekleyeceğiz. Ayrıca rug pull yöntemlerini de sizlere sunacağız. Hazırsanız yazımıza birlikte göz atalım!
Dolandırıcılık, her zaman dolandırıcılık olarak başlamayabilir. Aynı şekilde her zaman gerçekçi bir proje olarak da başlamayabilir. Yani proje ekibi, bazen iyi bir proje oluştururken düşüş karşısında kötü niyete bürünür. Bu, yumuşak dolandırıcılık türüdür. Diğer bir durumda ise proje tamamen kötü amaçlıdır. En başından beri tek amaç, dolandırıcılık yapmaktır. Bu yöntem ise sert rug pull olarak adlandırılır.Rug pull dolandırıcılık türleri ve araçlarını kısa notlarla tablo olarak ekledik.Rug Pull Dolandırıcılığı Türleri Nelerdir?
Rug pull dolandırıcılığı çeşitleri, işlemlerin yapılış tarzına göre değişiklik gösterir. İki ana başlık halinde farklı çeşitlere ayrılmıştır. Bunlar, yumuşak (soft) ve sert (hard) rug pull olarak anılır.
Dolandırıcılığın Türü
Dolandırıcılık Aracı
Sert Rug Pull
Likidite havuzundaki değerli tokenın çalınması.
Sert Rug Pull
Var olan tokenlara benzer veya aynı yeni çıkan token.
Sert Rug Pull
Çıkış (exit) veya kaçış yöntemiyle projeyi terk etmek.
Yumuşak Rug Pull
Abartılı veya yanlış vaatler ile yönlendirmeler.
Yumuşak Rug Pull
Yol haritasının (roadmap) olmaması veya eksik olması.
Yumuşak Rug Pull
Proje ekibinin çok fazla miktarda tokenı “dump” etmesi.
Rug Pull Nasıl Yapılır ve Hangi İşlemleri Gerektirir?
Rug pull (kilim çekme) adı verilen dolandırıcılık yöntemi, likidite havuzunu boşaltma ile yapılmaktadır. Yatırımcıların oluşturduğu likidite fonunu çalan geliştiriciler tarafından yapılır. Peki rug pull nasıl yapılır ve hangi adımlardan oluşur?
Herhangi bir proje oluşturan geliştirici bir ekip, bu projenin tanıtımını yapar. Zaten yatırıma açık olan potansiyel bir kitle bulduktan sonra gerisi kolaydır. Çünkü en önemli nokta, bu projeye insanların yatırım yapmasını sağlamaktadır.
Potansiyel yatırımcılar, güvenilir olarak düşündüğü bu projeye yatırım yaparlar. Rug pull dolandırıcılığı yapabilmek için en önemli adım, yatırımcı güveni kazanmaktır.
Genellikle tokenlar oluşturularak yapılan projeler, ön satışa sunulur. Ön satışta yapılan yatırım arttıkça projeye olan güven de artmış olur. Bunun sebebi, potansiyel yatırımcıların ekranda gördüğü rakamlardır. Yatırımcı sayısı ve toplam yatırım miktarı, doğal olarak olumlu etki yaratmaktadır.
Yatırım yapıldıkça yatırımın arttığı bu döngüden kârlı olarak çıkacak sadece birkaç kişi vardır. Onlar da dolandırıcılığı başından beri planlayan proje geliştiricileridir. Tokenın fiyatını suni şekilde yükselttikten sonra belirli bir kısmını satarlar.
Satışa sunulan tokenların tamamını alan kullanıcılar, fiyatın artmasını beklemektedir. Bu, tam olarak gerçekleşir. Ancak bu gerçekleştiğinde artık çok geçtir. Projenin geliştiricileri, önce pump sonra dump ile kusursuz bir plan yapmışlardır bile!
Pump (pompalama) ile fiyatlar suni şekilde artmıştır. Dump (boşaltma) ile kurucu ve geliştiriciler tarafından havuzdaki coinler yüksek fiyattan satılır. Artık tokenların tamamı proje havuzundan çıkmış durumdadır.
Tokenlar likidite havuzundan çıktıktan sonra yatırımcıların yapabileceği hiçbir şey yoktur. Ellerindeki değersiz coinler ile ortada kalırlar. Maalesef bunun geri dönüşü gibi bir seçenek de mevcuttur.
Yeni görmüş olabileceğiniz terimlerle rug pull dolandırıcılığı kafa karıştırıcı olabilir. Bunun için günlük hayatta karşılaşabileceğiniz bir dolandırıcılık örneği ile detaylandıralım.
Rug Nedir? Pull Nedir? Rug Pull Terimi Nereden Gelmiştir?
Rug pull, kısa bir terim olarak kripto dünyasındakilerin hayatına girmiştir. Ancak altında derin bir mana yatmaktadır. “rug”, kilim, “pull ise çekmek anlamına gelir. İngilizce bir deyim olan “pull the rug out from under someone” cümlesinden türemiştir.
İngilizce “pulling the rug” deyiminin Türkçe çevirisi “birinin altından kilimi çekmek” anlamına gelir. Bunun tam Türkçe karşılığı ise “birinin ayağını kaydırmak” veya “desteğini çekmek” demektir.
Terimi bir örnekle anlatarak daha açıklayıcı olalım. Mesela bir inşaat projesi düşünün. İnşaat projesini başlatacak müteahhit büyük bir apartman inşa etmeye başlıyor. Tabii her yerde reklamlar da yapıyor.
Müteahhit, insanlara cezbedici vaatler sunuyor. Kısaca örnek verelim: “Bu apartman çok lüks olacak. Burada ev alırsanız çok kârlı bir yatırım yapmış olacaksınız.” Bunu, tokenın, zengin edebilecek coinler içinde olduğunun söylenmesi ile aynı düşünebilirsiniz.
İnşaat ve müteahhit örneğimize devam edelim. Yatırım yapmak isteyen insanlar, müteahhitin dillendirdiği bu büyük vaatlere inanıyor. Evler bitmeden paralarını müteahhitin sunduğu hesaba yatırıyorlar.
İnşaat ilerledikçe müteahhite olan güven artmaya devam ediyor. Bu sırada daha fazla insan ev almak için müteahhite ödeme yapıyor. Bir ana kadar her şey yolunda gibi görünüyor.
Yatırımcılar, inşaatın bitmesini beklerken bir gün müteahhit, inşaat alanını terk ediyor. Bununla da kalmayıp tüm parayı alıp kaçıyor. Hüsranın sonunda geride bitmemiş apartmanlar ve mağdur olmuş ev sahipleri kalıyor.
Sonuç olarak yatırımcılar, evlerini teslim almayı beklerken ortada kalıyorlar. Ellerindeki tüm paraları gitmiş oluyor. Bunun yanında projeden de geriye sadece bir enkaz kalıyor ki o da bir işe yaramaz.
