Content Type: Açıklama

Blockchain dünyasında ölçeklenebilirlik önemli bir sorundur. Rollup nedir sorusu bu nokta da kritik bir önem kazanmaktadır. Rollup çözümleri, blockchain ağlarının daha hızlı, verimli ve ekonomik biçimde çalışmasını sağlayarak ölçeklenebilirlik sorununu aşmayı hedefler.

Rolluplar işlem hızını artırırken gas ücretlerini düşüren, etkili bir Katman 2 ölçekleme çözümüdür. Ethereum gibi yoğun kullanılan ağlarda işlem yükünü hafifletir ve kullanıcı deneyimini iyileştirir.

Bitcoin kapalı bir sistemdir ve yalnızca değer transferine odaklanır. Ancak ikinci ve üçüncü nesil blockchain ağları, bundan çok daha fazlasını sunar. Bu ağlar, merkeziyetsiz uygulamalar (dApp’ler) için altyapı hizmeti sağlar. Böylece geliştiricilere geniş bir ekosistem oluşturur.

Ethereum, akıllı kontratlar sayesinde üçüncü taraf dApp’leri barındırabilir. Bu uygulamalar, Ethereum’un güvenliğinden ve işlem gücünden faydalanarak kendi ekosistemlerini oluşturur. Günümüzde Ethereum üzerinde yaklaşık 5.000 aktif dApp bulunmaktadır. Bazıları yüz binlerce kullanıcıya ulaşmış durumdadır.

Ağdaki kullanım yoğunluğu arttıkça işlem ücretleri yükselir ve tıkanıklık oluşur. İşte tam bu noktada Rollup çözümleri devreye girerek blockchain ağlarını daha hızlı ve verimli hale getirir. Peki, Rollup nasıl çalışır ve neden bu kadar önemlidir?

Hazırsanız bu teknolojiye yakından göz atalım.

Rollup Nedir? – Özet

Rolluplar, belirli bir Katman 2 (L2) ölçekleme çözüm yöntemidir. Ethereum işlemlerini zincir dışında gruplar ve ana ağa yalnızca işlem kanıtlarını gönderir. Bu sayede, Ethereum’un işlem yükü azalır ve ağ daha verimli hale gelir.

Temel amaç, ana ağdaki tıkanıklığı gidermek ve işlemleri daha düşük maliyetle gerçekleştirmektir. İşlemler tek bir blokta birleştirilir ve güvenlik için kritik veriler Ethereum’a kaydedilir. Bu nedenle bu teknolojiye “rollup” adı verilmektedir.

Geleneksel finans uygulamalarıyla rekabet edebilmek için blockchain ağlarının saniyede binlerce işlemi düşük maliyetle sonuçlandırması gerekir.

Ethereum, akıllı kontratlar ve blockchain tabanlı uygulamalar için büyük bir potansiyel sundu. Ancak, yüksek işlem ücretleri ve ağ tıkanıklığı gibi ciddi zorluklarla karşı karşıya kaldı.

Mayıs 2021’de Ethereum’da ortalama işlem ücreti 100 doların üzerine çıktı. Bu maliyet, kullanıcı kitlesini büyütmek isteyen Web3 uygulamaları için sürdürülebilir bir rakam değildi.

Artan ölçekleme ihtiyacı, Katman 2 (L2) çözümlerinin gelişmesini hızlandırdı. L2 zincirleri, Katman 1 (L1) blockchainlerin üzerine inşa edilen ikincil ağlardır. Amaç, işlem kapasitesini ve hızını artırmaktır. Bugün Ethereum’un ölçeklenmesini sağlayan ve potansiyelini açığa çıkaran birçok L2 rollup çözümü bulunmaktadır.

Ethereum’un ilk Katman 2 (L2) çözümleri, 2017’deki ICO çılgınlığı sırasında ortaya çıktı. Raiden, OmiseGO ve Matic (şimdiki adıyla Polygon) bu dönemin öncüleriydi.

Oluşturulan ikincil zincirler, state channel ve plasma channel çözümleriyle, daha basit bir işlem doğrulama süreci sunuyordu. Ancak, doğrulama süreci üst düzeyde güvenlik önlemleri gerektiriyordu ve bazıları akıllı kontratları desteklemiyordu. Bu noktada daha güvenli, ölçeklenebilir ve kullanıcı dostu bir alternatif olarak rolluplar ortaya çıktı.

Rolluplar, Ethereum ile daha güçlü bir bağlantı kurarak merkeziyetsiz uygulamalarla (dApp) etkileşim sağlayan bir yapı oluştur. Kripto da rolluplar sayesinde dApp’ler daha hızlı ve kullanıcı dostu hale geldi. Web2 benzeri bir deneyim sunarak, blockchain teknolojisinin benimsenmesini hızlandırdı.

Uygulama esnasında; işlem verileri ana ağa kaydedilirken, asıl işlem süreci L2 yan zincirde gerçekleşir. Ana zincir ile yan zincir birbirine bağlı çalışır ve veri alışverişi yapar.

Ethereum saniyede yalnızca 15 işlem (tps) gerçekleştirirken, dApp’ler artık rollup teknolojisiyle 1.000 tps’ye kadar işlem yapabilmektedir.

Rollupların Sunduğu Avantajlar

Maliyet Verimliliği

Rollup işlemleri, Ethereum’a kıyasla çok daha düşük maliyetlidir. Mart 2024’te Ethereum, Dencun yükseltmesini gerçekleştirdi. Bu güncelleme, L2 çözümlerinin veriyi daha verimli saklamasını sağladı. Sonuç olarak, çoğu rollup’ta işlem maliyetleri %95 oranında azaldı.

Bugün rolluplar da ortalama işlem ücreti 0.001 ila 0.1 dolar arasında değişiklik göstermektedir. Bu düşük maliyetler sayesinde, gaming ve merkeziyetsiz finans (DeFi) gibi yüksek talep gören uygulamalar daha verimli şekilde geliştirilebilmektedir.

Ölçeklenebilirlik

Rolluplar, işlemleri zincir dışında gruplandırır ve yalnızca temel verileri ana ağa kaydeder. Bu sayede işlem kapasitesini artırarak daha büyük bir ölçeklenebilirlik sağlar. Ethereum saniyede 15 işlem (tps) gerçekleştirebilirken, rolluplar bu sayıyı 1.000 tps ve üzerine çıkarabilmektedir.

Güvenlik

İlk nesil Katman 2 (L2) çözümleri, state channel ve plasma channel gibi farklı yapılara sahipti. Ancak, bu sistemlerde yüksek düzeyde güvene ihtiyaç duyuluyordu.

Rolluplar ise Ethereum’un güvenliğini paylaşır. Tüm işlem verileri ana ağa kaydedildiği için, kullanıcılar verileri doğrulayabilir. Ardından merkezi bir operatöre bağlı kalmadan rolluptan çıkış yapabilirler.

EVM Uyumluluğu

Çoğu rollup, Ethereum Sanal Makinesi (EVM) ile uyumludur. EVM, Ethereum üzerindeki akıllı kontratları çalıştıran işlem motorudur. Bu sayede, Ethereum dApp’leri doğrudan rollup zincirlerinde konuşlandırılabilir. Böylece daha düşük işlem ücretlerinden ve daha yüksek işlem kapasitesinden yararlanılır.

Kullanıcı Deneyimi

Merkeziyetsiz internetin yaygınlaşması, dApp’lerin kitlesel olarak benimsenmesine bağlıdır. Rolluplar, blockchain uygulamalarını daha kullanıcı dostu hale getirerek bu dönüşüme katkı sağlar.

Rollup çözümleri performansı artırırken maliyetleri düşürür. Böylece Web2 benzeri bir deneyim sunar ve merkeziyetsiz yapıyı korur.

Rollup Çeşitleri

Rollup Çeşitleri Optimistic ve ZK olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Her iki modelde de rollup akıllı kontratları, birden fazla Ethereum işlemini tek bir paket halinde toplar. İşlemler zincir dışında işlenerek ağın verimliliği artırılır.

Sequencer adı verilen özel ağ bileşenleri, işlemleri sıralayarak gruplar halinde düzenler. Ancak, en büyük fark rollup verilerinin ana ağa nasıl kaydedildiği konusunda ortaya çıkar.

Optimistic Rolluplar

Optimistic rolluplar, Ethereum işlemlerinin geçerli olduğunu varsayarak hareket ederler. Ancak aksi kanıtlanırsa yapılan işlemler geçersiz olur. Bu yaklaşım, adını iyimser (optimistic) doğrulama yönteminden alır. İşlemler, belirli bir süre boyunca itiraz edilebilir, ancak aksi kanıtlanmazsa Ethereum’a kesin olarak kaydedilir.

Optimistic rolluplar, işlemleri paketler halinde toplar ve sıkıştırılmış verileri Ethereum ana ağına kaydeder. Ardından, dolandırıcılık kanıtlama (fraud-proof) mekanizması devreye girer. Bu sistem, yedi günlük itiraz süresi boyunca hatalı veya hileli işlemleri tespit etmek için çalışır.

Verilen bu süre içinde bir itiraz gelmezse, işlem paketi kesinleşir ve Ethereum’a tamamen kaydedilir. Ancak biri geçersiz bir işlem tespit ederse, Ethereum ağına dolandırıcılık kanıtı sunabilir.

Rollup protokolü, bisection yöntemi ile geçersiz işlemi bulur ve iptal eder. Yanıltıcı işlemi gönderen taraf, teminat olarak yatırdığı fonları kaybeder. Bu fonlar, dolandırıcılığı kanıtlayan kullanıcıya ödül olarak verilir.

Optimistic rolluplar, işlemleri baştan doğrulamadığı için daha verimli çalışır. Ancak, yedi günlük itiraz süresi tamamlanmadan kesinlik kazanmaz. Bu gecikmeye rağmen, kullanım kolaylığı ve Ethereum uyumluluğu nedeniyle birçok geliştirici tarafından tercih edilir.

Popüler Optimistic Rolluplar

Arbitrum, toplam kilitli değer (TVL) açısından en büyük rolluplardan biridir. Aynı zamanda da en büyük Katman 2 (L2) blockchainidir. Ethereum ölçeklemesini optimize etmek için kendine özgü bir teknoloji kullanır.

