Kripto Para Türleri Nelerdir? Detaylı İnceleme

2009’da Bitcoin’in piyasaya sürülmesiyle dünya değişti. Ancak, kripto paraların bu denli hızlı büyüyeceğini ya da bu kadar fazla kripto para türünün ortaya çıkacağını tahmin edememiştik.

Peki dijital ekonomi hızla geliştikçe ortaya çıkan bu kripto para türleri nelerdir? Bugün, neredeyse 10.000 kripto para birimi var ve bunlardan birçoğu zamanla yok oldu.

Bu yazımızda, farklı kripto para türlerini ve öne çıkan projelerin diğerlerinden nasıl ayrıldığını inceleyeceğiz. Kripto para türleri nelerdir öğrenmek ve Bitcoin, Altcoin, NFT gibi seçenekler arasındaki farkları keşfetmek için rehberimize katılın.

Dijital dünyanın farklı yatırım fırsatlarını öğrenmeye hemen başlayın.

Neden Bu Kadar Çok Kripto Para Var?

Bu kadar çok kripto para olmasının temel nedenlerinden biri, coinler ve tokenlar arasındaki farktan kaynaklanır. Tokenlar, kripto piyasasının büyük bir bölümünü oluşturur ve kendi blok zincirlerine sahip değildir. Bunun yerine, başka blok zincirlerinin altyapısını kullanırlar. Bu farkları birazdan detaylandıracağız.

Bitcoin, teorik aşamadan çıkıp aktif olarak kullanılan ilk kripto para oldu. 2008’de yayınlanan Bitcoin teknik dokümanı, 2009’da blok zincirinin hayata geçmesine yol açtı.

2011’de ise Litecoin piyasaya sürüldü. Bu proje, Bitcoin’in kodunun bir çatalıydı ve Bitcoin’in bazı verimsizliklerini, özellikle işlem hızını iyileştirmeyi hedefliyordu. Litecoin, yeni blokları Bitcoin’den dört kat daha hızlı oluşturuyor; Bitcoin’in blok süresi 10 dakika iken, Litecoin’de bu süre 2.5 dakika.

Bu geliştirme teması, diğer projelerde de kendini gösteriyor. Günümüzdeki birçok kripto projesi, mevcut projelerin eksik yönlerini gidermeyi veya yeni özellikler eklemeyi hedefliyor.

Ethereum, yeni özellikler getiren kripto inovasyonlarına güçlü bir örnektir. İlk başta Ethereum, Bitcoin’e benzer konsensüs mekanizması (proof-of-work) kullanıyordu. Ancak Ethereum’un asıl farkı, blok zincirinde çalışan akıllı sözleşmeleri destekleyebilmesiydi. Akıllı sözleşmeler, blok zincir ağında çalışan bilgisayar programlarıdır.

Bitcoin ve Litecoin, daha basit bir işlev olan değer saklama amacıyla kullanılır; bu kripto paralar dijital para birimi olarak hizmet eder. Buna karşılık, Ethereum, ağ üzerinde çalışan uygulamalar geliştirme imkanı sunar.

Bitcoin programlanabilir değildir ve muhtemelen günümüzün akıllı sözleşme platformlarıyla rekabet edemez. Daha fazla işlevsellik sunmak için yeni bir kripto para türüne ve yeni bir blok zincirine ihtiyaç vardı. Bu ihtiyacı karşılamak için Ethereum, 2015’te Genesis Block’unu başlattı.

Ethereum, en büyük akıllı sözleşme platformu olmasına rağmen, hala bazı sorunlarla karşı karşıya. Bunlar arasında ölçeklenebilirlik, yani saniyede binlerce işlem (TPS) gerçekleştirme kapasitesi ve maliyet yer alıyor. Ağda kullanım yoğunlaştığında işlem ücretleri artıyor.

Piyasa, ölçeklenebilirlik ve maliyet sorunlarına çözüm sunan yeni projelerle karşılık verdi. Solana, Polygon ve Cardano, daha fazla işlemi daha düşük maliyetle gerçekleştirebilen yeni nesil akıllı sözleşme ağları olarak öne çıkıyor.