Kripto dünyasındaki rug pull dolandırıcılığı da tıpkı buna benzer bir olay. Proje, yatırım yapmak isteyen insanların ilgisini çekiyor. Başta şüphesiz iyi bir yatırım gibi görünür. Fakat yatırımcıların güvenini kazandıktan sonra kurucular projeyi terk ediyor.
Var olan tüm fonları da yine kurucular alıyor. Yatırımcılar ise ellerinde hiçbir değeri olmayan tokenlarla ortada kalıyor.
Rug Pull Dolandırıcılığı Türleri Nelerdir ve Nasıl Yapılır?
Rug pull dolandırıcılıklarının tamamı önceden planlanmış olmayabilir. Bu yüzden yumuşak (soft) rug pull ve sert (hard) rug pull dolandırıcılığı olarak ikiye ayrılmıştır.
Rug pull dolandırıcılıkları zarar veriş oranına göre de kategorilendirilmiştir. Örnek verecek olursak; yumuşak rug pull sırasında fonların kurtarılma ihtimali vardır. Yatırımcılar bir şekilde bu şansları elde ederler.
Yumuşak rug pull, kaçma fırsatı olabilecek bir durumdur. Dolandırıcılık tamamen bitmeden önce yatırımcılar bulundukları pozisyondan çıkabilir. Bu, tokenın değeri sıfırlanmadan önce kaçmak için iyi bir fırsattır.
Sert rug pulllar ise yumuşak rug pull gibi değildir. Her sert rug pull aslında önceden dahice planlanmış kötü niyetli projelerdir. Geliştiriciler, kurucular veya proje ekibi, yatırımcıların paralarına göz koymuşlardır.
Sert rug pullda projeyi planlayan dolandırıcıların tek amacı vardır. Bunun için fon sağlayanların endişelerinden faydalanırlar. Yatırımcıların fırsatı kaçırma korkusunu (FOMO) kullanarak hareket ederler.
Yumuşak (Soft) Rug Pull Nasıl Yapılır? Dolandırıcılık Nasıl Anlaşılır?
Yumuşak rug pull dolandırıcılığı, kullanıcıların beklentilerini yükseltmeyi hedefler. Bu tür yanılmaları sağlamak için yanlış vaatler, dolandırıcıların vazgeçilmezleri arasındadır. Çeşitli aldatıcı uygulamalar da potansiyel yatırımcıları fona dahil olmaya itmektedir.
Yapılan bu dolandırıcılık türü, her zaman en baştan hedeflenmeyebilir. Yani başka bir deyişle; aslında geliştiricilerin hedefleri başta olumlu olabilir. Ancak proje, durumunun kötüye gitmesi, kurucu ekibin veya geliştiricileri düşündürür. Bu durumda havuzu boşaltmak isterler.
Projenin gözden düşmesi ile hala değeri olan coinler, havuzda ve kurucu ekibin kontrolü altındadır. Dezavantaja girmek istemeyen ekip, bunları, olabilecek en yüksek fiyattan elden çıkarır. Bu da baştaki iyi niyeti kötü niyete çevirmiş olur.
Rug nedir veya nedendir, fark etmeksizin likidite elden çıkarıldığı an yatırımcılar kayıptadır. Fona aktardıkları bütün para ellerinden çıkmıştır ve bu bir kayıptır. Ancak projenin rug pull dolandırıcılığı durumuna düşmesi için birkaç sebep olabilir. Bunları inceleyelim.
Rug Pull Türü
Projeyi Rug Pull Dolandırıcılığı Yapabilecek Sebep
Yumuşak (Soft) Rug Pull
Pazarlama sırasında yapılan yanıltıcı vaatler.
Yumuşak (Soft) Rug Pull
Yatırımcılara tamamlanmış bir yol haritası sunmamak.
Yumuşak (Soft) Rug Pull
Kurucu ekibin fazlaca miktarda coini satarak “dump” yapması.
1. Yanıltıcı Vaatler İle Yapılan Pazarlama
Kripto para birimleri ve kripto borsalarının çoğu, düzenleyici kurumlar tarafından denetlenmemektedir. Yani bildiğimiz borsa ve hisse senedi gibi değildir. Böyle bir durum da herhangi bir proje ekibinin abartılarına yol açar.
Kurucular veya geliştiriciler; yanıltıcı, abartılmış veya yalan vaatler sunabilir. Rug pull dolandırıcılığı, bu tarz vaatler ile honeypot kripto dolandırıcılığı ile benzerlik göstermektedir.
Honeypot veya rug pull dolandırıcılarının sunduğu hedefler maalesef gerçek olmayacaktır. Yapılan foyalar da zamanla ortaya çıkar.Yatırımcılar ellerindeki tokenları satmaya başlamıştır. Sonrasında da planlı olmuş olmasa da havuzdaki tokenlar ekip tarafından satılır.
2. Açıklayıcı Ve Tam Planlı Bir Yol Haritası (Roadmap) Sunulmaması
Herhangi bir kripto projesinde yol haritası olması önemli bir etkendir. Yol haritası kullanıcıları bilgilendirir ve olası risklere ışık tutar. Yatırımcılar yol haritasını bir rehber olarak kullanır. Yol haritası ile projenin rug pull dolandırıcılığı olup olmadığı ile ilgili kişisel görüşe sahip olurlar.
Proje ekibi her zaman bu yol haritasını hazırlamaz veya eksik olarak sunar. Ancak farkında olmadan büyük bir hata yapmış olurlar. Çünkü yol haritası, projenin değerini ve kazanç potansiyelini artırır. Ekip, bunu gerçekleştirebilecek zamana veya motivasyona sahip olmayabilir. Unutmamalı ki bu durum kesinlikle bir bahane olamaz.
Proje süresince sunulmayan veya unutulan herhangi bir yol haritası adımı eksi hanesine yazılır. Bu da potansiyel yatırımcıları tokendan ve projeden uzaklaştırır. Var olan yatırımcıların güvenini de azaltır. Bu durum satış kaybı gibi kötü sonuçlar verir.
3. Gerek Duyulmayan Yüksek Miktarlarda Kripto Dump Yapılması
Belirttiğimiz gibi, rug pull dolandırıcılığı, her zaman planlı olmamaktadır. Bu yüzden ekiplerin lansman ve ön satış sırasında ne yaptığı da oldukça önemlidir. Yüklü miktarda token alınması genel bir durumdur. Ancak büyük bir token arzı varsa durum farklı olur.
Eğer token piyasa satışına sunulduysa, fiyat ve işlem grafiği çekici olmayacaktır. Büyük bir token arzına sahip coinler, bu durumda ivme kaybeder. Bu da yatırımcıların elinde olan coinleri satmasına neden olur.
Sert (Hard) Rug Nedir? Sert Rug Pull Dolandırıcılığı Nasıl Yapılır?