2021’de piyasaya sürülen Arbitrum, şu anda iki farklı L2 zinciri sunmaktadır:

• Arbitrum One: EVM uyumlu Arbitrum Sanal Makinesi (AVM) üzerinde çalışır. Ethereum işlemlerini daha hızlı ve düşük maliyetli hale getirir.
• Arbitrum Nova: Veri erişilebilirliği komitesi (DAC) kullanarak gaming ve NFT gibi yüksek talep gören uygulamalara yönelik ek güvenlik varsayımları oluşturur.

OP Mainnet (Optimism) (eski adıyla Optimism), 2021’de piyasaya sürüldü. Ardından en büyük L2 oyuncularından biri haline geldi.

Optimism Sanal Makinesi (OVM) uzantısı, Ethereum’un Solidity programlama dilini desteklemektedir. Arbitrum’un AVM’sinden farklı olarak, geliştiriciler Rust ve C++ gibi popüler dillerde uygulama geliştirebilir.

OP Mainnet, Ethereum üzerinde tek aşamalı dolandırıcılık kanıtı (fraud-proof) kullanarak işlemleri hızlı ve basit şekilde doğrular. Arbitrum ise çok aşamalı dolandırıcılık kanıtlarını kendi L2 ağı içinde yürütür, böylece daha esnek ve düşük maliyetli doğrulama sağlar. Geliştiriciler, proje ihtiyaçlarına göre bu iki rollup çözümünden birini seçerler.

Base, Coinbase tarafından 2023 yılında piyasaya sürülen bir ölçeklendirme çözümüdür. Arbitrum’dan sonra şu anda en büyük ikinci L2 ağı konumundadır. Base’in altyapısını OP Mainnet üzerinde geliştirilen OP Stack teknolojisi oluşturur.

OP Stack teknolojisi, blockchain dünyasındaki optimistik rolluplar arasında %90 oranında tercih edilir. Base, blockchain projelerinin Ethereum üzerinde daha hızlı ve düşük maliyetle çalışmasına imkan tanır. Bu nedenle Base, traderlar ve geliştiriciler arasında hızla popüler hale gelmektedir.

Optimistic Rollupların Artı ve Eksileri

ZK-Rolluplar (Zero-Knowledge Rolluplar)

Optimistic rollupların aksine, ZK-rolluplar hiçbir işlemi doğrulanana kadar güvenilir kabul etmez. Tüm işlemleri geçersiz sayar ve ancak doğrulayıcılar tarafından zero-knowledge (ZK) kanıtları ile onaylandıktan sonra geçerli sayar. Bu kanıtlar, bir tarafın, belirli bir bilginin doğruluğunu diğer tarafa açıklamadan ispat etmesini sağlar.

Bu yöntem sayesinde, kripto ZK-rolluplar işlemleri doğrularken işlem detaylarını gizli tutar. Gelişmiş kriptografik yöntemler kullanılarak işlemler doğrulandıktan sonra, doğrulayıcılar bu işlemleri paketler halinde gruplar ve Ethereum ana ağına kaydeder.

ZK-rolluplar, diğer ölçekleme çözümlerine kıyasla daha yüksek gizlilik sunar. Ancak, geçerlilik kanıtlarını üretmek için özel donanım gerektirir. Bu nedenle, uygulamaya alınması daha fazla teknik altyapı ve işlem gücü gerektirir.

Popüler ZK-Rolluplar

zkSync Era, 2023 yılında piyasaya sürülen bir L2 ZK-rolluptır. Yüksek performansı ve EVM uyumluluğu sayesinde en çok talep gören ZK-rolluplardan biri haline gelmiştir. Ethereum üzerinde çalışan dApp’ler, zkSync Era sayesinde daha düşük gas ücretleriyle işlem yapabilir.

Starknet, Ethereum ölçeklemesini artırmak için geliştirilmiş bir ZK-rolluptır. Sahip olduğu özel teknolojiler, işlem doğrulama sürecinden aracıları kaldırarak daha verimli bir yapı sunar. Bu yaklaşım, işlem maliyetlerini düşürürken güvenliği artırır.

Polygon zkEVM, başlangıçta Plasma zinciri olarak geliştirilmiş ve 2023 yılında ZK-rollup versiyonu piyasaya sürülmüştür. Ethereum Sanal Makinesi (EVM) ile uyumlu bir yapıya sahiptir.

Platform, geliştiricilerin Ethereum üzerinde çalışan uygulamalarını Polygon ağına kolayca taşımasını sağlar. Bu özellik, daha düşük işlem maliyetleri ve yüksek ölçeklenebilirlik sunar.

ZK Rollupları Artı ve Eksileri

Blockchain Sisteminde Rollup Nedir, Ne Görev Yapar?

Şimdi, L2 rollupların nasıl çalıştığını daha iyi anlamak için bazı teknik detaylara göz atalım. Rollupların işleyişi, aşağıdaki unsurlardan doğrudan etkilenmektedir:

Veri Erişilebilirliği (Data Availability – DA)

Veri erişilebilirliği (DA), rollupların temel bileşenlerinden biridir. Ağ katılımcılarının işlem verilerine erişebilmesini ve doğrulayabilmesini sağlar.

Başlangıçta, rolluplar tüm işlem verilerini Ethereum ana zincirine kaydederdi. Ancak, ağ tıkanıklığını önlemek ve işlem ücretlerini düşürmek için bağımsız DA katmanları geliştirildi.

DA’nin temel görevi, blok üreticilerinin işlemlerini DA katmanına kaydetmesini sağlamaktır. Bu sayede, herkes bu verileri indirebilir ve erişebilir. DA katmanı, bir spor yayını servisine benzetilebilir. Etkinliği herkes izleyebilir ve daha sonra kaydı indirebilir.

DA uzun vadeli veri depolama ile ilgilenmez. Asıl amacı, işlem verilerinin yayınlanmasını sağlamaktır. DA sayesinde, rolluplar Ethereum’daki alan kullanımını azaltarak işlem maliyetlerini düşürebilir. Aynı zamanda ağın güvenilirliğini ve şeffaflığını korur.

Güvenlik Modelleri ve Katman 1 ile Etkileşim

Diğer Katman 2 (L2) çözümlerinin aksine, rolluplar güvenlik açısından Ethereum’a dayanır. İşlem verileri Ethereum ana ağına kaydedildiği için, ana ağın güvenlik seviyesini miras alırlar. Ancak, farklı güvenlik modellerine sahiptirler.

Optimistic rolluplar, ekonomik teşvikler ve dolandırıcılık kanıtları (fraud-proof) ile güvenliği sağlar. İşlemler, varsayılan olarak geçerli kabul edilir. Ancak, herhangi bir kullanıcı yedi günlük itiraz süresi içinde bir işlemi doğrulayabilir.

Hatalı veya kötü niyetli bir işlem tespit edilirse, sorumlu taraf teminat olarak yatırdığı fonları kaybeder. ZK-rolluplar, ileri düzey kriptografik yöntemler kullanarak işlemleri Ethereum’a kaydetmeden önce doğrular.

Geçerlilik kanıtları (validity proof) ile her işlemin doğru olduğunu matematiksel olarak kanıtlarlar. Bu sistem, işlem onaylarını hızlandırırken hata payını en aza indirir.

Kanıt üreticileri, yüksek işlem gücü harcayarak geçerlilik kanıtları oluşturur. Ardından bu sürecin sürdürülebilir olması için teşvik alırlar. Her iki rollup modeli de, Ethereum ile L2 zincirleri arasında token transferi sağlamak için köprüler (bridges) kullanır. Ancak, çıkış süreleri farklıdır.

Optimistic rolluplar, fon çekiminde yedi günlük bir bekleme süresi gerektirir. ZK-rolluplar ise anında para çekme imkanı sunar. Çünkü işlemler önceden doğrulanmış olur. Bu farklılıklar, hangi rollup çözümünün hangi senaryoda daha avantajlı olduğunu belirler.

Dolandırıcılık Kanıtları vs. Geçerlilik Kanıtları

Dolandırıcılık kanıtları (fraud-proof) ve geçerlilik kanıtları (validity-proof), Optimistic rolluplar ile ZK-rolluplar arasındaki temel doğrulama mekanizmalarıdır.

Optimistic rolluplar, işlemleri varsayılan olarak geçerli kabul eder. Ancak, geçersiz işlemleri tespit etmek için bir dolandırıcılık kanıtı mekanizması kullanır.

Bu sistem şu şekilde çalışır:

• Tüm işlemler geçerli sayılır. Ancak, biri yanlış olduğunu kanıtlarsa işlemler geçersiz olur.
• Yaklaşık yedi günlük bir itiraz süresi bulunur. Bu süreçte herkes işlemleri doğrulayabilir.
• Eğer bir dolandırıcılık kanıtı sunulursa, rollup hatalı işlemi belirleyerek sistemden çıkarır.

Optimistic rolluplar, ekonomik güvenlik modeline dayanır. ZK-rolluplara kıyasla daha verimli çalışır, ancak kesinlik kazanması daha uzun sürer.

ZK-rolluplar ise tam tersi bir model izler. İşlemleri varsayılan olarak geçersiz kabul eder ve yalnızca kriptografik yöntemlerle doğrulanmış işlemleri onaylar.

Bu süreç şu şekilde işler:

• Her işlem, geçerliliği ispat edilene kadar geçersiz kabul edilir.
• ZK-rolluplar, işlemleri L1’e göndermeden önce sıfır bilgi (ZK) kanıtları ile doğrular. Bu yöntem, daha hızlı kesinlik (finality) sağlar ve güçlü kriptografik güvenlik sunar.

Geçerlilik kanıtları, rollupların güvenliğini artırırken, işlemlerin daha hızlı sonuçlanmasını sağlar. Bu da ZK-rollupları, yüksek güvenlik gerektiren uygulamalar için ideal bir çözüm haline getirir.

Gas Ücretleri

Ethereum’un işlem ücretleri 2021’deki zirve seviyesinden sonra azaldı. Ancak, yüksek talep ve sınırlı blok alanı nedeniyle ağ hâlâ göreceli olarak pahalı. Hem Optimistic hem de ZK-rolluplar, işlemleri zincir dışında gerçekleştirerek gas maliyetlerini düşürür.