Önde Gelen Akıllı Sözleşme Ağlarının Saniyede Gerçekleştirdiği İşlem Sayısı (TPS):

• Ethereum ~20 TPS
• Solana 45,000 TPS
• Polygon 65,000 TPS
• Cardano 1,000 TPS

Kripto ekosistemi, rekabet ve yenilikle büyürken, aynı zamanda teknolojiyi de paylaşır. Çoğu proje, kodlarını açık kaynak platformlarında yayınlar. Böylece diğer projeler bu kodları kopyalayabilir veya bazı bölümlerini kullanabilir.

Birçok yeni kripto para projesi, mevcut projelerin özelliklerini ve yeteneklerini geliştirmeyi amaçlar. Açık kaynak kodu, bunu mümkün kılar ve aynı zamanda projeyi kullanıcılar için şeffaf hale getirir.

Temel Kavramlar

Şimdi, kripto projelerini daha iyi anlamamıza yardımcı olacak bazı temel kavramları inceleyelim. Bu kavramlar, kripto dünyasındaki farklı yatırım araçlarının nasıl çalıştığını açıklamada ve kripto para türleri nelerdir sorusuna yanıt bulmada kritik bir rol oynar.

Kripto Para Tanımı

Kripto para, güvenliği sağlamak ve kayıtları tutmak için kriptografi kullanan dijital bir para birimidir. İşlemler, dünya çapında yüzlerce veya binlerce bilgisayardan oluşan dağıtık bir defterde saklanır.

Bitcoin ve Ethereum gibi kripto ağları, işlem ücretilerini ödemek için kendi yerel kripto paralarını kullanır. Ancak bu dijital varlıklar, aynı zamanda değer saklama aracı ve hesap birimi olarak da işlev görür.

Kısacası, işlemdeki diğer taraf da onları para olarak kabul ediyorsa, onlar paradır.

Kripto Paralar ve Tokenlar

Kripto paralar ve tokenlar genellikle birbirinin yerine kullanılsa da farklıdırlar.

• Kripto Paralar: Coin, belirli bir blok zincirinin yerel kripto para birimidir. Örneğin, Bitcoin blok zinciri ağının parası bitcoindir. Aynı şekilde ether, Ethereum blok zincirinin yerel para birimidir. Kripto paralar, blok zinciri ağı üzerinde işlem yapmak için gereken para türüdür.
• Tokenlar: Token, sahiplik temsilidir ancak başka bir blok zinciri üzerinde çalışır. Örneğin, Aave token, Ethereum blok zinciri üzerinde proje önerilerine oy vermek için kullanılır. Ayrıca, Aave borç alma ve verme protokolü kullanıcıları için bir sigorta fonu sağlamada da görev alır. Ancak Aave’nin kendi blok zinciri yoktur.

Kripto paraların sayısı on binlerle ifade edildiğinde, bunların çoğunun bağımsız blok zincirler değil, tokenlar olduğunu bilmek önemlidir.

Blok Zinciri: Kripto Paraların Arkasındaki Teknoloji

Blok Zinciri terimi, bloklardan oluşan yapısından gelir. Kripto ağları işlemleri bloklar halinde gruplar. Bu bloklar ana bloğu bir sonraki bloğa bağlayan kriptografik hash — yani şifrelenmiş bir değer — kullanarak zincir oluşturur.

Blok zincirleri, işlemlerin kaydedildiği bir defter (kayıt sistemi) oluşturur ve bu defter, blok zincir ağındaki diğer düğümlere dağıtılır. Örneğin, Bitcoin’in dünya genelinde yaklaşık 53.000 düğümü olduğu tahmin ediliyor ve her düğüm blok zincirinin bir kopyasını barındırır.

Avalanche, Hedera, IOTA ve Kaspa gibi bazı önemli kripto projeleri, geleneksel blok zinciri yerine Yönlendirilmiş Asiklik Grafik (DAG) kullanır. DAG’lar, işlemleri “vertex” adı verilen ayrı gruplar halinde toplar. Bu vertex’ler birbirine bağlıdır ve DAG, işlemleri sıralayıp zamanı takip edebilir.

Ancak blok zincirlerindeki gibi ardışık zincir yapısına sahip değildir. Blok zinciri ya da DAG olsun, kripto ağları işlemlerin kaydını tutar ve bu kaydın binlerce kopyası olabilir.

Kriptoda Merkeziyetsizlik Nedir?