Kriptoda sert rug pull dolandırıcılıkları genellikle mükemmel şekilde biçilmiştir. Projelerin asıl amacı, potansiyel yatırımcıları aldatmaktır. Bu yüzden, bunu gerçekleştirenler, özel bir isme bile sahiptir. Sert rug pull dolandırıcıları, kripto dünyasının “arka cadde kapkaççıları” olarak adlandırılır.
Proje başlarında ümit verici ve güvenilir olarak görünürler. Bahsettiğimiz gibi asıl amaç da budur zaten. Yumuşak rug pull dolandırıcılığı ile karşılaştırıldığında bu tuzağa düşmek daha risklidir.
Sert rug pulla bir örnek verelim. Yeni bir token piyasaya sürüldüğünde kısıtlama kurallarına tabi olabilir. Çoğu kişinin satış yapmasına izin verilmez. Ayrıca satış yapmayı belirli bir süre boyunca engelleme de söz konusu olabilir.
Engelleme sadece beyaz listedeki onaylanmış adresleri kapsamaz. Proje için yapılan bu kısıtlamalar fiyat grafiğinin etkileyici olduğu kanısını yayar. Bu da tokenın iyi bir yatırım olduğunun düşünülmesine sebep olur. Durum böyle olunca token daha fazla alıcı çeker. İşte bu noktada kurucu ve geliştirici ekip devreye girecektir.
Fiyat artışı artık gerçekleşmiştir ve yatırımcılar satış yapmak ister. Ancak yatırımcıların çoğu tokenlerini satamaz bile. Çünkü proje ekibi aniden tüm likidite havuzunu boşaltır.
Likidite havuzunun boşaltılması, coinin arkasında bir para kalmadığı anlamına gelir. En sonunda ise tokenın ticareti tamamen durur. Değersiz hale geldiği için de yatırımcıların ellerindeki tokenlar hiçbir işe yaramaz.
Rug Pull Türü
Dolandırıcı Ekip Tarafından Rug Pull Nasıl Yapılır
Sert (Hard) Rug Pull
Likiditenin tamamen kaldırılması.
Sert (Hard) Rug Pull
Başka tokenlar ile aynı veya onlara benzer kopyalar.
Sert (Hard) Rug Pull
Kaçış (exit) aksiyonu ile yapılan dolandırıcılık.
1. Beyaz Liste Kodlaması İle Yok Edilen Likidite
Tokenların merkeziyetsiz borsalarda işleme açılması için likidite havuzuna sahip olmaları gereklidir. İşlemin ne kadar süre önce gerçekleştiği de açıktır.Son çekim işleminden sonra herhangi bir işlem gerçekleşmemiştir. Likidite çekimi olduğu için haliyle başka bir işlem de gerçekleşemez. Ancak tokena sahip olanlar, bundan önce bir satış işlemi yapmak isteselerdi de yapamazlardı.
Yatırımcıların satış işlemi yapamamasının sebebi, projede kodlanmış olan sabit bekleme süresidir. Yani alış işlemi sonrasında belirlenmiş süreye erişmeden işlem yapılmaz. Unutmadan hatırlatalım; halihazırda beyaz listede olan adresler bunu yapabilir.
Proje ekibinin adresi beyaz listede olduğu için bir tek onlar satış işlemi yapabilirdi. Zaten bu işlemi yaparak da tüm likiditeyi çekmişlerdir. Böylece tokenın bir değeri kalmamıştır. Yatırımcılar sert rug pull dolandırıcılığı ile paralarını kaybetmişlerdir.
2. Diğer Tokenları Taklit Eden Kopya Tokenlar İle Rug Pull Dolandırıcılığı
Kripto binlerce farklı tokendan oluşan çeşitli bir dünyadır. Bu yüzden farklı coinler, benzer veya aynı “ticker”’larla işlem görüyor olabilir. Ticker kısaca tokenların isimleridir. Bu durum yatırımcılar arasında kafa karışıklığı yaratabilir düzeye gelebilir.
Manipüle edilmiş tokenların biri veya birkaçı gelecekteki bir rug pull dolandırıcılığı planı olabilir. Yani benzer veya aynı tickerlara sahip olmaları bunun bir işareti olabilir. Taklit tokenların geliştiricileri, diğer gerçek projelerin yarattığı heyecan ve ilgiden nasibini almak ister.
Birinci maddedeki görselde de bunun bir örneğini gördük. Dolandırıcılar, yapılan tanıtım dalgasını kullanır. Böylece diğer tokenların potansiyel yatırımcılarını hedef alır.
Taklit ile yapılan dolandırıcılık stratejilerinin en büyüğü de kafa karışıklığı yaratmaktır. Var olan farkındalık eksikliği ile de yatırımcılar risktedir. Bu tarz durumlarda maalesef en iyi kripto sinyalleri aldığını sanarak tuzağa düşer.
3. Kurucular Kaçış (Exit) İle Sert Rug Pull Nasıl Yapılır?
İngilizce’de “exit” olarak anılan stratejinin Türkçesi “çıkış dolandırıcılığı” olarak adlandırılır. Biz, bunu kaçış stratejisi ismiyle daha anlaşılabilir bir hale getirmek istedik. Çünkü bu dolandırıcılık stratejisinde geliştiriciler kaçarak birden yok olur.
Çıkış dolandırıcılığı, çoğu zaman ilk coin arzı (ICO) veya ön satış ile başlar. Proje ekibi projeye ilgi çekmek istemektedir. Bu yüzden büyük bir heyecanla ve ilgiyle reklam yaparlar. Genellikle abartılı ve cesur vaatlerde bulunup sosyal medya ile tanıtımı büyütürler.
Kaçış stratejisinde bazen proje hiç var olmamış, yani sadece uydurma bir fikir olabilir. Gerçek bir proje olması da mümkündür. Ancak bu durumda proje, çok ufak adımlarla ilerliyormuş gibi gösterilir. Bunu basit bir web sitesi veya ne olduğu belirsiz bir teknik döküman ile desteklerler.
Yaratılan bu “resmiyet” sahteciliği ile yatırımcılardan para toplamaya devam edilir. Yeterince yatırım toplanır ve bu nokta zurnanın zırt dediği yerdir. Çünkü proje ekibi, likiditeyi de çalarak ortalıktan kaybolur.
Proje terk edilmiştir ve umutlu yatırımcılar da hüsrana uğramıştır. Proje ekibinin rug pull dolandırıcılığı hedefleri başarı ile sonuçlanmıştır.
Çok Dikkat Edilmesi Gereken ve Sık Görülen Rug Pull Dolandırıcılığı Şemaları
Kripto para dolandırıcılık türleri farklı açılardan birbirine benzeyebilir. Rug pull dolandırıcılıkları da böyledir. Aralarında çok fazla farklar göremezsiniz. Bu yüzden yatırımcılar bir avantaja sahiptir. Potansiyel dolandırıcılıkların proje şemasına göz atıp, inceleme ile karar verilebilir.
Çeşitli benzerlikler olduğu için dolandırıcılığın gözden kaçması biraz zor olur. Ancak önlem almak için birkaç önemli noktanın altını çizelim.