Ücretlerin azalması, büyük ölçüde veri sıkıştırma (data compression) teknolojisi sayesinde gerçekleşir. Rolluplar, Ethereum’a yalnızca minimum veri kaydederek işlem maliyetlerini azaltır.

2024 yılında Ethereum, Dencun güncellemesi (EIP-4844) kapsamında proto-danksharding mekanizmasını tanıttı. Bu güncelleme, L2 çözümlerinin verileri daha verimli depolamasını sağladı. Sonuç olarak, rollupların işlem ücretlerinde %95’e varan bir düşüş yaşandı.

Proto-danksharding konseptine aşina olmayanlar için, bu teknoloji Ethereum’u daha küçük veri birimlerine (blob) ayırarak ölçeklemeyi artırır.

Blockchain üzerinde bir veri konteyneri gibi çalışan bu bloblar, işlemler ve akıllı kontrat verileri için alan sağlar. Bloklar paralel olarak işlendiğinde, ağın işlem kapasitesi önemli ölçüde artar.

Bugün, Ethereum’daki işlem ücretleri ağ talebine bağlı olarak 0.5 ila 10 dolar arasında değişiklik gösteriyor. Öte yandan, rolluplar işlem başına 0.001 ila 0.1 dolar arasında maliyet sunuyor. Bu düşük ücretler, gaming, DeFi ve diğer Web3 uygulamaları için rollupları ideal hale getiriyor.

Önde Gelen Rollup Projeleri ve Ekosistemleri

L2 sektörü, rollupların yaygınlaşmasıyla birlikte büyük bir pazar haline geldi. Öncelikle bazı temel metriklere göz atalım, ardından bireysel rollup ekosistemlerini inceleyelim.

Mart 2025 itibarıyla, rollupların toplam kilitli değeri (TVL) 30 milyar dolara ulaştı. L2Beat verilerine göre, bu rakam 59 farklı rollup projesinin verilerini içermektedir. TVL, Aralık 2024’te 55 milyar doların üzerine çıkarak zirve yapmıştı.

L2Beat, toplam kilitli değer (TVL) metriğini üç farklı varlık türüne göre hesaplar:

• Kanonik olarak köprülenen varlıklar: Ethereum’dan köprü (bridge) aracılığıyla L2’ye aktarılan varlıkları temsil eder.
• Yerel (native) varlıklar: L2 üzerinde doğrudan ihraç edilen tokenleri içerir.
• Harici varlıklar: Kanonik olmayan köprüler üzerinden L2’ye taşınan varlıkları kapsar.

L2Beat verilerine göre, Arbitrum ve Base, rolluplarda ki toplam likiditenin üçte ikisinden fazlasını oluşturmaktadır. Optimistic rolluplar, TVL’nin %90’ından fazlasına sahip ve en büyük payı elinde tutuyor.

Merkeziyetsiz finans (DeFi), blockchain tabanlı finansal uygulamalardan oluşan bir ekosistemdir. Rolluplar, DeFi sektöründe önemli bir rol oynar ve toplam varlıkların %10’unu bünyesinde barındırır. Ethereum ise 2022’den bu yana %50’nin üzerinde pazar payını korumaktadır.

DefiLlama verilerine göre, Base, TVL açısından en büyük rollup konumunda ve 2.8 milyar dolar TVL ile %34’lük bir paya sahiptir. Arbitrum ise 2.6 milyar dolar TVL ile ikinci sırada yer almaktadır.

Base, DeFi’de en hızlı büyüyen rollup oldu. Öte yandan, Blast (Optimistic rollup), 2024 yılında önemli ölçüde pazar payı kaybetti. En zayıf performans gösteren projelerden biri oldu.

Gaming ve NFT sektörlerinde, Arbitrum dApp hacmi açısından lider konumda bulunmaktadır. DappRadar verilerine göre, Arbitrum son bir yılda gaming alanında en baskın L2 zinciri haline gelmiştir.

Arbitrum ise aylık 30 milyar doların üzerinde dApp hacmine ulaştı. Base ise 22 milyar dolar ile ikinci sırada yer almaktadır.

ZK rolluplar, DeFi yerine daha çok gaming ve NFT alanlarında aktif konumdadır. Starknet, zkSync Era ve Linea, bu sektörlerde daha fazla kullanım görür. Aktif kullanıcı sayısında, Growthepie verilerine göre Base tek başına 1 milyonun üzerinde günlük aktif adrese sahiptir.

Arbitrum ve Taiko ise 300.000’in üzerinde aktif kullanıcıya ulaşmış durumdadır. Arbitrum, 1 milyon kullanıcı barajını aşan ilk rollup oldu. Ancak şu ana kadar bu seviyeye ulaşıp koruyabilen tek rollup Base’dir.

Base, işlem hacmi açısından lider konumda yer almaktadır. Mart 2025 itibarıyla günde 7.6 milyonun üzerinde işlem gerçekleştirmektedir. Arbitrum ve Taiko ise günlük 2.3 milyondan fazla işlem işliyor. Base, şimdiye kadar 12 milyon işlem sınırını aşan tek rollup oldu. Bu rekoru Ocak 2025’te kırdı.

Rolluplar da ortalama işlem ücreti 0.0001 ile 0.1 dolar arasında değişiklik göstermektedir. Arbitrum üzerinde bu ücret bazen 0.1 dolara kadar çıkabiliyor. Ancak bu rakam, Ethereum’a kıyasla hâlâ oldukça düşük seviyelerde bulunmaktadır.

Şimdi, Mart 2025 ortasından alınan verilerle bazı rollupları kısaca analiz edelim.

Arbitrum

• Tür: Optimistic rollup
• TVL: 11.8 milyar dolar
• DeFi TVL: 2.4 milyar dolar

Arbitrum, en büyük rolluplardan biridir. Günlük 340.000’den fazla aktif kullanıcıya sahip ve günde 2.2 milyonun üzerinde işlem gerçekleştirir. Ağdaki stablecoin arzı da 5.6 milyar dolara ulaşmıştır. USDT ve USDC en büyük paya sahiptir.

Artemis verilerine göre, en aktif dApp’ler arasında Reservoir, Uniswap, Lifi, Unishop.ai ve OpenSea bulunmaktadır. Arbitrum, neredeyse 800 dApp ile en büyük DeFi ekosistemine sahiptir.

TVL açısından en büyük DeFi uygulamaları Aave, GMX ve Uniswap’dir. Merkeziyetsiz borsa (DEX) işlem hacmi ise Mart ayı başında 1 milyar doları aştı.

Base

• Type: Optimistic rollup
• TVL: 10.4 milyar dolar
• DeFi TVL: 2.8 milyar dolar

Base, hızla büyüyen bir rollup olarak 1.5 milyondan fazla günlük aktif kullanıcıya (DAU) sahip. Günlük 7.6 milyon işlem gerçekleştiriyor.

Stablecoin arzı 4 milyar dolar ile rekor seviyede bulunuyor.

Uniswap, Base üzerindeki en popüler dApp ve 440.000’e yakın DAU’ya sahip. Bu büyüme, meme coin aktiviteleriyle destekleniyor.

Base’de TVL açısından en büyük DeFi uygulamaları Aerodrome (yerel DEX), Morpho Blue ve Aave.

OP Mainnet

• Type: Optimistic rollup
• TVL: 3.9 milyar dolar
• DeFi TVL: 490 milyon dolar

OP, 100.000’e yakın DAU’ya ve günde 1 milyonun üzerinde işlem hacmine sahip.

Stablecoin arzı 700 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.

TVL açısından en büyük DeFi uygulamaları Aave, Stargate Finance ve Velodrome.

zkSync Era

• Type: ZK rollup
• TVL: 651 milyon dolar
• DeFi TVL: 141 milyon dolar

zkSync, son iki yılın en düşük seviyesinde ve 20.000’den daha az DAU’ya sahip.

Stablecoin arzı 80 milyon doların altında bulunuyor. zkSync üzerinde ki en büyük DeFi uygulamaları ise SyncSwap, Aave ve Venus Core Protocol.

Starknet

• Type: ZK rollup
• TVL: 491 milyon dolar
• DeFi TVL: 101 milyon dolar

Starknet’in stablecoin piyasa değeri 60 milyon doları aştı.

DeFi ekosistemi çoğunlukla yerel projelerden oluşuyor. Bunlar arasında Nostra, Ekubo, Vesu ve Endur bulunuyor.

Linea

• Type: ZK rollup
• TVL: 389 milyon dolar
• DeFi TVL: 150 milyon dolar

Linea, 30.000’in üzerinde DAU’ya sahip ve günlük işlem hacmi 130.000 civarında bulunuyor.

DeFi ekosisteminde 130’dan fazla dApp bulunuyor. Bunlar arasında Stargate Finance, Renzo, ZeroLend, LayerBank ve Mitosis yer alıyor.

Gerçek Dünya Uygulamaları Üzerinden Rollup Nedir, Nasıl Çalışır ve Nerelerde Kullanılır?

Rolluplar, her türlü Web3 uygulaması için kullanılabilir. Ethereum üzerinde çalışan her şey, rolluplar üzerinde daha hızlı ve verimli olarak çalışır. Özellikle gaming, trade ve NFT pazar yerleri gibi yüksek talep gören dApp’ler için oldukça idealdir.

DeFi

L2 rolluplar, işlem hızını artırarak ve maliyetleri düşürerek DeFi uygulamalarını daha verimli hale getirir. Örneğin, merkeziyetsiz borsalar (DEX) ve vadeli trade platformları, saniyede birden fazla işlemi ultra düşük maliyetlerle gerçekleştirebilir. Bu da kullanıcı deneyimini önemli ölçüde iyileştirir.

Daha önce de belirtildiği gibi, Arbitrum ve Base, DeFi’de en büyük iki L2 rollup olarak toplam likiditenin üçte ikisini elinde tutmaktadır. Uniswap ve Aave, bu ekosistemlerde hızla genişleyerek daha verimli trade ve lending hizmetleri sunmaktadır.

