Dünyanın Dijital Para Birimi Olma Yolunda Yarışı Kim Kazanacak?

___

Keld van Schreven, Londra’nın kripto para ve blockchain yatırım şirketi KR1 plc‘nin genel müdürü ve kurucu ortağıdır.
____

Bitcoin’in çarpıcı inovasyonu, blockchain teknolojisi ve Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC) potansiyeli, merkez bankalarını heyecanlandırıyor. Bununla birlikte, Bitcoin uyuşturucu satıcıları ve para aklayıcılar arasında ün saldığı için de temkinli davranıyorlar.

Bitcoin inovasyonundan sonra, merkez bankalarının harekete geçmesi için katalizörler nelerdi? Tek kelime: Libra. Facebook’un Libra’sı kendi dijital para birimlerini başlatacağını duyurarak dünya çapında merkez bankaları arasında bir paniğe neden oldu. Libra, sadece bir Facebook hesabına sahip olarak iki milyar insanın anında erişim sağlayabildiği küresel kripto haline gelebilir.

Çin Halk Bankası yöneticisi Zhou Xiaochuan,"Libra geleneksel sınır ötesi ticaret ve ödeme sistemini etkileyecek bir konsept geliştirdi,"dedi.

Çin, Libra’yı bir Amerikan ekonomik istilası olarak gördü ve dijital para elektronik ödeme sistemi (DCEP) olarak bilinen kendi dijital para birimi ile hızlı bir şekilde yanıt verdi. Dijital para birimlerinin ilk günlerinde PBoC, Bitcoin gibi varlıkları yasadışı ilan etmedi, ancak yaygın spekülasyonlar ve şiddetli fiyat dalgalanmaları, Çin’i yeni dijital para birimlerinin ilk teklifleri için yasak uygulamaya itti. PBoC, CBDC’yi keşfetmek için özel bir enstüti kurdu. Artık çoğu ödeme Alipay ya da Tencent tarafından işletilen uygulamalar aracılığıyla dijitalleştiği için, Çin CBDC için çok uygun.

Bir ülke ekonomisine işleyen bir CBDC kazandırmanın getirileri çok büyüktür. İngiltere Merkez Bankası‘nın bir araştırması, merkez bankası dijital para birimi işletildiğinde, gayri safi yurt içi hasılada (GSYİH) %3’lük bir artış görüleceğini ileri sürüyor. Bu, büyük bir vergi indirimiyle ekonomiyi destekliyor. İngiltere Merkez Bankası’nın son incelemesi, CBDC’lerin faiz oranları, teşvik ve hesap verilebilirlik açısından birçok faydası olduğunu bildiriyor. Tüm bunlar CBDC’yi oldukça ilgi çekici hale getiriyor.

Porteki esküdosu, Hollanda guldeni, İngiliz sterlini ve ABD dolarının zamanında küresel para birimleri haline geldiği gibi, şimdi sıra dijital para birimine geliyor. CBDC’lerin sıcak gündem maddesi olmasının nedeni budur. Kim kazanırsa kazansın, merkez bankasının bu para birimlerini başlatma hareketini haklı çıkarır. Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg, kendini açıklar ve engellenirken, Çinliler sessizce planlar yapıyorlardı. Amerika ve Çin arasındaki bu gerilim, CBDC’lerle darbe vurma yarışıyla sonuçlandı.

Dünyanın geri kalanı nerede? Aslında, dünyanın büyük merkez bankalarından bazıları kendi para birimlerini geliştirmek için bir araya geliyor. Ülkelerinde merkez bankası dijital para birimi için olası durumları değerlendirmek ve deneyimleri paylaşmak için bir grup oluşturuldu. Örgüt, İngiltere Merkez Bankası, Kanada Bankası, Japonya Bankası, Avrupa Merkez Bankası (ECB), Riksbank, İsviçre Ulusal Bankası ve Uluslararası Ödemeler Bankası‘ndan oluşacak. Dikkat çekici bir şekilde, grupta yer almayanlar Çin Halk Bankası ve evet tahmin ettiğiniz gibi… Amerika. Örgüt kurma büyük bir hareketti. Gerçek şu ki, grup PBoC ve Libra’dan bile daha yavaş hareket edecek ve bu merkez bankalarını geride bırakabilir.

ABD’nin Federal Rezerv Bankası, kendisini CBDC’den büyük ölçüde uzaklaştırdı. Aralık ayında, hazine bakanı Steven Munchin ve Fed başkanı Jerome Powell, ABD’nin yakın gelecekte dijital para birimi oluşturmaya ihtiyacı olmadığı söyledi. Powell, Fed’in potansiyeler faydaları belirlemek için diğer merkez bankalarının çalışmalarını gözlemlediğini söyledi. Hollanda ve Kanada ise daha şüpheci yaklaşıyor. Hollanda merkez bankası ödeme politikası departmanı politik danışmanı Harro Boven, "Altyapının özü, hiçbir partiye yeterince güvenilmemesi gerektiğidir. Ancak, küresel muhasebe biriminin bütünlüğünü korumak için sadece bir merkez bankasına güvenmiyor muyuz?"diyor.

İngiltere’de CBDC’ler hakkındaki tartışma, geçen yıl İngiltere Merkez Bankası Başkanı Mark Carney’in, doların yerini Libra gibi bir CBDC’nin alacağı küresel finans sisteminin elde geçirilmesi için radikal bir öneri sunmasıyla başladı. Avrupa’da, merkez bankası politika yapıcıları kendi CBDC’lerini düzenleme fikrini zaten tartışmışlardı. Avrupa Merkez Bankası’nın başkanı Christine Lagarde, uzun süredir merkez bankalarının finansal içerme, tüketicinin korunması ve ödeme gizliliği gibi, kamuyu hedefleyen değerlerin dikkate alınması gerektiğini savunuyordu. İsveç’te, kısa bir süre önce dijital kronu veya e-kron için pilot ilan eden merkez bankası, CBDC’yi benimsemek için hızla ilerliyor ve "nakitsiz bir geleceğe hazır olmak" için çalışıyorlar.

Peki Bitcoin ve CBDC olmayan kripto paralar, CBDC’ye göre nerede kalıyor? Öncelikle, bu bütün kriptolar için önemli bir destek, ancak buradaki paradoks, ademi merkeziyetçiliği onaylaması ve merkez bankalarından uzak durması. İkincisi, CBDC’ler tüm kripto botlarını kaldıracak ve şüpheciler parmaklıklarından kurtulup kriptoya yatırım yapacaklar. CBDC’ler merkezi olmayan finans (DeFi) için yeni bir patlama yaratacaktır. Yeni CBDC’ler dijitaldir ve DeFi hizmetleri ile çalışarak hacimleri büyük ölçüde artırır. Bitcoin ve diğer büyük kripto para birimleri merkezi olmadığı ve merkezi bir kuruluşa ait olmadığı için, doğası gereği daha güvenilirdir ve Bitcoin, 2008 bankacılık krizine verilen bir yanıttı.

Ancak asıl soru şu: Kime güvenilebilir, Bitcoin gibi merkezi olmayan para birimlerine mi yoksa merkezi olarak kontrol edilen merkez bankası dijital para birimlerine mi?