Dolandırıcılıklar genelde sosyal medya üzerindeki abartılar ve sahte reklamlar ile yapılır. Bunlara dikkat ederek ilerlediğiniz takdirde rug pull tuzağına düşme şansınız da azalacaktır.
Yeni çıkan projelerin de rug pull dolandırıcılığı olma riski de vardır. Bu nedenle bir proje, henüz yeni ortaya çıkmışken yatırım yapmanızı önermeyiz. Yeni çıkan ve kaynağını bilmediğiniz kripto projelerinden kaçınınız.
Çok erken yatırım yapmamanızın çeşitli avantajları da olacaktır. Bu sayede proje ve ekip hakkında araştırmalar yapmaya vaktiniz olur. Yatırım yapana kadar projenin alım satım faaliyetlerini ve tokenı da inceleyebilirsiniz.
Zincirleme Popülerlik (Hype Train) ve İnternet Medyasının Etkileri
Popüler sosyal medya platformlarının birkaçı, kripto hakkında bilgi edinmek için ilk kaynaklardır. X (eski adıyla Twitter), Discord, Telegram ve Warpcast gibi platformlar, önde gelenleridir.
Rug pull dolandırıcılığı yapan proje kurucuları, bu platformları özenli ve düzenli olarak kullanır. Bunları kullanırken ki amaç da yalanlarına kullanıcıların inanmasını sağlamaktır.
Günümüzde sosyal medyada kampanya süreçleri iyi yönetilirse, bir “hype” yaratabilir. Bu tarz kampanyalar büyük bir gelir getirebilir. Bu yüzden bunları oluşturmak için harcanılan bütçe çok da fazla görülmez. Bu yüzden dolandırıcılık ve sahte bilgi yayma gibi kampanyalara rastlamanız mümkündür.
Sosyal medya üzerindeki sahte kripto tanıtımlarında sıkça denk gelebileceğiniz vaatler vardır. Örneğin yüz kattan fazla kazanç sağlama garantisi! Elbette bu tür kazançları sağlayabileceğiniz en iyi kripto STO’ları ve projeleri vardır. Ancak bu kolay değildir.Dikkat etmeniz gereken en önemli hususlardan biri hype trenine dönüşen aldatıcı vaatlerdir.
Ön Satış Bitmiş Ama Lansmandan Sonra Proje Ekibi Sessiz Kalmış
Kripto projelerini değerlendirirken atmanız gereken birkaç önemli adım mevcuttur. Bu adımlar sayesinde karşınıza çıkan rug pull dolandırıcılığı tuzaklarına düşmezsiniz.
Projeler hakkında araştırma yapmak için topluluk kanallarına ve gruplarına göz atmanız önerilir. Mesela Telegram veya Discord grupları arayabilir ve bunları inceleyebilirsiniz. Bu tarz platformlar genelde kilit bilgileri içerir. Size projeyi değerlendirme şansı verir.
Girdiğiniz topluluk gruplarında etkileşim kalitesi ve sıklığına dikkat etmeniz gerekir. Proje ile ilgili güncelleme ve duyurulara erişmeniz can alıcı öneme sahiptir. Geliştiriciler ve proje ekibi, buradan yatırımcılara ulaşmalı ve bilgiler aktarmalıdır.
Bilgiye erişmeniz projenin başarısı ve bağlılığını değerlendirmeniz açısından mühimdir. Etkileşimler ve güncellemeler düzenli olarak sağlanıyorsa olumludur diyebiliriz. Bu, projenin aktif bir şekilde devam ettiğinin göstergelerindendir. Ancak tam tersi bir durumda projeden kaçınınız.
Proje ekibi, uzun süren bir sessizliğe bürünebilir. Sürekli ve anlamlı bir etkileşim olmaması bir tehlike göstergesidir diyebiliriz. Kripto gibi hızlı hareket eden piyasaların gereksinimlerinden biri etkileşimdir.
İletişim eksikliği veya topluluğa ilgi göstermeme, ekiplerin başlıca problemlerindedir. Bu tarz problemler genel sorunlara işaret eder. Sunulan vaatlerin geç yerine getirilmesi veya hiç uğraşılmaması da sorunlar arasındadır.
Topluluk grupları bazen sadece ilk yatırımcıları çekmek için ortaya çıkarılabilir. Rug pull dolandırıcılığı yapanlar heyecan yaratmak için bunu yapar. Yeterli yatırım sağlandığında birden yok olabilirler. Aniden oluşan bir sessizlik bir “exit scam” olabilir.
Günlük hayatta da olduğu gibi güçlü ve şeffaf iletişime kripto topluluklarında da ihtiyaç duyulur. Böylece herhangi bir projenin resmi ve uzun vadeli başarısı için temeller atılır.
Likidite Havuzundaki Yatırımların Aniden Çekim Yapılması
Merkeziyet borsalar (DEX) üzerinde işleme açık tokenlar, likiditeye ihtiyaç duyar. Bu yüzden likidite havuzları mevcuttur. Hatta rug pull projeleri bile likidite çekimi yapılana kadar havuza sahip olur. Çünkü likidite havuzu, işlemler için bir fon kaynağıdır.
Yepyeni bir coin sadece birkaç bin dolarlık bir havuzla işlem görmeye başlayabilir. Yatırımcı kitlesi herhangi bir tokenı ETH veya SOL ile elde edebilir. Bu işlemler yapıldıkça likidite havuzu büyüyecektir. Bu da tokenın daha çekici görünmesini sağlar fakat bu her zaman gerçek olmaz.
Rug pull dolandırıcılığı için oluşturulan projelerin çoğu yüzde elli oranında bir karışıma sahiptir. Yani yarısı dolandırıcılık tokenı, diğer yarısı da ETH veya SOL tokenlarından biridir. Dolandırıcılığın yapılmasına da bu yardımcı olur.
Proje sahipleri, dolandırıcılık anında ETH veya SOL olan yarıyı çeker. Geriye kalan değersiz rug pull tokenı kullanıcılara bırakılmıştır. Ancak, bahsettiğimiz gibi, artık “değersiz” olduğu için hiçbir işe yaramaz. Çünkü çalınan likidite olmadan kullanıcılar, bu tokenları değersiz olmaktan kurtaramaz.
Kendinizi ve paranızı korumak için güvenilir tokenlar aramalısınız. Bu nedenle likiditesi olan tokenları tercih etmeniz tamamen doğru olacaktır. Bu tokenların değerinin artacağı garanti olmasa da alım satım güvencesi vardır.
DEX havuzları, zaman kilitli akıllı sözleşmeler kullanır. Bu sözleşmeler, likidite havuzunun hemen kapatılmayacağını garanti eder. Likiditesi olan tokenları seçmeni diğer avantajı da budur. Ancak tabii ki yine de uyanık olup dikkat etmek gerek.