Lending protokolleri arasında en büyük platform Aave’dir. Arbitrum ise 800 milyon doları aşan TVL ile Ethereum dışında yer alan en büyük ağdır.

NFT Pazar Yerleri ve Gaming

Gaming ve NFT pazar yerleri, rolluplar için önemli kullanım alanlarından biridir. Immutable X gibi bazı L2 çözümleri, tamamen gaming odaklı olarak geliştirilmiştir. Polygon, Arbitrum, zkSync Era ve Base de gaming ve NFT alanlarında oldukça aktiftir.

Immutable X, en büyük Web3 gaming ekosistemlerinden birine sahiptir. Bu ekosistem içerisinde Gods Unchained, Habbo X, Cross the Ages ve Illuvium gibi oyunlar yer almaktadır.

Birçok popüler oyun, Immutable X dahil olmak üzere birden fazla zincir üzerinde çalışmaktadır. Bunlar arasında World of Dypians, BoomLand ve PlayEmber öne çıkmaktadır.

Kurumsal Kullanım Alanları

Kurumsal uygulamalar, geniş kullanıcı kitlesi ve çoklu iş ortakları nedeniyle yüksek işlem kapasitesine ve düşük maliyetlere ihtiyaç duyar.

Bu tür uygulamalar kullanılırken altyapı olarak Optimistic veya ZK rollupları tercih edebilir. ZK rolluplar daha yüksek gizlilik ve güvenlik sunarken, Optimistic rolluplar geliştirici dostu ve özelleştirilebilir bir yapıya sahiptir.

Kurumsal rollup entegrasyonuna iyi bir örnek, Visa’nın Starknet kullanımıdır. Visa, ‘account abstraction’ özelliği ile kendi kendine saklama cüzdanlarında otomatik ödemeleri sağlamak için Starknet’i bünyesine entegre etmiştir.

Şu anda, Optimistic rolluplar TVL ve aktif kullanıcıların %90’ından fazlasına sahiptir. Ancak, Ethereum’un kurucu ortağı Vitalik Buterin, ZK teknolojisinin gelişmesiyle önümüzdeki on yılda ZK rollupların öne çıkacağını düşünmektedir.

Hatta Buterin, gelecekte tüm rollupların ZK tabanlı olacağına inanıyor. Ancak bunun gerçekleşmesi için altyapının güçlendirilmesi ve doğrulayıcı optimizasyonlarının geliştirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Rollupların Zorlukları ve Sınırlamaları

Rolluplar, Ethereum’un ölçeklenmesini önemli ölçüde iyileştirir. Ancak yinede bazı zorluklarla karşı karşıyadır. İşte en büyük endişeler ve sınırlamalar:

Veri Erişilebilirliği Endişeleri

Rolluplar, modüler yapıda çalışır ve işlem yürütme, mutabakat, doğrulama ve veri erişilebilirliğini birbirinden ayırır. Çoğu L2, Ethereum’un yerel veri erişilebilirliği (DA) katmanını kullanır. Ancak bazı rolluplar, Celestia, Polygon Avail veya EigenLayer gibi harici DA hizmetlerine güvenmeyi tercih eder.

Harici kaynaklar, ek güven varsayımlarını beraberinde getirir. Bu durum, bazı uzmanlar tarafından riskli olarak değerlendirilir.

Optimistic Rolluplarda Çekim Gecikmeleri

Optimistic rollupların en büyük dezavantajı, zorunlu yedi günlük çekim süresidir. Bu durum, kullanıcıların istediği zaman ağdan çıkmasını engeller.

Hop Protocol ve Across gibi üçüncü taraf hizmetler, fonları anında köprülemeyi mümkün kılar. Ancak, bu hizmetler ek ücretler talep eder.

ZK-Rollup Teknolojisinin Karmaşıklığı

ZK rolluplar, ileri düzey kriptografik mekanizmalar kullanır. Bu, Optimistic rolluplar ve diğer L2 çözümlerine kıyasla daha karmaşık bir yapı oluşturur. ZK rollupların geliştirilmesi ve uygulanması, teknik bilgi gerektirdiği için benimsenmeyi zorlaştırabilir.

Merkeziyetçilik Riskleri

Rollupların en büyük sorunlarından biri merkeziyetçilik riski ile karşı karşıya kalmalarıdır. L2’ler, Ethereum’un güvenliğinden yararlanır. Ethereum, binlerce node ve bir milyondan fazla stake eden kullanıcı tarafından güvence altına alınmış köklü bir blockchain ağıdır.

Ethereum sisteminde işlemler sequencer adı verilen bileşenler tarafından gruplandırılır. Çoğu L2, işlemleri işlemek için merkezi sequencerleri kullanır.

2024 yılında, Linea tabanlı bir DEX, güvenlik açığı nedeniyle 2.6 milyon dolar değerinde ETH kaybetti. Bu olayın ardından, rollup blok üretimini durdurdu ve sequencer ağını merkeziyetsizleştirme planlarını açıkladı.

Merkezi sequencerlar, rolluplar için en büyük risklerden biri olmaya devam etmektedir. Bu nedenle, kitlesel benimseme öncesinde merkeziyetsizliğe öncelik verilmesi gerekmektedir.

İlk merkeziyetsiz sequencer havuzunu uygulayan Optimistic rolluplardan biri ise Metis olmuştur. 2024’ten beri bu sistemin geliştirilmesi üzerinde çalışmaktadır.

Rollup Nedir? – Sonuç

Rolluplar, Ethereum’un ölçeklenme sorununu çözmek için geliştirilmiş en etkili Katman 2 çözümlerinden biridir. İşlem kapasitesini artırırken, gas ücretlerini düşürerek ağın daha verimli çalışmasını sağlarlar.

DeFi, NFT pazar yerleri ve gaming gibi yüksek işlem hacmi gerektiren uygulamalarda önemli avantajlar sunarlar. Arbitrum, Base, OP Mainnet, zkSync Era ve Starknet gibi rolluplar, ekosistemin en güçlü oyuncuları arasında yer almaktadır.

Rollupların da karşı karşıya kaldığı bazı zorlukları bulunmaktadır. Özellikle Optimistic rolluplarda para çekim sürelerinin uzun olması gibi. Ayrıca ZK-rollupların karmaşık altyapıya sahip olması ve merkezi sequencer’ların yarattığı güvenlik riskleri dikkat edilmesi gereken başlıca konular arasında yer almaktadır.

Gelecekte, Vitalik Buterin’in de öngördüğü gibi, ZK-rollupların ön plana çıkması ve tüm Ethereum ölçekleme sürecinin bu teknoloji üzerine inşa edilmesi beklenmektedir.

Sonuç olarak, rollup nedir? sorusuna verilebilecek en kısa yanıt, Ethereum’un işlem kapasitesini artıran, işlem maliyetlerini düşüren ve ölçeklenebilirliği sağlayan bir Katman 2 çözümü olduğudur.

Blockchain dünyasında merkeziyetsiz uygulamaların yaygınlaşmasıyla birlikte, rollupların önemi giderek artacaktır. Bu nedenle, hem geliştiricilerin hem de kullanıcıların bu teknolojiye uyum sağlaması ve gelişmeleri yakından takip etmesi büyük önem taşımaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

Bitcoin nedir sorusu tüm detayları ile merak edilmektedir. Bitcoin, merkezi bir otoriteye bağlı olmayan bir dijital para ve ödeme sistemidir. Artan popülaritesi, finansal özgürlük arayanlara yeni bir alternatif sunar. 2009 yılında Satoshi Nakamoto takma adını kullanan bir kişi grup tarafından geliştirilmiştir.

Bir zamanlar pek bilinmeyen Bitcoin, bugün birçok kişinin para algısını değiştirdi. Geleneksel varlıklara merkeziyetsiz bir alternatif oldu. Bu makalede Bitcoinin nasıl işlediğini ve Aralık 2025’te BTC’yi nasıl satın alıp kullanabileceğinizi ele alacağız.

Bitcoin nedir sorusunun cevabını anlamaya başladığınızda finans dünyasına bakış açınız tamamen değiştirebilir. Bu dijital devrimin bir parçası olmaya hazırsanız başlayalım.

Bitcoinin Temellerini Anlamak

Bitcoin gibi kripto paraların kökeni, 1980’lerin sonları ve 1990’lar boyunca eCash ve BitGold gibi erken girişimlere dayanır.

Mevcut fikirlerden esinlenip, yenilikler ekleyerek bitcoin bir kripto paranın ilk kez kaçış hızına ulaşmasını sağlamıştır.

Kripto para, hükümetlerden ve finans kurumlarından bağımsız dijital bir varlıktır. Ancak Ripple gibi şirketler, bazı kripto paraların yönetimini üstlenmektedir.

Altın ve gümüş gibi fiziksel varlıkların aksine, Bitcoin tamamen dijital bir yapıdadır. Yazılım tarafından yaratılan bir elektronik para birimidir.

Anonim yaratıcıları, Bitcoine altın gibi özellikler kazandırmıştır. Özellikle kıtlık ve bölünebilirlik vardır.

Ancak altından farklı olarak, Bitcoin teorik olarak sonsuza kadar bölünebilir. Bitcoinin toplam arzı 21 milyon ile sınırlıdır. En küçük birimi olan satoshi bir bitcoinin yüz milyonda biridir.

Bitcoinin Kökeni ve Gelişimi

Bitcoin’nin kökenini anlamak son derece önemlidir. Bitcoin, 2008’de Satoshi Nakamoto takma adlı bir kişi ve grup tarafından önerildi. 2009’da, ilk merkeziyetsiz dijital para birimi olarak kullanılmaya başlandı.

Ekim 2008’de, Satoshi Nakamoto takma adlı bir kişi ve grup, Bitcoin’in amacını ve işleyişini açıklayan bir teknik döküman yayınladı.

2009 yılının Ocak ayında Satoshi, Bitcoin blok zincirinin ilk bloğu olan Genesis Bloğunu madencilik yaparak oluşturdu.

Bitcoin blok zinciri, gerçekleşen işlemlerin ve bakiyelerin kaydedildiği bir defter işlevi görmektedir. Bitcoin blok zincirinde işlemler, doğrulama amacıyla bloklar halinde gruplandırılır.