Kriptoda merkeziyetsizlik, merkezi otorite olmayan bir ağ fikrini ifade eder. Bu kavram, kripto para türleri nelerdir sorusunu yanıtlarken coinler ve tokenlar gibi farklı dijital varlıkların işleyişini anlamada da önemli bir rol oynar. Merkeziyetsizlik dört temel alana odaklanır.

• Veri depolama: Blok zinciri üzerindeki işlemler, ağdaki her bir bilgisayarda (düğüm) kopyalanır ve saklanır.
• Doğrulama: İşlemleri doğrulayan düğümler, bağımsız operatörler tarafından yönetildiğinde ağ merkeziyetsiz kabul edilir. Bu operatörlerin ağa aşırı bir etkisi olmadığında, merkeziyetsizlik korunur.
• Yönetim: Merkeziyetsiz projelerde kararlar, bir yönetim ekibi yerine oylama sistemi ile alınır.
• Adil dağıtım: Tokenların büyük kısmı geliştiriciler ve girişim yatırımcılarında değil de, topluluktaysa, bu projeler, merkeziyetsiz kabul edilir.

Tüm kripto ağları tamamen merkeziyetsiz değildir ve bazıları bu yönde çalışmalar yapmaktadır. Örneğin, Cardano, Voltaire dönemi ile merkeziyetsizliğe ulaşmayı hedefliyor.

Altcoinler ve Rolleri

Altcoin, “alternative coin” teriminin kısaltmasıdır ve genellikle Bitcoin dışındaki kripto paraları ifade eder. Örneğin, dünyanın en büyük ikinci kripto para birimi olan Ether, bazıları tarafından hala altcoin olarak kabul edilir.

Kripto topluluğunun çoğu, Ether ve Bitcoin’i ayrı tutar. Geri kalan 10.000’den fazla kripto para, tokenlar da dahil, altcoin olarak değerlendirilir. Bu terim, Bitcoin’e alternatif olan kripto paraları ifade eder.

Örneğin, “altcoin sezonu” Bitcoin’in fiyatındaki yükselişten sonra diğer coin ve tokenlara olan ilginin artması anlamına gelir.En büyük yükselişi gösteren coin ve tokenların çoğu genellikle daha az bilinen kripto paralardır. Hızla değer kazanan önde gelen altcoinler şunlardır:

Bu kripto paraları ve diğerlerini kısa süre içinde daha detaylı ele alacağız.

Kripto Para Tokenları Açıklaması

Tokenlar iki ana kategoriye ayrılır: işlevsel (utility) tokenlar ve menkul kıymet (security) tokenları. Bu tokenlar değiştirilebilir, yani aynı türdeki her token birbirinin yerine geçebilir.

Üçüncü bir kategori olan NFT’ler (değiştirilemez tokenlar) ise sahipliği temsil eder ve her biri benzersizdir.

Utility (İşlevsel) Tokenlar

Utility tokenlar, bir protokol ya da şirketin ürün ve hizmetlerine erişim sağlar.Örneğin, Curve Finance protokolü, likidite sağlayıcılarını teşvik etmek için CRV kullanım tokenını kullanır.

Kripto paralarını likidite (swap) havuzlarına sunan kullanıcılar CRV tokenları kazanabilir. Bu yüzden utility tokenlar, işlevsel tokenlar olarak da adlandırılır.

Bir diğer örnekte, Radiant Capital protokolü, borç verme ve alma platformunda kullanıcıları teşvik etmek için RDNT tokenlarını kullanır. RDNT tokenı için likidite sağlayan kullanıcılar, protokolün gelirinden pay alabilirler.

CRV ve RDNT tokenları yönetişim tokenları olarak da kullanılır. Bu da token sahiplerinin, protokollerde yapılacak değişiklikler için oy verebilecekleri anlamına gelir.

Menkul Kıymet Tokenları

Menkul kıymet tokenı, bir varlık üzerindeki sahipliği temsil eder; örneğin, bir gayrimenkul hissesi veya bir şirket hissesi gibi.

İşlevsel tokenlardan farklı olarak, menkul kıymet tokenları ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) gibi düzenleyici kurumların denetimine tabidir. 2021 yılında, INX, SEC’e kayıtlı ilk menkul kıymet tokenı oldu.