Likiditelerin kilitlenmiş ve kilitlenmemiş olduğunu kontrol etmek için bazı web siteleri de mevcuttur. Dexscreener ve Dextools gibi online araçlar, bunun için hizmet vermektedir. Örnek olarak; WIF/SOL çiftinin 19 milyon dolarlık kilitlenmiş likiditeye sahip olduğu gösterilmektedir.
Likiditenin kilitli olması, alım satımın devam edebileceği konusunda güven veriyor diyebiliriz. Ancak bu durum, kesinlikle WIF coinin fiyatının yükseleceğini garanti etmemektedir. Sadece alım veya satım işlemlerini sürdürmeyi garanti eder.
Son Zamanların En Büyük Rug Pull Dolandırıcılığı Örnekleri
Çeşitli merkeziyetsiz borsalar üzerinde sürekli ve farklı türde dolandırıcılıklar meydana gelir. Her gün rug pull dolandırıcılığı görebileceğiniz bu borsalara UniSwap ve Jupiter örnektir. En son meydana geldiği iddia edilenlerden biri JUP token yumuşak rug pull diyebiliriz.
En iyi merkeziyetsiz kripto para borsaları (DEX) üzerindeki bu dolandırıcılıkları bir kenara bırakalım. Tüm dünyada ses getiren birkaç rug pull örneğini detaylarıyla aktaralım. Bu dolandırıcılıkları inceleyerek rug nedir ve rug pull nasıl yapılır sorularını cevaplayabildik.
Dolandırıcı
Pazar
Token
Dolandırıcılık Türü
Miktar (Yaklaşık)
Aktif Tarih (Yaklaşık Süre)
OneCoin
Blockchain
$ONE
Sert Rug Pull
4 milyar dolar
2014 – 2016 (2 Yıl)
Thodex
DeFi ve DEX
$THODEX
Yumuşak Rug Pull
2 milyar dolar
2017 – 2021 (4 Yıl)
AnubisDAO
DeFi
$ANKH
Sert Rug Pull
60 milyon dolar
2021 (24 Saat)
Squid Game
DEX
$SQUID
Sert Rug Pull
3.3 milyon dolar
2021 (10 Dakika)
Mutant Ape Planet
NFT
$MAP
Yumuşak Rug Pull
3 milyon dolar
2021- 2023 (2 Yıl)
Olmayan Kripto Parasını Bitcoin’e Rakip Gösteren OneCoin
Takvimde tarih 2014’ü gösterdiğinde Bitcoin’e rakip bir kripto piyasaya sürüldü. OneCoin, büyük bir kitleyi kendine çekti ve her yerde sözünü ettirdi. Öyle ki; büyük bir kitle, OneCoin’in Bitcoin’den daha değerli olacağına inanmıştı.
Henüz rug pull dolandırıcılığı olduğu bilinmediği için iddialar bunlarla da kalmadı. Resmen bir devrime imza atacağı öngörülen OneCoin ortadaydı. Tokenın, kriptolar alemini baştan aşağı değiştireceğinden söz edildi.
Uzmanların düşünceleri aynı görüşte değildi. 2015’e ayak bastığımızda bazı düzenleyici kurumlar, projenin bir Ponzi şeması olabileceğini belirtti. Uzmanlar da bu fikrin arkasındaydı. Yapılan bu erken öngörüler görmezden gelindi.
OneCoin, tam bir sene sonra; 2016’da, ikinci en büyük kripto para birimi durumuna geldi. Ancak onu özellikle aldatıcı yapan bir durum da buydu. Herkesin OneCoin’i resim sanması çok önemli bir avantajdı.
Madencilik yaparak elde edildiği şeklinde tanıtımlar ile piyasayı kasıp kavurmuştu. Tokenın çok iyi yapılandırılmış bir satış ağı vardı. Bir de çok yoğun ve agresif bir pazarlama stratejisi söz konusuydu.
Mining yapıldığı iddia edilen bu coinler, aslında hiç var olmadı. Durum böyle olduğu gibi OneCoin’in blockchaini de yoktu. Ancak proje, tokenın normal bir kripto para birimi gibi işlem görmesini sağladı.
Aslında OneCoin’in kapaklı dolaplarla yaptığı iş çok daha farklıydı. Sıkça rast geldiğimiz viral kişi ve kurumlar gibi “sözde” eğitime dayalı içerikler satıyordu. Zaten milyarlarca dolar parayı da buradan elde ettiler. Bu noktada rug pull dolandırıcılığı şüpheleri gittikçe arttı.
Binlerce kişi bunun çok katlı pazarlama (MLM) tarzı bir Ponzi şeması olduğunun farkındaydı. Kripto para uzmanları, bunu da dile getirmekten geri kalmadılar. Söylendiği gibi karlar, her yeni yatırımcıyla beraber sağlanıyordu. Yani ortada gerçek bir ürün veya hizmet yoktu.
Zaman geldi çattı ve bir gün OneCoin çöktü. Bu şekilde, dünyanın dört bir tarafından milyonlarca yatırımcı dolandırıldı. Ellerinde hiçbir şey kalmadı ve mağdur olarak sadece izlediler. Böylece OneCoin, tarihin en büyük kripto para soygunu olarak defterlere yazıldı.
Kullanıcılarının Yatırımlarını Birden Yok Eden Thodex
Merkeziyetsiz platformlar oldukça önemli avantajlara sahiptir. Ancak sistemin erişilebilirliğinden ötürü kötü emelli taraflar için de uygundur. Bu yüzden dolandırıcıların çoğu, DeFi ve DEX’ler ile sahtekarlık planlarını yaparlar.
DeFi ve DEX dolandırıcılarından en ünlüsü Thodex’tir. Bunu, rug pull dolandırıcılığı olmayan, ancak çok andıran bir örneğe benzetiyoruz. “Tosuncuk” lakaplı Mehmet Aydın’ı hatırlarsınız.
Mehmet Aydın, Çiftlik Bank girişimi ile ülkeyi kasıp kavurmuştu. İşte onun gibi Thodex de Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük dolandırıcılıklarından birisidir. Çalınan miktarın çok daha fazla olduğunu düşünürseniz bu daha da büyük bir dolandırıcılık diyebiliriz.
Thodex’in CEO’su Faruk Fatih Özer, iki milyar dolardan fazlasına gözünü koydu. Paranın tamamını alıp kayıplara karıştı. Bu 2 milyar dolar, kullanıcıların Thodex hesaplarında yer alan yatırımlarıydı.
Kurucu, 30 Ağustos 2022’de Arnavutluk’ta yakalandı. Mahkeme kararıyla tam 11 bin yıl hapis cezası aldı ve şu anda cezasını çekiyor.
13.500’den Daha Fazla Ethereum’u Alıp Kaçan AnubisDAO
Kriptoda rug pull dolandırıcılığı ve türevleri 2021 yılında tavan yaptı. Sürekli harekette olan dolandırıcılar DeFi’yi kullanarak emellerine erişti. AnubisDAO, bunlar arasından en çok sahne alanlardan biri oldu.