Bir bloğu, kimin kime ne gönderdiğini belirten bilgileri içeren bir kutu gibi düşünebilirsiniz. Her bir blok, önceki bloğa kriptografik bir hash ile bağlanır.

Basit bir ifadeyle, önceki bloğun hash değeri, bir dizi harf ve sayıdır. Bu değer, takip eden bloğun verilerinin bir parçası olur. Böylece bir zincir oluşturur.

Bu sürecin nasıl işlediğini biraz sonra daha detaylı inceleyeceğiz. Bloklar, içerdikleri işlemlerle veri kümeleridir. Genesis Bloğu, işlem içerir ve bir mesaj barındırır.

Satoshi, 50 bitcoini geri alınamayacak bir adrese göndermiştir. Ayrıca, ilk blokta önemli bir mesaj bulunmaktadır.

“Times 03/Jan/2009 Şansölye bankalar için ikinci kurtarma paketinin eşiğinde”

Bu mesaj, İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden The Times’ın bir manşetiydi. Satoshi’nin mesajı, Genesis Bloğu için bir zaman damgasıdır. Ayrıca, Bitcoini neden yarattığına dair bir ipucu olabilir.

Küresel Finans Krizi (GFC), finansal sistemi uçurumun eşiğine sürüklemiştir. İnsanlar endişeliydi. Birçok kişi, hükümetlerin ve bankaların eylemlerinin modern yaşamı tehdit ettiğine inanarak öfkelenmişti.

Çok kişi Bitcoin’in finansal kurumlar ve geleneksel paralar için bir alternatif olarak yaratıldığını düşünüyor.

Genesis Bloğu, her bir sonraki bloğun bağlandığı ve kırılması imkansız bir zincir oluşturan başlangıç noktasıydı.

Bugün itibarıyla 820.000’den fazla Bitcoin bloğu madencilik ile çıkarılmış durumdadır.

Gizemli Yaratıcı – Satoshi Nakamoto Kimdir?

Bitcoinin yaratılmasından ve Genesis Bloğu’nun çıkarılmasından uzun zaman sonra, Satoshi Nakamoto’nun kimliği hâlâ bilinmiyor. Satoshi bir birey olabilir veya bir grup insan olabilir.

Satoshi, Bitcoin’in teknik dökümanının bir kriptografi e-posta listesinde tanıttı. Metzdowd.com. PDF’i bugün hâlâ aynı URL’de bulunan Bitcoin.org üzerinde yayınladı.

Bu, birçok kişinin Satoshi’nin bir kriptografi ve kodlama uzmanı olduğunu düşünmesine neden oldu.

Eşler arası tartışma sitesinde arşivlenmiş bir kullanıcı profili, Satoshi’nin Japonya’da yaşayan 37 yaşında bir erkek olduğunu öne sürer.

Ancak, Satoshi’nin e-posta adresi ([email protected]) ABD merkezli bir IP’ye işaret ediyor. GMX, konuma bağlı olarak e-posta adresleri için farklı alan adı uzantıları kullanıyordu.

Bir diğer karışıklık, Satoshi’nin bazen İngiliz, bazen Amerikan İngilizcesi kullanmasıydı. Bu tutarsızlık, birçok kişinin Satoshi’nin bir grup olabileceği yönünde spekülasyon yapmasına neden oldu.

Diğerleri, bu dil farklılıklarının, projenin operasyonel güvenliği için bilinçli bir tercih olabileceğini öne sürdü.

Yıllar içinde birkaç potansiyel Satoshi adayı öne çıktı. Bunlar,

• Hal Finney,

• Nick Szabo,

• Dorian Nakamoto,

• Craig Wright,

• Adam Back,

• Elon Musk,

• Yonatan Sompolinsky

Bugün, Bitcoin topluluğunda, Satoshi’nin kimliği hâlâ tartışmalı bir konu olarak kalmaya devam ediyor.

Özellikle Craig Wright, kendisinin Satoshi olduğunu iddia ediyor. Bitcoin Satoshi Vision (BSV) adlı rakip bir kripto para, orijinal Bitcoin blok zinciridir.

Satoshi’ye ait olduğu düşünülen Bitcoin cüzdan adresleri şu anda yaklaşık 1.1 milyon Bitcoin barındırıyor.

Bu, Bitcoin’in mevcut 44.000 dolarlık değeri üzerinden hesaplandığında yaklaşık 50 milyar dolar değerindedir.

Bitcoin Nasıl Çalışır: Para Biriminin Arkasındaki Teknoloji

Bitcoin, bir dijital para birimidir. Merkezi bir otoriteye bağlı değildir. Kullanıcılar arasında doğrudan değer transferi sağlar.

Bu sistem, işlemleri şeffaf ve güvenilir şekilde kaydeden bir teknolojiye dayanıyor. Bu teknolojiye blok zincir denir.

Bitcoin blok zinciri hakkında daha önce kısa bir giriş yapmıştık. Bitcoinin nasıl çalıştığını anlamak için bir işlemin nasıl gerçekleştiğini ve kaydedildiğini incelemek yararlı olacaktır.

Diyelim ki, 0.2 bitcoin mevcut BTC fiyatına göre 9.000 dolardır. Bununla bir ikinci el araba satın almak istiyorsunuz.

İşte bu işlemin Bitcoin ağı üzerindeki akış süreci:

• İşlemi Başlatma: Bitcoin cüzdanınızı bir uygulama açın ve satıcının adresini seçin.

• İşlemi Yayınlama: Cüzdanınız, yeni işlemi tüm düğümlere (nodes) iletmek için ağ ile iletişime geçer. Düğümler, işlem defterini kontrol ederek yeterli bitcoin olup olmadığını doğrular. Bu, işlemi ve ücretleri karşılayacak mı buna bakılır.

• Madenciler Bir Blok Keşfeder: Madenciler, işlemleri barındıracak yeni bir blok çıkarmak için sürekli çalışır. Bu süreçte, işlem, bir bloğa dahil edilmeyi beklerken mempool adı verilen dijital bir bekleme alanında tutulur. Madencilik sürecinin nasıl işlediğini daha sonra detaylı olarak açıklayacağız.

• Kazanan Madenci İşlemi Bloğa Dahil Eder: Yeni bir blok çıkarıldığında, işlem bu bloğa dahil edilir. Ardından gelen bloklar onay olarak kabul edilir. Genellikle, yüksek değerli işlemler için altı ve daha fazla onay geri alınamaz olarak kabul edilir. Cüzdan adresinizden 0.2 bitcoin ve ücretler düşülür. Satıcının adresine 0.2 bitcoin eklenir.

İşlem tamamlandığında, satıcı 0.2 bitcoini harcanmamış işlem çıktısı (UTXO) olarak alır. Madenci, işlemlere ilişkin ağ ücretleriyle birlikte sabit bir miktarda bitcoin içeren bir blok ödülü kazanır.

Bitcoin madenciliği maliyetli bir süreçtir. Bu nedenle bir işlemi geri almak pratikte mümkün değildir.

Bloklar bağlı ve her on dakikada bir yeni bir blok ekleniyor. Bu yüzden, bir işlemde değişiklik yapmak isteyen kötü niyetli bir madenci, işlemden sonraki tüm blokları yeniden çıkarmalıdır.

Bunu ağın yeni blokları çıkarma hızından daha hızlı yapmalıdır.

Bitcoinde Blok Zincirin Rolü

Önceki bölümde, Bitcoin ağı üzerinde gerçekleşen bir temel işlemi inceledik. Tüm işlemler, bloklar içinde saklanır. Bu bloklar sırayla birbirine bağlanarak bir zincir oluşturur.

Genesis Bloğu (Başlangıç Bloğu) hariç, Bitcoin blok zincirindeki her blok bir önceki bloğa bağlıdır.

Bitcoin, blokları birbirine bağlamak için SHA-256 şifrelemesini kullanır. SHA-256, verileri bir hash değerine dönüştürür.

Örnek olarak, girdide en ufak bir değişiklik yapıldığında hash değeri dramatik bir şekilde değişir.

Her yeni blok, bir önceki bloğun hash değerini içerir. Örneğin, 80.000 numaralı bloktaki bir işlem değiştirilirse, bu blok ve sonraki tüm blokların hashleri değişir.

Ağ, bu revize edilmiş zincir versiyonunu geçersiz olarak reddeder. Çünkü sonraki bloklar birbirine bağlı değildir. Hash, zinciri bir arada tutar. Bitcoin ağı, en uzun zinciri tercih eder.

Blok zincir teknolojisi, güvenilir bir üçüncü tarafa ihtiyaç duymadan sürekli bir işlem defteri sağlar.

Geleneksel finans sistemlerinde, bir banka işlemi yapmaya yetkinizdir. Ayrıca, yeterli paranız olup olmadığına karar verir.

Ancak Bitcoin blok zinciri genellikle izinsizdir. Cüzdan bakiyelerini takip eder ve başarılı işlemleri blok zincir üzerinde kalıcı olarak kaydeder.

Bir madenci, belirli bir işlemi bloğa dahil etmeyi reddedebilir. Örneğin, ABD tarafından yaptırım uygulanan Bitcoin adresiyle yapılan işlemlerde olduğu gibidir.

Ancak, bu işlemler genellikle başka madenci tarafından sonraki bir blokta işleme alınır.

Bitcoinin blok zinciri neredeyse değiştirilemez. Bu, Bitcoinin kıtlığı ve insanların onu bir ödeme aracı olarak görmesiyle birleşince, Bitcoinin değer kazanmasını sağladı.

Şifreleme ve Güvenlik Önlemleri

Bitcoin’de güvenlik nasıldır? Bitcoin, dijital bir para birimidir.

Güvenliği ve işlemlerin bütünlüğünü sağlamak için, şifreleme yöntemleri ve çeşitli güvenlik önlemleri kullanır. Bu, yenilikçi bir teknolojidir.

Bu güvenlik sistemleri, Bitcoinin kullanıcılar arasında güvenilir bir şekilde değer transferi yapılmasına olanak sağlar. Bitcoin, birkaç farklı yöntemle şifreleme kullanır.

Önceki tartışmalarımızda, şifreleme hashlerinin bir bloğu diğerine nasıl bağladığını inceledik.