Menkul kıymet tokenları hala başlangıç aşamasında. Ancak birçok kişi bu tokenların işlemleri blok zincirine taşıyarak geleneksel borsa ve diğer finansal piyasaları devrim niteliğinde değiştireceğini düşünüyor.

Başlıca Kripto Para Türleri

Geniş dijital ekosistemde, çeşitli projeler ve kullanım alanları yatırımcıların ilgisini çekiyor. Ancak, piyasada 10.000’den fazla kripto para mevcutken, hangisine yatırım yapacağınızı bilmek zor olabilir. Aşağıda, sizin için başlıca kripto para türleri nelerdir sorusunu yanıtlarken onları birbirinden ayıran özellikleri de özetliyoruz.

Bitcoin (BTC)

Artık herkesin bildiği isim olan Bitcoin, geniş çapta kabul gören ilk kripto para birimidir. Bitcoin ağı, işlemleri güvence altına almak için proof-of-work (PoW) yöntemini kullanır. Bu sistemde, madencilerin bir sonraki bloğu oluşturmak için kriptografik hash çözmeleri gerekir.

Madenci başarılı olduğunda, bloğu oluşturur ve blok ödüllerini kazanır.Bitcoin’in arzı 21 milyon ile sınırlıdır ve çoğu zaten çıkarılmıştır. Ancak, arzın 2140 yılına kadar bu sınıra ulaşması beklenmektedir.

Bitcoin’in sınırlı arzı ve madencilik için gereken enerji, birçok kişinin ona “dijital altın” demesine yol açmıştır.

Ether (ETH)

Ether, Ethereum ağını çalıştıran kripto para birimidir ve bazen “dünyanın bilgisayarı” olarak adlandırılır. 2015 yılında başlatılan Ethereum, akıllı sözleşmeleri etkinleştiren ilk blok zinciri ağıdır. Bu akıllı sözleşmeler, Ethereum Sanal Makinesi (EVM) üzerinde çalışır ve “eğer şu olursa, bu yapılır” gibi şartlı komutlar yürütür.

Ether’in sabit bir arzı olmasa da, son aylarda ETH arzı biraz deflasyonist hale gelmiştir. Ethereum, proof-of-stake (PoS) modelini kullanır ve ağı güvence altına almak için ETH’yi teminat olarak gösterenlere staking ödülleri verir. Aynı zamanda, ağ temel işlem ücretlerini yakar ve bu ücretler geri alınamayan bir adrese gönderilir.

Binance Coin (BNB)

BNB, ilk olarak Binance tarafından işlem ücretlerinden tasarruf etmek için geliştirildi. Ancak zamanla daha büyük bir role sahip oldu. Binance Coin, artık BNB Smart Chain’i destekliyor. Bu ağ, EVM uyumluluğu sağlayan, daha hızlı işlemler ve düşük ücretler sunan Ethereum’a popüler bir alternatif olarak öne çıkıyor.

Ancak, BNB Smart Chain’in Ethereum’dan daha az merkeziyetsiz olduğu düşünülüyor. BNB Smart Chain, Ethereum’un bir milyondan fazla doğrulayıcısına kıyasla yalnızca 56 doğrulayıcıya sahip.

Solana (SOL)

Hız için tasarlanan Solana ağı, Rust programlama dili ile akıllı sözleşmelerin 65.000 TPS’ye varan işlem hızına ulaşmasını sağlar. Solana, “proof-of-history” adı verilen benzersiz bir konsensüs mekanizması kullanır.

2020’de piyasaya sürülmesine rağmen, Solana toplam kilitli değer (TVL) sıralamasında 5. sıraya yerleşti. Yani akıllı sözleşmelere kilitlenen fonlar açısından önemli bir konumda.

Solana’nın toplam arzı sınırlı değil; bunun yerine yıllık enflasyon oranı her yıl değişen bir model kullanır.

Ripple (XRP)

Ripple Labs tarafından geliştirilen Ripple (XRP), düşük maliyetle sınır ötesi para transferleri için oldukça popüler bir kripto para haline geldi.

2016’da başlatılan Interledger Protokolü, RippleNet ağının farklı para birimleriyle uyumlu çalışmasını sağlar. Bu da XRP’yi en çok tercih edilen kripto paralardan biri yapıyor.