AnubisDAO, merkeziyetsiz (decentralized) bir kripto para birimi olarak tanıtılmaya başlandı. En çok ilgi çekenlerden birisi olduğu için toplanan yatırım miktarı da oldukça yüksekti. Hatta bu, whitepaper, yani teknik döküman sunulmadan yapıldı.
Günümüzde olsa kimse teknik dökümanı olmayan bir projeye yanaşmayacaktır. Ancak takma isimlere sahip AnubisDAO ekibi şanslıydı. Herkes teknik döküman olmamasını göz ardı etti. Aslında bu, dolandırıcılığa dair büyük bir işarettir.
Projedeki şeffaflık eksikliği de had safhadaydı. Oldukça hevesli olan kripto yatırımcıları projeye hemen katılmak istedi. Proje, likidite havuzunda toplamda 13.500’den ETH’ye sahip oldu. O dönemde bu miktar milyonlarca dolar değerindeydi.
Yatırımlar yapıldı ve fon bu ulaşılması çok zor miktara ulaştı. Ancak bundan kısa bir süre sonra likidite miktar hızlıca ortadan kayboldu. Böylece yatırımcıların elinde beş kuruş dahi kalmadı.
AnubisDAO, binlerce kişiyi dolandırdırarak herkese kripto dolandırıcılığını bir kez daha hatırlattı. 2021 yılının en büyük rug pull dolandırıcılığı olarak tarihe geçti.
Popüler Diziden Esinlenen 3 Milyon Dolarlık Squid Game Token Vurgunu
Netflix, 2021 yılına geldiğimizde Squid Game adında bir dizi yayınladı. Dizi, tüm dünyada adından söz ettirdi ve piyasayı kasıp kavurdu. Her yerde çeşitli videolara, ürünlere ve hatta benzer yarışmalara ilham kaynağı oldu. Tabii, dolandırıcılar da durur mu?
Diziden ilham alan bir ekip, atıfta bulunarak SQUID tokenı piyasaya sürdü. Hayran topluluğunun da ilgisini çeken token, SQUID/BNB işlem çiftinde çığ etkisi yarattı. Tam 3.3 milyon dolar değerinde bir likidite havuzu oluştu.
Sadece birkaç saat gibi bir sürede hızla yükselen token astronomik seviyelere ulaştı. Tabii daha da fazla yatırımcı bunun etkisinde kaldı. Para kazanmak isteyenler hemen token için yatırıma yöneldi. Bu da tüm piyasada coin meşruymuş gibi bir izlenime sebep oldu.
Spekülasyon ve heyecandan etkilenen hayran kitlesi de tokena denk geldiler. Sosyal medyada çığ gibi büyüyünce doğal olarak ücretsiz bir tanıtım yapılmış oldu.
Proje sahipleri token alım satıma açıldıktan sonra harekete geçti. Sadece 10 dakika gibi bir sürede tüm likiditeyi çektiler.
SQUID coin, 2021’in en büyük 3 rug pull dolandırıcılığı arasına girdi. Bu olaydan sonra meme coin satın alma riskleri gündeme düşmeye başladı.
Piyasadaki En Büyük NFT Rug Pull Dolandırıcılığı Olan Mutan Ape Planet
NFT piyasası, son yıllarda hızla popülariteye sahip oldu. Tabii, durum böyle olunca dolandırıcılık açısından da CeFi ve DeFi’nin gerisinde kalmadı. NFT’de de birkaç yüksek rakamlı rug pull dolandırıcılığına şahit olduk.
NFT dolandırıcılıkları arasında en çok dikkat çekeni Mutant Ape Planet idi. Bu proje, NFT sahiplerine özel ayrıcalıklar vaat ediyordu.Vaatler arasındaki ödüller ve uzun vadeli faydalar çok cezbedici görünüyordu.
Diğer NFT projelerine karşın bu farklılık da birçok yatırımcıyı kendine çekti.
Projeyi geliştiren 25 yaşındaki Fransız Aurelien Michel projeyi terk etti. Lansmandan kısa bir süre bunu yaparak yaklaşık 3 milyon doları kontrolü altına aldı. Yapılan bu rug pull dolandırıcılığı ile NFT topluluğu şoka uğradı.
Yaşanan olaylardan sonra geliştirici, mahkeme karşısına çıktı. Dolandırıcılıkla suçlandı, suçunu kabul etti ve cezasına razı oldu. Tüm bu yaşananlar en iyi NFT oyunları ve projelerine yatırım yapmak isteyenleri düşündürdü.
Yaşananlar, fazla bilinmeyen NFT tokenlara yatırım yapmak isteyenlere bir uyarı niteliğindeydi. En umut verici girişimlerin bile dolandırıcılık olabileceği bu olay ile gözler önüne serildi.
Kaçınılması Gerektiğini Gösteren Rug Pull Dolandırıcılığı İşaretleri
Rug pull dolandırıcılıklarını fark etmenin çeşitli yolları vardır. Genelde yumuşak rug pull, sert rug pulllara göre daha zor fark edilir. Bunun sebebi yumuşak rug pullların proje lansmanı tamamlandıktan sonra gerçekleşmesidir.
Sert rug pulllarda likidite anında çekilmektedir. Tam tersine yumuşak rug pulllarda fonlar zamanla yavaş bir şekilde çekilmektedir. Projenin sessizce terk edilmesi de bir yumuşak rug pull işaretidir. Rug pullların hemen fark edilmediği durumlarda bile çeşitli işaretler vardır.
Sorun teşkil eden bu durumlardan biri şeffaflık eksikliğidir. Token açık değil de kapalı kaynak kodlu ise bu, bir rug pull girişimi olabilir. PHIL token, buna güzel bir örnektir. Çünkü kapalı kaynak kodlu olması, üçüncü taraf denetimlerinin önüne geçer.
Potansiyel güvenlik sorunları ve dolandırıcılık kontrolleri yapılamaz durumda olur. Yani yatırımcılar yatırım yapmak istedikleri tokenı değerlendiremez. Tokenın resmiyetini veya güvenliğini açığa çıkarmak zor olabilir.
PHIL token örneğinde de görüldüğü gibi likidite sessizce çekiliyor olabilir. Böyle bir rug pull dolandırıcılığı durumunda yatırımcılar risktedir. Sahip olduğu coinleri alıp satamaz hale gelir.
Benzer şekilde, token üzerinden daha önce yapılan işlemler de şüpheli durumdadır. Böyle bir durum tokenın gerçekten değer artırmaya hazırlandığı mesajını verebilir. Ancak aynı zamanda bu, bir rug pull hazırlığı da olabilir.
Proje ekibi ve geliştiriciler ne yapıyor olursa olsun görülen hareketler risk içerir. Bu, yeni bir token oluşturma denemesi ya da rug pull hazırlığı olabilir. İşte, bu tür yumuşak rug pulllarda yatırımcılar oyalanmaktadır.