Hashing, tek yönlü bir şifreleme yöntemidir. Bu durum, hash’in kaynak verilerinin hash’ten türetilemeyeceği anlamına gelir.

Şifreleme ve hashing, Bitcoin cüzdanlarında kullanılmaktadır. Şimdi Bitcoin cüzdanlarının nasıl çalıştığına daha yakından bakalım.

Cüzdan Anahtarlarının Türleri

Bitcoin cüzdanları iki tür anahtar üretir ve depolar. Bunlar özel anahtarlar ve genel anahtarlardır.

• Özel Anahtarlar (Private Keys): Özel anahtarlar, Bitcoin adresindeki varlıkları kontrol eder. Bu adres blok zincirindir. Bu anahtara sahip olan herkes, ilgili adresin varlıklarını harcayıp başka bir cüzdana aktarabilir. Özel anahtarlar şifrelenmiştir. Örneğin, Bitcoin Core cüzdanı, özel anahtarları korumak için Gelişmiş Şifreleme Standardı (AES-256-CBC) kullanır. Çoğu cüzdan, özel anahtarları üretmek için 12 ile 24 kelime arasında değişen bir seed cümlesi kullanır.

• Genel Anahtarlar (Public Keys): Genel anahtarlar, özel anahtarlardan tek yönlü bir şifreleme ile yapılır. Daha sonra bu anahtarlar, Bitcoin cüzdan adreslerini oluşturur. Bu adresler, blok zincir.com gibi blok gezginleri kullanılarak işlemlerde görülebilir. Genel anahtarlar, özel anahtarın doğrulanması için dijital imzalar oluşturmak için kullanılabilir.

Özel anahtarlar, genel anahtarlardan türetilmiştir. Ama özel anahtarlar genel anahtarlardan Bitcoin adreslerinden türetilmez.

Bitcoin işlemleri şifrelenmiş değildir. Ancak, bir işlemi yapmak için kullanılan teknoloji şifrelemeyi gerektirir. Bir blok gezgini aracılığıyla herkes Bitcoin işlemini görebilir.

Ancak çoğu durumda, adresin sahibi bilinmez. Bu durum, Bitcoin işlemlerinin şeffaf ve özel olmasını sağlar.

Bitcoin Madenciliği Açıklaması

Madencilik, bu sistemin temel taşlarından biridir. Bu, işlemlerin doğrulanması ve yeni Bitcoinlerin üretilmesi sürecidir.

Bitcoin madenciliği, güçlü bilgisayarların karmaşık problemleri çözmesini sağlar. Bu, ağı güvenli ve işlevsel tutar.

Bitcoin ağı, işlemleri doğrulamak için finansal bir teşvik sunar. Buna madencilik ödülleri denir. Bu ödüller, bitcoin cinsinden verilir.

Madencilik süreci aynı zamanda ağın güvenliğini sağlamak için kritik bir rol oynar.

Daha öncede bahsettiğimiz gibi bir kişi Bitcoin işlemi başlattığında, cüzdan bu işlemi Bitcoin ağına iletir.

Bu süreçte, dünya genelinde insanlar işlem yapmaktadır. Bitcoin madencileri, bu işlemleri depolayacak bir blok bulmaya çalışır.

Madencilerin temel amacı, yeni bir blok bulmaktır. Bitcoin madenciliği, yoğun hesaplama gücü gerektirir.

Esasında, bu süreç bir sonraki bloğu bulabilmek için doğru hash ve nonce’u tahmin etmeye dayanır.

Gösterilen örnekte mevcut hash oranı saniyede 542 trilyon hashin üzerindedir. Ağa eklenen hesaplama gücü arttıkça, hash oranı yükselir. Nonceu doğru bir şekilde çözme zorluğuda artar.

Bitcoin ağı, zorluğu her 2.016 blokta bir yaklaşık iki haftada bir otomatik olarak ayarlar. Buradaki amaç, hash oranına göre her on dakikada bir ortalama bir blok üretmektir.

Bir madenci bir blok bulduğunda, madencilik ödüllerini kazanır. Bu ödüller, işlemler için alınan ücretlerle birlikte yeni oluşturulan bitcoinlerden oluşur.

Bitcoin Madenciliği Süreci

Bitcoin madenciliği, işlemleri saklamak için yeni bloklar bulma sürecidir. Bu süreç, iş kanıtı (Proof of Work – PoW) olarak adlandırılır.

İş kanıtı konsensüs mekanizmasında, madenciler bir blok bulmak için enerji ve para harcadıklarını kanıtlamalıdır.

Bu fikir, 1997 yılında Adam Back tarafından geliştirilen bir spam önleme konsepti olan Hashcash’ten gelmektedir.

Adam Back, bazı kişiler tarafından Satoshi Nakamoto olabileceği düşünülen isimlerden biridir. PoW süreci, yeni bir blok çıkarmayı maliyetli hale getirir.

Bu, çıkarılmış bir bloktaki işlemi değiştirmeyi son derece zorlaştırır. Blok zincire daha fazla blok eklendikçe, bir bloktaki işlemleri değiştirme olasılığı neredeyse sıfıra yaklaşır.

Hatta bir grup madenci ağın önemli bir kısmının hash oranını kontrol etse bile böyledir.

Daha önce temel süreci ele almıştık.

• Madenciler bir nonce çözmeye çalışır.

• Nonce, yalnızca bir kez kullanılan rastgele bir sayıdır. Blok başlığının hashine eklenir.

Bitcoin protokolü, blok başlığının hash değerini oluşturur.

• Bitcoin sürüm numarası

• Önceki bloğun hash’i

• Merkle kökü (blok içindeki tüm işlem hash’lerinin hash’i)

• Nonce

Madenciler hash işlemi sırasında yalnızca nonce değerini değiştirebilir. Nonce ile birleştirilmiş blok başlığını hashleyerek doğru hashi bulmaya çalışırlar.

Yakın zamanda çıkarılmış bir blokta blok yüksekliği 822.140, nonce değeri 3.175.838.978 olarak kaydedilmiştir.

Kazanan madenci (ViaBTC), 6.25 yeni basılmış bitcoin dahil olmak üzere toplam 7.98439474 BTC ödülü kazanmıştır.

BTC Nedir?

Kısaca BTC olarakda bilinen Bitcoin, merkezi olmayan bir dijital para birimidir. Blok zincir teknolojisi ile çalışır.

Bu sistem, kullanıcılar arasında doğrudan ve güvenilir bir şekilde değer transferine olanak sağlar.

BTC ticaret sembolü Bitcoine atıfta bulunur. Madenci bir blok bulduğunda, diğer düğümlerin tek bir hash ile doğrulayabileceği bir nonce yayınlar.

Blok daha sonra zincire eklenir ve süreç yeniden başlar. Bu, proof-of-work (iş kanıtı) konsensüsüdür. (düğümler arasında anlaşma).

Bitcoin Edinimi: Satın Alma ve Ticaret

Madencilik rekabetçi bir hale geldi. Bu yüzden, Bitcoini Coinbase ve MEXC gibi borsalardan satın almak en kolay yöntemdir.

Her iki platformda yeni yatırımcılara kolay bir başlangıç süreci sunar.

Bitcoinlerinizi platformdan kendi saklama cüzdanınıza taşıma imkanı sağlar.

Örneğin, MEXC ile başlamak için aşağıdaki basit adımları izleyebilirsiniz.

1. Yeni Bir Hesap Açın: MEXC’nin resmi web sitesine gidin. Kayıt Ol butonuna tıklayarak yeni bir hesap açabilirsiniz.

2. Hesabınızı Kaydedin: Kullanıcılar, cep telefonu ve e-posta ile hesaplarını kolayca kaydedebilir.

3. MEXC Hesabınıza Para Yatırın: Para yatırma işlemi basittir. Banka kartları, P2P/OTC işlemleri ve blok zincir transferi ile fon ekleyip BTC satın alabilirsiniz.

4. Bitcoin Satın Alın: Mevcut satın alma yöntemlerini görmek için kripto satın al seçeneğine tıklayın. Daha düzenli bir deneyim için, bazı uzman yatırımcılar önce Tether gibi sabit coinler satın alır. Sonra bu coinleri kullanarak spot piyasadan BTC alırlar.

Bir Bitcoin Cüzdanı Seçmek

Bitcoin cüzdanı seçmek, güvenlik, erişim kolaylığı ve kullanım amacına göre dikkatle değerlendirilmesi gereken bir adımdır.

Bitcoin satın aldıktan sonra, varlıkları güvenle saklamak için işlem platformundan taşımak isteyebilirsiniz.

Daha öncede değindiğimiz gibi, Bitcoininizi korumanın yollarından biri kripto cüzdanı kullanmaktır.

Bu cüzdanlar, Bitcoin ağında işlem yapmanızı sağlayan özel anahtarları barındırır. Bitcoin cüzdanları iki ana kategoriye ayrılır.

Bunlar Sıcak cüzdanlar ve Soğuk cüzdanlardır.

• Sıcak Cüzdanlar (Hot Wallets): Sıcak cüzdanlar, internete bağlı bir cihazda özel anahtarları oluşturur ve saklar. Genellikle bir telefon ve bilgisayar uygulaması şeklinde çalışırlar. Örneğin, yalnızca Bitcoin destekleyen popüler bir sıcak cüzdan olan Electrum, bu kategoriye girer. Alternatif olarak, Bitcoin dahil birden fazla kripto parayı destekleyen Coinbase Wallet gibi çoklu zincir cüzdanlarıda tercih edebilirsiniz. Çoğu sıcak cüzdan, kullanımı ücretsizdir.

• Soğuk Cüzdanlar (Cold Wallets): Soğuk cüzdanlar, özel anahtarlarınızı çevrimdışı bir ortamda oluşturur ve saklar. Bu cüzdanlar genellikle bir donanım cihazı şeklinde olup, internete bağlanmaz. Bilgisayarınıza ve mobil cihazınıza bağlanabilir. Trezor, popüler bir açık kaynaklı yazılımdır. Kodunu dünya çapında yazılımcılar incelemiştir. Bu ona güven verir.