Cardano (ADA)

Cardano, Ethereum’un kurucularından Charles Hoskinson tarafından ortaklaşa geliştirildi. Hızlı olmak yerine performansa odaklanan dikkatli bir geliştirme süreciyle bilinir. 2017’de başlatılmasına rağmen, Cardano akıllı sözleşme desteğini ilk kez 2021’de hayata geçirdi.

ADA, Cardano ağındaki işlemleri yürüten yerel kripto para birimidir (ilk programcı Ada Lovelace’in adını almıştır). ADA’nın maksimum arzı 45 milyar token ile sınırlıdır.

Dogecoin (DOGE)

2013 yılında başlatılan popüler Dogecoin, Litecoin’den çatallanarak oluşturuldu, ki Litecoin de Bitcoin’den çatallanmıştı. Ancak, Litecoin ve Bitcoin’in aksine, Dogecoin’in maksimum arzı yoktur. Bunun yerine, her yıl beş milyar dogecoin piyasaya sürülür.

Bu eğlenceli proje başlangıçta bir şaka olarak ortaya çıktı, ancak sevimli Shiba Inu maskotu ve sadık DOGE topluluğuyla kalıcı olmayı başardı.

Başlangıçta bir dogecoin 0.0002 dolardan işlem görüyordu. Eylül 2024 sonunda DOGE, 0.08 dolar ve en yüksek 0.74 dolara ulaşmıştır.

TRON (TRX)

TRON ağı, Ethereum’daki toplam kilitli değerin (TVL) yaklaşık %25’ine sahiptir ve 7.863 milyar dolarlık TVL ile kripto dünyasında en büyük ikinci ağa sahiptir. Karşılaştırıldığında, Ethereum’un TVL’si 32.302 milyar dolardır.

TRON, 2018’de Ethereum tokenı olarak başladı, ancak sonrasında kendi blok zincirini geliştirdi. Günümüzde TRON ağı, dijital içerik endüstrisine odaklanarak internet topluluğu için merkeziyetsiz bir eğlence ekonomisi oluşturmayı hedefliyor.

Tron’un yerel kripto para birimi olan Tronix (TRX), ağı çalıştırıyor.

Tether (USDT)

Tether, ABD dolarının değerini sabit tutmak için tasarlanmış bir stablecoindir ve dünyada en yaygın kullanılan stablecoin olmaya devam ediyor. Tether Operations Limited, her USDT’nin %100 Tether rezervleriyle desteklendiğini garanti ederek bu tokenı piyasaya sürer.

Bu ve benzeri stablecoinler, yatırım amaçlı kripto paralar değildir. Bunun yerine, ABD doları cinsinden yapılan alışverişler için kullanışlı bir ödeme yöntemi olarak işlev görürler. Aynı zamanda, yatırımlar arasında sabit değer koruma aracı olarak da kullanılır.

US Dollar Coin (USDC)

Tether’e benzer şekilde, US Dollar Coin (USDC) de ABD dolarına sabitlenmiştir. Circle, USDC’yi çıkaran şirkettir. Stablecoini 1:1 oranında ABD doları, ABD Hazine bonoları ve Hazine geri alım anlaşmaları gibi nakit eşdeğerleriyle destekler.

Circle, şeffaflığa önem verir ve rezervlerini BlackRock tarafından yönetilen bir fon aracılığıyla korur.

Chainlink (LINK)

Blok zinciri akıllı sözleşmelerinin dış dünyadan veri alması gerektiğinde, güvenilir veri kaynağı olan Oracle’ları kullanır. Chainlink, bu alanda liderdir ve merkeziyetsiz bir düğüm ağıyla akıllı sözleşmeler için gerçek dünya verileri sağlar.

Örneğin, merkeziyetsiz borç verme platformu Aave, doğru çalışabilmesi için Oracle’lara güvenir. Aave, kredi-değer oranlarını belirlemek için bu Oracle’lar aracılığıyla gerçek dünya fiyat verilerini alır.

DAI (DAI)

USDC ve USDT gibi, DAI stablecoin de ABD dolarının değerini takip eder. Ancak DAI, farklı bir strateji kullanır. Merkezi bir kuruluşun rezervleri tutup yönetmesine izin vermez. ETH, wBTC, USDC ve diğer desteklenen kripto paraları teminat olarak gösteren borçlulara DAI verir.