Gelişmeler ve güncellemelerin olacağı her zaman sunulan klasik vaatlerdendir. İşlem ne olursa olsun, sonuç genelde hep aynı olacaktır. Bu yüzden yumuşak rug pull üzerine inceleme yapmak oldukça önemlidir. Çünkü tespit edilmesi daha zordur.
Şüpheli satım işlemleri uzunca bir süre boyunca gerçekleştirilebilir. Tespit edilmediği takdirde de yatırımcıların kendilerini koruması zor olacaktır. Finansal kayıplar oldukça olasıdır.
Kilitsiz Likidite Tehlikesi: Rug Pull’lara Açık Bırakılmış Bir Kapı
Merkeziyetsiz borsalar üzerinden işlem gören tokenlar likidite havuzuna ihtiyaç duyar. Bu tokenların piyasaya sürülüp alım satım işlemlerine dahil olabilmesi buna bağlıdır.
Kilitli olmayan bir likidite, geliştiricilerin aniden çekim yapabilmesi için bir fırsattır. Bu gerçekleşirse bütün işlemler durur ve satış yapılamaz. Kayıpların birincil nedeni budur.
Kilitlenmiş likidite, havuzdaki yatırımların belirli bir süre boyunca güvende olmasını sağlar. Proje ekibinin aniden çekim yapması önlenmiş olur. Yatırımcıların değersiz tokenlarla baş başa kalması önlenir.
Denetim Yoksa Güvence de Yok: Dış Denetimler Neden Önemli?
Çeşitli online denetim araçları (Dexscreen gibi) güvenliği doğrulama amaçlı hizmet verir. Bunlar, harici denetim kaynaklarına bağlantı sağlar. Rug pull dolandırıcılığı ihtimaline karşı coini incelemeye tutar. Ancak bu araçlar tokenların ekosistemlerini incelemez.
Tokenların bağlı olduğu DeFi uygulamaları ve sözleşmeleri de araştırmak gerekir. Güven kazanmış bağımsız bir şirketin denetim yaptığından emin olmalısınız.
Yapılan denetim ve incelemeler, güvenlik doğrulaması niteliğindedir. Olası açıkları ve suistimal edilme risklerini azaltmaya yarar.
Kapalı Kaynak Kod: Göremediğiniz Gizli Riskler
Tokenların açık kaynak kodlu olması son derece önemlidir. Eğer bir token kapalı kaynak kodlu ise denetleme yapılamaz. Üçüncü taraflar engellenmiş olur.
Kaynak koda erişim sağlanamaz ise kötü amaçlı fonksiyonlar tespit edilemez. Kapalı kaynak kod, bir şeffaflık eksikliğidir. Rug pull dolandırıcılığı olasılığını artırır.
Satım İşlemlerine Kısıtlama: Çıkış Stratejilerinizi Bozan Tuzaklar
Tokenlar, varlıkları satma eğiliminin önüne geçmek ister. Bu yüzden satışı kısıtlayan mekanizmalara başvurabilir. Bahsedilen kısıtlamalar alım yaptıktan sonra satmayı geciktirebilir. Soğuma dönemlerini bekletebilir veya sadece beyaz listeye sahip olabilir.
Beyaz liste sadece belirlenmiş adreslerden satış yapılmasına izin verir. Bazı tokenların her alım ve satımından vergi de alınabilir. Tabii ki bu vergi de doğrudan proje ekibine gider.
Çeşitli türde caydırıcı sistemler yatırımcıları tuzağa düşürmek amaçlı olabilir. Pozisyon kapatmayı zorlaştırır. Bu nedenle fiyat düşüşlerine ve manipülasyonlara karşı savunmasız bırakır.
Bilinmeyen Ekiplerin Riski: Projenin Arkasında Kim Var?
Takma isimler, kripto para dünyasında yaygındır. Ancak bazen bu şeffaflıkla ilgili bir risk olabilir. Proje ekibinin bilinen ve doğrulanabilen kişiler olması güvenliği artırır. İsterseniz kripto para güvenli mi, yazısına da göz atıp detayları öğrenebilirsiniz.
Bir kripto projesi, bilinmemiş ekip veya ekipler tarafından yönetiliyorsa bunlardan kaçınınız. Çünkü işlerin kötüye gittiği bir zamanda sorumlu bulmak can alıcı bir noktadır. Tokenın ve projenin arkasındakileri bilmek her zaman bir artıdır.Yatırımcılar, ekibi bildiği takdirde güvenleri de artacaktır. Keza rug pull dolandırıcılığı tuzağına düşmek istemezler. Deneyimsiz geliştiricilerin başlattığı işlere yatırım yapmak da riskli görülebilir.
Gerçek Olamayacak Kadar İyi: Hayal Ürünü Getiriler ve Sonuçları
Projelerin sunduğu getiriler aşırı yüksek veya makul görünse de bunların kaynağı araştırılmalıdır. Sürdürülemeyen yüksek getirilerin taktik olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Bu, sıkça karşınıza çıkabilecek yaygın bir tuzaktır.
Aşırı yüksek getirilerin kaynağı tükendiği anda tokenın fiyatı ani bir çöküşe doğru yönelecektir. Hatta gerçekçi görünen getiriler de sürülebilir bir modele dayanmalıdır. Bunun aksine bir durum varsa, tehlike çanları çalıyor demektir.
Rug Pull Dolandırıcılığı Yasal mı?
Rug pull dolandırıcılığı olarak adlandırdığımız olaylar hem yasadışı hem de yasaldır. Bu, size biraz kafa karıştırıcı gelebilir. Öyleyse; hemen detaylarıyla konuya açıklık getirelim.
Her geçen gün artan rug pull, yatırımcılara büyük maddi kayıplar yaşatmaktadır. Ancak yumuşak (soft) rug pull, çoğu zaman yasadışı eylemler değildir.
Rehberimizde bahsettiğimiz gibi; yumuşak rug pull’lar, yavaşça gerçekleşir. Fonlar, geliştirici ekip tarafından yavaşça çekilir. Bu, doğrudan bir dolandırıcılık olarak değerlendirmeye alınamaz.
Sert rug pull’lar ise yatırımcıları bilerek yanıltır ve baştan böyle planlamıştır. Likiditenin sahtekarca boşaltılması ile eyleme geçer. Bu, yasalara göre; kasten işlenen bir dolandırıcılıktır. Cezai yaptırımlarla sonuçlanabilir.
Günümüzde yetkililer, kriptoda dolandırıcılık ve sahtecilik üzerinde daha çok çalışmaktadır. Örnek verecek olursak; 2022 yılında iki kişi, bir NFT rug pull dolandırıcılığı nedeniyle suçlu bulundu. Bu dolandırıcılık, yatırımcılara 1.1 milyon dolar kayıp yaşattı.