Sıcak cüzdanlar, Bitcoin göndermeyi birkaç tıklamayla yapar. Bu, daha fazla konfor sunar. Buna karşın, donanım cüzdanları, işlemleri donanım cihazınızda onaylamanız gerektiğinden daha yüksek güvenlik sağlar.

Maliyetle ilişkili risk seviyenizi değerlendirirken dikkatli olmalısınız. Donanım cüzdanları bir yatırımdır. Popüler Bitcoin donanım cüzdanlarının fiyatları genellikle 55 ile 200 dolar arasında değişir.

Trezor gibi önde gelen donanım cüzdanları, Electrum gibi sıcak cüzdanlarla eşleştirilebilir. Büyük bakiyeleri güvende tutun. Böylece, günlük işlemler için küçük miktarlarda fonları sıcak cüzdanda tutabilirsiniz.

Bitcoini Kullanma: Ödemelerden Yatırımlara

Bitcoinin teknik belgesi, onu eşler arası bir elektronik nakit sistemi olarak tanımlar. Ancak, yıllar içinde Bitcoin sadece bir ödeme sistemi olmanın ötesine geçti.

Şimdi birçok kişi için enflasyona karşı koruma, değer deposu ve yatırım aracı haline geldi. Bitcoin nasıl alınır merak konusu oldu.

• Bitcoin ile Alışveriş: Bazı önde gelen satıcılar artık Bitcoini ödeme yöntemi olarak kabul ediyor. Newegg, Overstock ve Microsoft gibi firmalar belirli alışverişlerde Bitcoin kabul eder.

• Bitcoin ile Ödeme: Cash App ve Strike, Bitcoin ödemelerini kolaylaştırır. Deel gibi bazı insan kaynakları ve serbest çalışma platformları, yapılan işler için Bitcoin ödeme seçeneği sunar.

• Bitcoin Yatırımı: Daha önce belirtildiği gibi, Bitcoin bir borsa aracılığıyla satın alınabilir. ABD’de yakında Bitcoin spot ETF’leri sunulacaktır. Avrupa ve Kanada’da bu ETF’ler zaten vardır.

Bitcoinin Günlük İşlemlerde Kullanımı

Bitcoin, dijital bir para birimi olarak, günlük işlemlerde hızlı ve güvenilir bir ödeme yöntemi sunar.

Merkezi bir otoriteye bağlı olmaması, kullanıcılar arasında doğrudan ve düşük maliyetli transferler yapmayı sağlar.

Bitcoinin bir ödeme yöntemi olarak kabulü için ilerleme kaydedildi. Ancak, evrensel bir kabul seviyesine henüz ulaşamadık. Geleneksel para birimleri hâlâ daha yaygın kullanılıyor.

Bu durumun bir nedeni, Bitcoinin oynak doğasından kaynaklanıyor. Bir dolar sabit bir değere sahipken, Bitcoinin dolar karşılığı sürekli değişiklik gösterir.

Bitcoinin kullanımı arttıkça, daha fazla perakendeci Bitcoini kabul etmeye açık hale gelebilir. Bu gelişme, Bitcoinin sınırlı arzı nedeniyle değerinin artmasına yol açabilir. Bu durum, satıcılar için Bitcoini daha çekici hale getirebilir.

Bitcoin harcarken dikkate alınması gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Bitcoin, çoğu yerde yasal bir ödeme aracı olarak tanınmamıştır.

Bu, onunla yapılan harcamaların vergilendirilebilir işlemler olduğu anlamına gelir.

İşlem yapıldığında, Bitcoinin yerel para biriminiz cinsinden değeri hesaplanmalıdır. Eğer Bitcoin değeri, maliyet bazınıza göre artmışsa, bu durumda vergi ödemeniz gerekebilir.

Kripto vergi yazılımları muhasebe işlemlerini kolaylaştırır. Ancak, Bitcoin ile diğer kripto paraları satın almadan önce vergi sonuçları dikkate alınmalıdır.

Madencilik ücretlerinide göz önünde bulundurmanız önemlidir. Madenciler, çözdükleri bloklar için işlem ücretleri kazanırlar.

Bu ücretler, özellikle ağ yoğun olduğunda yüksek olabilir. Madencilik ücretleri, işlem miktarına değil, boyutuna (baytlar cinsinden) göre hesaplanır.

Bitcoini büyük işlemler için daha uygun hale getirir. Çünkü ücretler, işlemin toplam değerinin küçük bir yüzdesini oluşturur.

Lightning Network gibi yenilikler işlemleri toplayarak daha hızlı ve çok daha düşük ücretli işlemler vaat eder. Mevcut durum Bitcoinin kullanımını dahada pratik hale getirebilir.

Bitcoin ile Yatırım ve Spekülasyon

2011 yılında Bitcoin ve ABD doları eşit değere ulaştı. O günden bu yana, enflasyonu göz ardı edersek bir dolar sabit kalmışken, Bitcoinin değeri yaklaşık 44.000 dolara yükseldi.

Bitcoin, 2013 ve 2023 arasında %3249.016 getiri sağladı. Bu, diğer yatırımlara kıyasla, erken yatırımcılara büyük kazançlar sundu.

Buna karşın, S&P 500 endeksi aynı dönemde yalnızca %153.09 getiri sağladı. Birçok yatırımcıya göre, Bitcoin yatırımında hâlâ erken dönemdeyiz.

• Yatırım Portföyleri: Bitcoin, MEXC ve Coinbase gibi platformlar aracılığıyla yatırılabilecek, çeşitli bir portföyün parçası olabilir. Bitcoinin değeri volatil olduğundan, yatırım miktarınızı risk toleransınıza göre ayarlamanız tavsiye edilir. Bu süreç, zaman zaman dalgalanmalar içerebilir.

• Spekülatif Alım Satım: Bitcoinin fiyatındaki dalgalanmalar, alım satımcılar için çekici fırsatlar sunar. Kraken, MEXC ve OKX gibi borsalar, sürekli vadeli işlem sözleşmeleri sunar. Bunlar, kaldıraçlı işlemler ve gerçek Bitcoin alım satımı yapmadan işlem tamamlama imkanı sağlar. Bu, yatırımcılara piyasadaki iniş ve çıkışlardan yararlanma fırsatı sağlar.

Bitcoinin Riskleri ve Zorlukları

Bitcoin, merkezi olmayan bir dijital para birimidir. Bu, finans dünyasında önemli bir yer edinmesini sağladı.

Ancak, yüksek fiyat volatilitesi, siber saldırılar ve düzenleyici belirsizlik gibi riskler vardır.

Bitcoin yatırımcıları, yaklaşık 69.000 dolardan satın aldıysa, önemli bir kayıptalar. Bu, tüm zamanların en yüksek seviyesidir. Bitcoinin volatilitesi anlamlı riskler taşır.

Ayrıca, Bitcoinin hisse senetleri ve gayrimenkul gibi yatırımlara kıyasla değeri zor belirlenir.

Çünkü bu tür yatırımlarda kâr nakit akışı gibi ölçütler kullanılabilir. Bu durum, fiyat belirsizliğini artırır.

Ancak, Bitcoin yatırımcılarını bekleyen en büyük riskler muhtemelen düzenleyici risklerdir. 1933 yılında Başkan Franklin D. Roosevelt, bir kararnameyle ABD’de altın külçe sahipliğini yasakladı.

Kripto paraların, itibari paralarla rekabet eden bir varlık sınıfı olarak benzer bir düzenlemeye tabi tutulması, pek de zor bir senaryo değildir.

Yasaklamalar bir olasılık olarak kalıyor. Ama, daha olası senaryo kısıtlayıcı yasaların getirilmesidir.

Bu tür düzenlemeler, Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin değerini etkileyebilir.

ABD’de, önerilen bir yasa tasarısı, kripto para birimlerini tehdit edebilir. Uzmanlara göre, bu tasarı Dijital Varlık Kara Para Aklamayı Önleme Yasası’dır.

Eğer benzer yasalar diğer büyük pazarlarda kabul edilirse, Bitcoin ve diğer dijital varlıkların değeri büyük olasılıkla düşecektir.

Neyse ki, bu tasarının kabul edilme olasılığı düşük olarak değerlendiriliyor.

Daha Fazla Bilgi İçin: En İyi Kripto Hediyeleri

Bitcoin Hakkında Yaygın Yanılgılar ve Efsaneler

Kripto paralar, yeni bir teknoloji olduğu için henüz kamuoyu ve yasa koyucular tarafından tam olarak anlaşılmamıştır.

İşte Bitcoin hakkında en yaygın yanlış anlamalar ve mitlerden bazıları.

• Bitcoin bir balondur. Bitcoin, değerinde büyük bir büyüme kaydetmiş olsada, dünya nüfusuna kıyasla Bitcoin’in değeri muhtemelen hâlâ düşük seviyededir. Bazı tahminlere göre, dünya nüfusunun %3’ünden daha azı Bitcoin kullanıyor.

• Bitcoinin gerçek dünyada bir kullanım alanı yoktur. Bitcoin, bir yatırım ve değer saklama aracı olmanın ötesinde, günlük işlemler için ödeme yöntemi olarak birçok şekilde kullanılabilir. Ayrıca, Bitcoin bir varlıktır. Bu yüzden, onunla mal ve hizmetler satın alabilir, geleneksel varlıklara yatırım yapabilirsiniz. Bunun için, Bitcoine karşı borç alabilirsiniz.

• Bitcoin havadan basılmıştır. Bitcoin, yeni Bitcoinleri oluşturmak ve işlemleri doğrulamak için iş ispatı (proof of work) mekanizmasını kullanır. Bu süreç enerji yoğundur ve önemli bir finansal yatırım gerektirir.

• Başka bir kripto para Bitcoinin yerini alacak. Daha yeni kripto paralar, daha hızlı işlem süreleri ve daha düşük ağ ücretleri gibi bazı avantajlar sunar. Bitcoin ilk olma özelliğiyle öncüdür. En önde gelen kripto para birimi olmaya devam etmektedir. Bitcoin kullanan ve yatırım yapan kişi sayısının fazla olması, Bitcoinin lider konumunu korumasına yardımcı oluyor.