Bu süreç tamamen merkeziyetsizdir. MakerDAO adlı merkeziyetsiz otonom organizasyon (DAO) aracılığıyla MKR token sahipleri tarafından yönetilir.

Uniswap (UNI)

Geleneksel kripto borsaları, USD veya diğer geleneksel para birimleriyle kripto alıp satmaya imkan tanıyan aracılardır. Uniswap ise, aracı bir borsa olmadan kripto paraların takas edilmesine olanak tanıyan önde gelen merkeziyetsiz borsadır (DEX).

Uniswap DEX, UNI tokenını bir yönetişim tokenı olarak kullanır ve bu token sahiplerine platformda önerilen değişiklikler için oy kullanma hakkı verir. İlk olarak 0.4699 dolardan piyasaya sürülen UNI tokenın değeri, 6.03 dolara kadar yükselmiştir.

SSS

Kripto para türleri nelerdir?

Kripto paralar, Bitcoin, Altcoin, Token ve NFT gibi çeşitlere ayrılır. Bitcoin dijital altın olarak bilinirken, Ethereum akıllı sözleşmeleri destekler. Altcoinler daha fazla özellik sunar ve tokenlar genellikle başka blok zincirleri üzerinde çalışır.

Kripto paralar neden bu kadar çeşitlidir?

Kripto paraların bu kadar çeşitli olmasının temel nedeni, coinler ve tokenlar arasındaki farktan kaynaklanır. Tokenlar, kendi blok zincirlerine sahip olmayan ve başka blok zincirlerinin altyapısını kullanan kripto varlıklardır. Farklı projeler genellikle mevcut blok zincirlerinin eksik yönlerini iyileştirmek veya yeni özellikler sunmak amacıyla geliştirilir.

Altcoin nedir ve Bitcoin’den nasıl farklıdır?

Altcoin, “alternative coin” teriminin kısaltmasıdır ve genellikle Bitcoin dışındaki kripto paraları ifade eder. Altcoinler, Bitcoin’e alternatif olarak geliştirilmiş farklı işlev ve özelliklere sahip kripto paraları kapsar. Örneğin, Ethereum, Bitcoin’in aksine akıllı sözleşmeleri desteklerken, Bitcoin daha çok bir değer saklama aracı olarak kullanılır.

Menkul kıymet tokenları nasıl çalışır ve yatırımcılar için ne anlam ifade eder?

Menkul kıymet tokenları, dijital varlıklar üzerindeki sahipliği temsil eder. Gayrimenkul ya da şirket hissesi gibi varlıkların dijital karşılığıdır. Bu tokenlar, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) gibi düzenleyici kurumlar tarafından denetlenir. Yatırımcılara sahip oldukları varlık üzerinde yasal haklar sunar.

Kripto para yatırımında nelere dikkat edilmelidir?

Yatırım yapmadan önce projeleri iyi araştırın. Kripto piyasası dalgalıdır, bu yüzden kaybetmeyi göze alabileceğiniz miktarla yatırım yapın.

Referanslar

• Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi (bitcoin.org)
• Etherscan Blok 0 (etherscan.io)
• Ölü Coinler: Kripto Paraların %50’sinden Fazlası Başarısız Oldu (coingecko.com)
• Global Bitcoin Düğümleri (bitnodes.io)
• Voltaire – Cardano Yol Haritası (roadmap.cardano.org)
• CRV’yi Anlamak (resources.curve.fi)
• Dinamik Likidite (dLP) (docs.radiant.capital)
• INX Limited İzahname Eki (sec.gov)
• İş Kanıtı (Proof Of Work) (developer.bitcoin.org)
• Ultra Sound Money – ETH Arz Değişikliği (ultrasound.money)
• Ethereum Yakım Adresi (etherscan.io)
• BNB Smart Chain Doğrulayıcı SSS (docs.bnbchain.org)
• İstatistikler ve Grafikler – Mainnet Beacon Chain (beaconscan.com)
• Ağ Performans Raporu (solana.com)
• Hard Forklar Hakkında (docs.cardano.org)
• Dogecoin Enflasyonu (dogecoin.com)
• Şeffaflık (tether.to)
• Circle Rezerv Fonu (blackrock.com)
• Maker Yönetim Oylama Portalı (vote.makerdao.com)
• Uniswap Yönetimi (app.uniswap.org)