Dolandırıcılık, Frosties NFT koleksiyonu ile başlatıldı. NFT’leri alanların bir metaverse oyununa özel erişim sağlayabilmesi vaat edilmişti. Bunun yanında, başka faydalardan da söz edildi. Ancak, bu vaatler gerçekleşmediği gibi proje fonları da çeşitli cüzdanlara aktarıldı.
Rug pull dolandırıcılıklarının birkaçı hukuki müdahele ile karşı karşıya kalmıştır. Ancak buna rağmen bu vurgunların çoğu cezai işleme tabi tutulmuyor. Çünkü likidite havuzları hem en kötü hem de en iyi merkeziyetsiz kripto para borsaları üzerinde yer alır. Bu yüzden dolandırıcıların takip edilmesi oldukça zordur.
Borsaların ve platformların merkeziyetsizliği, herkesin erişebilmesine olanak tanır. Bunun yanında token oluşturma ve pazarlama da kolaydır. Ancak bir yandan da dolandırıcılık gibi olumsuz yönlere de sahiptir.
Denetim eksikliği ve erişilebilirlik kötü niyetli taraflar için eşsiz bir nimettir. Sonuç olarak bu tokenların bir çoğu rug pull dolandırıcılığı ile sonuçlanıyor. Geliştiriciler yatırımcılardan parayı toplayıp likidite ile ortadan kayboluyor.
Sonuç
Kriptoda rug pull dolandırıcılığı ile milyonlarca yatırımcı aldatılmaktadır. Rug pull nasıl yapılır sorusunun yanıtını bilmeyenler, tuzağa düşmektedir. Kısaca; yatırımcılardan fon topladıktan sonra likiditenin çekilmesi ile yapılır.
Zamanla ve yavaş çekimlerle yapılan dolandırıcılık, Yumuşak (Soft) Rug Pull’dur. Likidite, tek seferde ve aniden çekilirse bu, Sert (Hard) Rug Pull adıyla anılır.
Rug pull, geliştirici veya kurucu proje ekipleri tarafından eyleme getirilir. Son yılların en çok konuşulan rug pull dolandırıcılıkları OneCoin, Thodex ve Squid Game’dir.
Karşınıza çıkabilecek rug pulllar, yumuşak veya sert rug pull olabilir. Unutmamalı ki iki durumda da dolandırıcılık işaretleri olacaktır.
Rehberimizden edindiğiniz bilgilerle projeleri değerlendirebilirsiniz. Bu bilgiler ışığında rug pullu kolayca anlayabilirsiniz.
Herhangi bir projeye yatırım yapmadan önce yeterli araştırmaları yaptığınızdan emin olun. Projeleri oluşturan geliştiriciler, topluluk veya ekip hakkında detaylı bilgi edinin. Tuzağa düşmeniz halinde finansal kayıplarınız geri getirilemeyebilir.
SSS
Rug ne demek ve Rug pull nedir?
Rug kelimesi “kilim”, pull kelimesi ise “çekmek” demektir. Yani “Rug pull” terimi, “birinin ayağının altından kilimi çekmek” anlamına gelir. Türkçe dilinde “birinin ayağını kaydırmak” veya “desteğini çekmek” olarak kullanılmaktadır.
Rug pull nasıl yapılır?
Rug pull, bir tokenın ön satışa sunulması ve tanıtılması ile başlar. Yüksek miktarda fon toplandıktan sonra proje lansmanı tamamlanır. Bundan sonraki adım, rug pull teriminden gelen ana eylem olan likidite çekimidir.
Proje ekibi, likiditeyi çekip ortadan kaybolur. Sert rug pullda geliştiriciler, lansmandan kısa bir süre sonra likiditeyi aniden çeker. Yumuşak rug pullda ise likidite belirli bir süre içinde yavaşça çekilir.
Rug pull dolandırıcılığı nasıl anlaşılır?
Rug pull dolandırıcılıkları çeşitli işaretlere sahiptir. Bunları değerlendirerek dolandırıcılık olup olmadıklarını anlamanız mümkündür. Proje ekiplerinin bilinmemesi, kapalı kaynak kod, kilitsiz likidite ve gerçekçi olmayan getiriler bunlar arasındadır. Ayrıca satış kısıtlamaları ve denetimsizlik de başlıca işaretlerdendir.
Rug pull yasadışı mı?
Hem hayır hem de evet. Rug pull iki çeşide ayrılmıştır. Yumuşak (soft) rug pull, çoğu zaman yasadışı olarak değerlendirilemez. Bunun çeşitli sebepleri vardır. Proje gidişatı ve likidite çekim sıklığı bunun sebepleri arasındadır.
Yumuşak rug pull, bazen planlanmamıştır ve proje başında geliştiriciler tarafından düşünülmemiştir. Yani başta iyi niyetli olan bir proje, yumuşak rug pulla dönüşebilir.
Sert (hard) rug pull ise çoğu zaman yasadışıdır. Sert rug pull planlanmıştır ve proje ekibi, baştan beri bunu düşünmektedir. 2022’de, NFT dünyası ile beraber bunun bir örneği yaşanmıştır. Ancak merkeziyetsizlikten dolayı bu eylemi gerçekleştirenler her zaman ciddi cezalar almamaktadır. Failleri takip etmek ve bulmak oldukça zordur.
Kriptoda honeypot ne demek? Rug pull ile farkı ne?
Kriptoda honeypot, dikkatsiz yatırımcıları çekmek için ayarlanmış yanıltıcı akıllı sözleşmelerdir. Yatırımcılar, yüksek kazanç ve özel hizmet vaatleriyle tuzağa düşürülür. Karlı bir yatırım fırsatı gibi görünecek şekilde tasarlanmıştır.
Rug pull da honeypot ile benzer özelliklere sahiptir. Kullanıcılar, rug pull ile de yüksek kazançlar gibi vaatlerle tuzağa düşürülür. Tokenı veya NFT’yi satın alarak likidite havuzuna yatırım yapmaları sağlanır.
Honeypot ile yatırımcıların finansal varlıkları ayrı ayrı elde edilir. Yani A kişisi tuzağa düştüğünde maddi kayıp yaşar. Ancak rug pull dolandırıcılığı ile tüm yatırımcıların yarattığı fon proje ekibi tarafından çalınır. Rug pull’da çoğu zaman, tüm yatırımcılar aynı anda kayıp yaşar.
Referanslar
- Jupiter team faces rug-pull allegations as JUP price plummets (coinmarketcap.com)
- The Crypto Projects Stealing from Their Investors (statista.com)
- Rug Pulls Put 2021 Cryptocurrency Scam Revenue Close to All-time Highs (chainalysis.com)
- ‘Squid Game’-inspired cryptocurrency that soared by 23 million percent now worthless after apparent scam (washingtonpost.com)
- Nonfungible Token (NFT) Developer Pleads Guilty to an International Scheme to Defraud NFT Purchasers (justice.gov)
- Two U.S. men arrested for $1 mln non-fungible token ‘rug pull’ scheme (reuters.com)