• Bitcoin çok fazla enerji tüketir. Tahminlere göre Bitcoin madenciliği, bazı ülkelerden daha fazla enerji tüketiyor. Ancak, büyük ölçekli madenciler yenilenebilir enerji kaynaklarına erişim sağlayabilecekleri ve başka yerlere taşınamayan sıkışmış enerji kaynaklarını kullanabilecekleri bölgelere yönelmiştir.

Bitcoin Düzenlemeleri ve Hukuki Boyutlar

Bir diğer yanlış anlama, Bitcoinin düzenlenmemiş bir menkul kıymet olduğudur. Bazıları, SEC gibi düzenleyicilerin onu yasaklayacağını düşünüyor.

Ancak, bazı kripto paralar bu tanıma uysada, Bitcoinin merkezi olmayan yapısı onu menkul kıymet değil, bir emtia yapar. Bu, altın ve gümüş gibi bir emtiadır.

Halihazırda, Bitcoin alım satımı ABD ve İngiltere gibi büyük piyasalarda yasal durumdadır. Birçok hükümet, Bitcoini vergi amaçları için mülk olarak sınıflandırılmaktadır.

Bitcoin, merkezi olmayan bir dijital para birimidir. Ancak, gelecekte zorluklar yaşanabilir. Bitcoin gibi bir rakip para birimi, geleneksel para birimlerinin değer kaybını gözler önüne serebilir.

ABD’li Senatör Elizabeth Warren’ın önerdiği bir yasa, kripto para dünyasında önemli değişiklikler yapabilir. Bu yasa, Dijital Varlık Kara Para Aklamayı Önleme Yasasıdır.

Zaten, birçok borsa ve Bitcoin madencilik havuzu, işlem öncesi KYC kimlik doğrulaması gerektirir.

Kripto para düzenlemeleri ve yasalar, Bitcoin ve diğer kripto paralarla işlem yapmayı zorlaştırabilir. Hatta, imkânsız hale getirebilir.

Bitcoinin temel fikri, bir aracıya ihtiyaç duymadan işlem yapmaktır. Bu nedenle, hükümetlerin bu yeteneği kısıtlamaya çalışması pek de uzak bir ihtimal değildir.

Bitcoini Bir Yatırım Olarak Değerlendirmek

Bitcoin ve diğer kripto paralara yatırım yapmak, geleneksel yatırımlara kıyasla daha fazla risk taşıyabilir. Ancak, potansiyel getirilerde çok daha yüksek olabilir.

Bitcoin yatırımı şu kişilere uygundur.

• Fiyat dalgalanmalarını kabul edebilen kişiler: Kripto piyasasının iniş çıkışları, geleneksel yatırımların çoğunu gölgede bırakır. Bu nedenle, volatiliteye dayanabilen yatırımcılar için uygundur.

• Çeşitlendirilmiş bir portföye sahip yatırımcılar: Bitcoin, büyüyen blok zinciri sektörüne maruz kalma imkanı sunar. Çeşitlendirilmiş bir portföyün parçası olarak değer katabilir.

• Aracısız işlem yapmayı tercih eden kişiler: Bitcoinin özünde, eşler arası bir ödeme sistemi bulunur. Kripto dünyasında, gizlilik ve sansür karşıtı yaklaşımları benimseyenler daha rahat hissedebilir.

• Enflasyona ve değer kaybına karşı korunmak isteyen yatırımcılar: USD ve GBP gibi itibari paraların arzı, hükümetler ve merkez bankaları kontrol eder. Buna karşılık, Bitcoinin arzı 21 milyon ile sabittir. Bu durum, Bitcoinin itibari paralara karşı değerinin artmasını sağlayabilir.

Bitcoin Yatırımının Avantajları ve Dezavantajları

Bitcoin yatırımının avantajları ve dezavantajları vardır.

Bitcoin Kullanımının Pratik Yönleri

Bitcoin, merkezi olmayan bir dijital para birimidir. Kullanıcılarına, pratik ödeme yöntemleri, düşük işlem maliyetleri ve küresel erişim sunar.

Bu yönleriyle Bitcoin, finansal işlemlerde esneklik ve kolaylık sağlamaktadır. Bitcoin, bir ödeme yöntemi olarak günlük hayatta çeşitli şekillerde kullanılabilir.

• Online alışveriş: Bitcoini kabul eden mağazalarda ödeme yapabilirsiniz.

• Hediye kartı satın alma: Hediye kartları satın alarak dolaylı yoldan Bitcoin ile alışveriş yapabilirsiniz.

• Eşler arası işlemler: Bitcoin, doğrudan bireyler arasında hızlı ve kolay bir şekilde transfer edilebilir.

Ancak, Bitcoin, geleneksel finansal hizmetlerde bulunan tüketici korumalarını sağlamaz.

Örneğin, bir işlemi geri alamazsınız ve yanlış bir adrese Bitcoin gönderirseniz, büyük olasılıkla bu Bitcoinler geri alınamaz.

Güvenli İşlemler İçin İpuçları

• QR kodları kullanın: Bitcoin gönderirken adres doğruluğunu sağlamak için alıcı adresini QR kod aracılığıyla taramayı düşünün. Bu, yazım hatalarını ve fazladan karakterleri önler.

• Fonlarınızı cüzdanlar arasında bölün: Günlük işlemler için harcama cüzdanı kullanın. Bu durum, daha büyük bakiyelerinizi ayrı tutarak, cüzdan bakiyelerinizi görebilenlerden korur.

• Büyük bakiyeler için donanım cüzdanı kullanın: Bu, özel anahtarlarınızı çevrimdışı depolar. Donanım cüzdanı satın alarak büyük bakiyelerinizi koruyabilirsiniz.

• Cüzdanınızın güvenli bir yedeğini saklayın: Cüzdanı kaybederseniz ve donanım cüzdanınız bozulursa, kurtarma kelimeleriyle Bitcoinlerinize erişebilirsiniz.

• Dolandırıcılık, kimlik avı ve sahte web sitelerine karşı dikkatli olun: Kripto paraların kolayca transfer edilmesi, kripto para dolandırıcılığı, sahiplerini dolandırıcıların hedefi yapar. Kurtarma kelimelerinizi ele geçirmeye çalışan kimlik avı ve sahte sitelere dikkat edin. Bu siteler tanınmış sitelere benziyor.

Bitcoinin Geleceği

Bitcoin fiyat tahminleri her zaman spekülatiftir ancak ilgi çekicidir. Bitcoinin geleceği, benimsenmesine bağlıdır.

Daha fazla perakendeci Bitcoini kabul etmeye başlar mı? Bitcoin, doları yerinden ederek dünya rezerv para birimi haline gelir mi?

İlk senaryo Bitcoin için olumlu (boğa piyasası). İkinci senaryo, fiyatları tahmin edilemez seviyelere taşıyabilir.

Elbette, düşüş olasılığıda göz ardı edilmemelidir. Bitcoin fiyat tahminlerimiz, 2030’da 150.000 dolara yükselebileceğini öngörüyor. Bu, bugünkü seviyesinin 3 katından fazladır.

Fidelity Investments’tan Jurrien Timmer gibi diğer isimler, Bitcoin’i 1-10 milyon dolara hedefliyor. Bitcoinin ana gücü, bir değer saklama aracı olarak işlev görme yeteneğinde yatıyor.

Günümüzde, Bitcoin ağı üzerindeki günlük işlemler yüksek maliyetli olduğundan, daha çok büyük işlemler için uygundur.

Ancak, Lightning Network ve benzeri ölçekleme çözümleri, Bitcoini günlük işlemler için daha pratik hale getirebilir.

Bu çözümler, işlem ücretlerini birkaç dolardan bir kuruşun altına düşürüp, beklemeleri kaldırarak Bitcoinin kullanımını kolaylaştırabilir.

Sonuç

Bitcoin nedir yazımızda tüm detayları inceledik. Bitcoin, merkezi olmayan bir dijital para birimidir. 2009 yılında kripto devrimini başlatmıştır. Ancak, bu yeni teknoloji için hâlâ erken bir dönemdir.

Birçok kişi, Bitcoinin en parlak günlerinin henüz yaşanmadığını ve önemli bir fırsatın hâlâ mevcut olduğunu düşünüyor. Önümüzdeki yol, diğer tüm yatırımlarda olduğu gibi risklerle dolu ve garantisizdir.

Ancak, Bitcoinin lansmanından bu yana diğer varlık sınıflarını geride bırakması, onun diğer yatırımlardan farklı olduğunu gösteriyor.

Yatırım yapmadan önce risk toleransınızı değerlendirin. Kaybetmeyi göze alabileceğinizden fazlasını yatırmayın.

Ancak kripto paralara yatırım yapmaya karar verirseniz, Bitcoin mantıklı bir ilk adım olacaktır.

İş ispatı (proof of work) mekanizması ve ağ etkisiyle güçlendirilen Bitcoin, en büyük kripto para birimidir.

Önümüzdeki yıllarda, rakip kripto paralara karşı avantaj sağlamaya devam etmesi muhtemeldir.

Referanslar

• https://bitcoin.org/bitcoin.pdf

• https://www.metzdowd.com/pipermail/cryptography/2008-October/014810.html

• https://web.archive.org/web/20120529203623/https://p2pfoundation.ning.com/profile/SatoshiNakamoto

• https://craigwright.net/

• https://bitcoinsv.com/

• https://www.coindesk.com/tech/2023/11/22/bitcoins-anti-censorship-ethos-surfaces-after-mining-pool-f2pool-acknowledges-filter/

• https://www.blok zincir.com/explorer/addresses/btc/1A1zP1eP5QGefi2DMPTfTL5SLmv7DivfNa

• https://www.hashcash.org/

• https://www.blok zincir.com/explorer/blocks/btc/822140

• https://www.blok zincir.com/explorer/addresses/btc/18cBEMRxXHqzWWCxZNtU91F5sbUNKhL5PX

• https://lightning.network/

• https://www.nytimes.com/1933/04/06/archives/hoarding-of-gold.html

• https://www.congress.gov/bill/117th-congress/senate-bill/5267

• https://www.nytimes.com/interactive/2021/09/03/climate/bitcoin-karbon-footprint-electricity.html

• https://ccaf.io/cbnsi/about/faq